شهرستان رودسر، یا با نام قدیم آن «هوسَم»، روزگاری مرکز حکمرانی خاندان «آل زیار» و «آل بویه» بود. «رودسر» نام جدیدی نیست و از قرن هشتم به این سو، شرقی‌ترین شهرستان گیلان، رودسر نامیده شد. پیش از روی کار آمدن سلاطین کیایی در شرق گیلان (حاکمان محلی شرق گیلان پیش از صفویه) نام این منطقه «هوسَم» بود و معنای آن «جایگاه نیکو و نیک شهر» نوشته شده است.

شهرستان رودسر با داشتن شهرهای مهمی همچون؛ رحیم‌آباد، املش، چابکسر و واجارگاه، جاذبه‌های زیادی در جنگل، ییلاق، کوه و همچنین ساحل دریا دارد. این شهرستان با مرکزیت شهر رودسر، درست نزدیک به ساحل دریا قرار گرفته است. شهر رودسر، بناهای تاریخی زیادی دارد که با وجود ثبت در فهرست آثار ملی متاسفانه بازدید عموم ندارد. خانه‌های تاریخی همچون؛ زرکشوری، خانم رضازاده، خانه جواد نصری، رئیسیان و حسینیه‌های میرجوادی و حسینیه حاج هادی.

در میدان اصلی شهر که به میدان شهرداری معروف است، بازهم مجموعه بناهای تاریخی را می‌بینیم که به تنهایی برای این شهر بهترین پتانسیل گردشگری است. علاوه بر عمارت بلدیه با برج ساعت معروف آن، کاخ نهارخوران و بنایی که بعدها در اختیار آموزش و پرورش قرار گرفت، بناهای تاریخی و ثبت شده هستند ولی هیچکدام بازدید عموم ندارند.

تنها عمارت بلدیه رودسر است که می‌توان آن را از نزدیک دید و البته به این علت که این بنای تاریخی همچنان به عنوان ساختمان اداری شهرداری رودسر کاربری دارد و اگر کاربری دیگری همچون موزه بلدیه و یا مردم شناسی و یا گالری فرهنگی هنری داشت، بی‌شک گردشگران را جذب می‌کرد. اکنون  مسافران، بیشتر به قصد دیدن ساحل دریا، به رودسر می‌روند.  

در میدان شهرداری رودسر، هشت بنای تاریخی است و عمارت سفید شهرداری با برج بلند معروف آن، همانند عمارت بلدیه شهر رشت، ساعت‌هایی در انتهای برج دارد. این بنای دو طبقه همانند بلدیه رشت در دوره پهلوی اول و در جایی ساخته شده که زمانی گورستان بوده است. برج ساعت و تزئینات گچبری با طرح‌های اسلیمی در نما، زیبایی این عمارت را دو چندان می‌کند. گفته شده این عمارت نیز مانند بسیاری از عمارت‌های پهلوی اول، توسط معماران و مهندسان آلمانی ساخته شده است. بر خلاف عمارت بلدیه رشت، عمارت شهرداری رودسر وسیع و متقارن نیست. با این حال برج ساعت آن با کلاه پیازی شکل در انتهای برج، گویی سبک معماری نئوکلاسیک روسی را تداعی می‌کند؛ از دیگر تفاوت‌های این بنا، ایوان و بالکن کشیده در طبقه اول و دوم است.

وقتی وارد عمارت بلدیه رودسر می‌شوید، راه پله‌ای وسیع با پلکان‌های کوتاه همانند عمارت بلدیه رشت مقابل بیننده گشوده می‌شود که در پاگرد نخست دو طرفه شده و به طبقه دوم می‌رسد. سقف بنا لمبه کوبی (چوبی) است. از اتاق‌های متعددی که کاربری اداری دارد، عبور کرده و به سمت برج بلدیه می‌روم که با یک راه پله بتنی و مارپیچ تا نزدیک ساعت‌های برج می‌رود. از پنجره‌های چوبی و بلند ۶ طبقه موجود، می‌توان نمای شهر را در هر طبقه کوچک و کوچک‌تر دید.

در آخرین طبقه می‌ایستم و نمای مجموعه بناهای تاریخی دور میدان را مشاهده می‌کنم. بناهایی که بر گورستان دوره اسلامی بنا شده است. هنوز تک و توک خانه‌هایی با سقف‌های سفال پوش را می‌توان در شهر رودسر دید و ساحل دریا که چقدر به مرکز شهر نزدیک است. اما دریچه آخر که به برج ساعت می‌رسد، به گونه‌ای است که نمی‌توان به راحتی از آن عبور کرد. بخشی از دریچه و راه پله آخر آسیب دیده و نگهبان تذکر می‌دهد که رسیدن به ساعت‌های برج خطرناک است. دریچه را باز می‌کنم، از این ارتفاع می‌توان باد خنکی را حس کرد که از سمت دریا می‌وزد، به ناچار راه رفته را بازمی‌گردم.

عمارت شهرداری رودسر که در ضلع جنوب غربی مجموعه میدان شهرداری قرار گرفته، در تاریخ دوم بهمن ۱۳۸۲ و به شماره ۱۰۷۸۵ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. خردادماه سال ۱۴۰۱ عملیات گمانه‌زنی باستان شناسی در میدان شهرداری رودسر پایان یافت. این اقدام پیش مقدمه‌ای بود تا میدان شهرداری رودسر نیز همانند پیاده راه فرهنگی رشت، سنگفرش شود.

بنابراعلام مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، هدف از گمانه‌زنی باستان‌شناسی در تاریخ یاد شده، «مستندنگاری ظرفیت‌های تاریخی، لایه‌نگاری و شناسایی ادوار مختلف فرهنگی شهر رودسر با ایجاد سه سایت انجام شده و طی این عملیات باستان‌شناسی، چندین سازه تدفینی مربوط به دوران مختلف اسلامی به دست آمد که پس از مطالعه بر روی قطعه سفال‌های بدست آمده، قدمت گورستانی که بناهای میدان شهرداری در دوره پهلوی اول از آن سربرآورده، به قرون اولیه اسلامی می‌رسد.»

ولی جهانی در این باره توضیح می‌دهد: «بر اساس شواهد، توالی این گورستان نزدیک به ۹ قرن بوده و قبور شناسایی شده از حدود قرن سه تا قرن ۱۱ هجری قمری تاریخ‌گذاری شده‌اند. از جمله مهمترین دستاوردهای این فعالیت‌های پژوهشی شناسایی و کشف یک سازه تدفینی بود که احتمالا مکانی مذهبی بوده و همچنین کشف بقایای دیوار و پی‌ بنایی که دربردارنده کاشی‌کاری است. این بنای کشف شده، احتمال دارد مربوط به یکی از بزرگ زادگان قرن ۸ یا ۹ هجری قمری و همزمان با حکمرانی حکومت محلی آل‌کیا باشد.»

پس از این کاوش و در دومین اقدام پیرامون میدان شهرداری رودسر، پروژه مرمت عمارت بلدیه رودسر نیز به تازگی آغاز شده است. در همین زمینه، مدیرکل ‌میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان، می‌گوید: ساختمان تاریخی بلدیه رودسر، در تملک شهرداری رودسر است و طبق قانون هزینه مرمت بناهای تاریخی دولتی بر عهده همان دستگاه است.

ولی جهانی می‌افزاید: در راستای حفظ و احیاء بناهای تاریخی گیلان، مرمت بنای تاریخی شهرداری رودسر با نظارت اداره کل میراث فرهنگی گیلان و تخصیص اعتبار از سوی شهرداری رودسر در حال انجام است. در همین راستا، مدیریت شهری رودسر ۷۰۰میلیون تومان اعتبار برای فاز نخست احیا تخصیص داده و در فاز نخست در و پنجره‌های فلزی که در ادوار گذشته به بنا تحمیل شده است، برچیده و مجدد درب و پنجره‌های چوبی همانند قبل جایگزین می‌شود.

انتهای پیام