مجموعه بناهای میراثی مرکز شهر، خود به تنهایی بهترین جاذبه را برای شهروندان و گردشگران  دارد. این بناها با معماری نئوکلاسیک روسی، هر بیینده ای را ساعت ها مجذوب خود می کند. مردم رشت، عمارت تاریخی بلدیه را با برج معروف ۲۵ متری آن می شناسد که ۴ ساعت بالای آن کار گذاشته شده است و اگر کسی بخواهد آدرس بدهد، برج ساعت یکی از مهمترین نمادهای شهر خواهد بود.

عمارت بلدیه با برج معروف ساعت آن، یکصد سال پیش درست در جایی ساخته شد که گورستان مرکزی شهر قرار داشت و بقعه ای در وسط این گورستان بود که مردم به آن ارادت خاصی داشتند. این آرامگاه مدفن استاد «ابوجعفر الثومی» بود که بنابر روایات مکتوب، مردی از اهالی آمل بود که مردم غرب گیلان را به اسلام دعوت کرد. تخریب این گورستان اگرچه اعتراضات مردمی را درپی داشت، ولی اوامرِ حکومت وقت برای نوسازی شهر، قابل برگشت نبود.

 اکنون عمارت بلدیه به عنوان مهمترین نماد شهر رشت شناخته می شود. عمارت باشکوهی که در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده و سومین سال است که مرمت آن از سوی سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری رشت درحال اجراست.

برج ۲۵ متری عمارت بلدیه رشت در ابتدا تنها کاربری نگهبانی  داشت و ۳سال پس از تاسیس، با تغییراتی در برج و کارگذاشتن ۴ ساعت آلمانی، تبدیل به برج ساعت شد. ایجاد برج های ساعت در بسیاری از شهرهای کشور در اوایل قرن۱۴، نمادی از تجددخواهی بود تا اهمیت وقت و زمان را برای توسعه یادآور شود. برج زیبای ساعت عمارت بلدیه شهر تبریز و برج ساعت شهر ساری یکی از این نمونه هاست. درگذشته تا این اندازه ساختمان ها بلندمرتبه سازی نشده بود و از چهار جهت می شد برج ساعت و عقربه های بزرگ ۴ساعت را در ۴جهت اصلی دید.

اما همین برج زیبا، درست در ۱۱شهریورماه ۱۳۱۰، موجب مرگ شهرداری شد که تنها ۲ماه از خدمتش در کسوت مدیریت بلدیه رشت می گذشت. مرگ دلخراشی که شایعاتی پیرامون آن بر سرزبان ها افتاد و مردم می گفتند نفرین امامزاده (یعنی استاد ابوجعفر الثومی) دامن شهردار را گرفته است.

درباره این واقعه تاریخی، نویسنده کتاب تاریخچه بلدیه رشت می گوید:«برج ساعت شهرداری باعث مرگ یکی از روسای بلدیه شد. جریان بدین قرار است که در سال ۱۳۱۱ خورشیدی شخصی به نام احمد خجسته به ریاست بلدیه رشت منصوب شد، چند ماهی از خدمتش در بلدیه نگذشته بود که روزی برای بازدید از برج نگهبانی شهرداری و دیدن شهر، بدون اطلاع همکاران و سرزده به بالای برج می رود و ناگهان سرش به دوران افتاده و از بالای برج به زمین پرتاب می شود و درنتیجه فوت می کند. مردم این حادثه سهل انگارانه را به حساب نفرین امامزاده نسبت به تخریب آرامگاه استاد ابوجعفر تلقی کرده و شایعاتی در این زمینه پخش کردند. به دنبال آن شهرداری به فکر تعمیر و بازسازی بنای بقعه افتاد ولی به سرانجام مطلوبی نرسید و بعدها شیرخانی، شهردار دهه ۵۰ به طور نمادین، سنگ مزاری در حیاط پشتی عمارت بلدیه جانمایی کرد.»

 محمود نیکوییه، با بیان اینکه در آن مقطع تاریخی، اعضای انجمن شهر اجازه انتخاب شهردار را نداشتند، یادآور می شود: شهرداران درتهران منصوب شده و به رشت می آمدند. احمد خجسته نیز در ۲۰ تیرماه ۱۳۱۰ از سوی مرکز  به ریاست بلدیه رشت انتخاب شد. در همین زمینه  روزنامه پرورش، خبر انتصاب وی وتاریخ عزیمت خجسته به رشت را چاپ کرده است: «آقای میرزا احمدخان خجسته... روز جمعه وارد و روز گذشته پس از معرفی به کار اداری خود مشغول گردید.» (یکشنبه ۳/۵/۱۳۱۰ پرورش)

نیکوییه به استناد اخبار مندرج در روزنامه های چاپ رشت در آن دوران یادآور می شود: «از آمدن شهردار جدید دو ماهی نگذشته بود،که آقای میرزا احمدخان خجسته رئیس بلدیه رشت، بدون اطلاع به طرف دیده بان عمارت بلدیه حرکت و از برج بالا می رود، در وسط سرش گیج خورده نتوانست خود را نگهداری و به طرف زمین جلو عمارت بلدیه پرت می شود و صدماتی به پا، دست و سینه اش وارد گردید. فورا به مریضخانه بلدیه حمل، ولی معالجات موثر واقع نشده، پس از ربع ساعت فوت می نماید. به نوشته روزنامه پرورش« تشییع و مجلس ترحیم- دیروز چهارشنبه جنازه مرحوم آقا میرزا احمد خان خجسته را با تجلیل تمام حرکت دادند و به وسیله اتومبیل به قبرستان مدیریه حمل کردند و سپردند که تا دستور دفن یا حمل نعش از طرف پدرشان که در مشهد متوقف اند، اعلام شود و آقای دیوان بیگی حکمران گیلان و آقای سرهنگ زاویه فرمانده محترم و آقای نهاوندی رئیس عدلیه و آقای سرهنگ سهیلی، رئیس نظمیه و آقای مفتح پیشکار مالیه و آقای عطایی، رئیس پست و تلگراف و آقای باختر، رئیس ثبت گیلان و روسای شعبات دوایر و اعضای بلدیه و علما و تجار و اصناف مراسم تشیع را به عمل آوردند. سپس در مسجد مرحوم لاکانی مجلس ترحیم منعقد و از طرف روسای دوایر از واردین پذیرایی می شد و دو ساعت به ظهر حسب دستور آقای کشفی مجلس ترحیم را ختم نمودند.» (پرورش، س۸، ش۹۱۳، پنجشنبه ۱۱/۶/۱۳۱۰) دوماه بعد و در آبان ۱۳۱۰ روزنامه پرورش از انتصاب میرزا عباس خان حاتمی، به ریاست بلدیه رشت خبر می دهد.»

حالا اگر در مرکز شهر رشت بایستید، عمارت تاریخی مریضخانه بلدیه را می بینید که در چند قدمی عمارت بلدیه قرار گرفته است. اما همین فاصله کوتاه هم نتوانست جلوی مرگ شهردار انتصابی را بگیرد. گورستان مدیریه رشت نیز بعدها در توسعه شهر رشت، زیر آسفالت خیابان رفت و اطرافش تماما ساخت و ساز شد و اکنون نام و نشانی از احمد خجسته نیست.

انتهای پیام