به گزارش ایسنا، دنیای امروزی دارای سه ویژگی اصلی است که مدیران نظام تعلیم و تربیت باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند: سرعت تغییر و تحولات، پیچیدگی و عدم اطمینان، و تنوع. سرعت تغییرات و انفجار اطلاعات به حدی است که ایده‌ها به سرعت قدیمی می‌شوند. پیچیدگی و عدم اطمینان نیز باعث می‌شود اهداف و رفتارهای افراد، متنوع‌تر شوند و محیط‌های ما از نظر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی پیچیده‌تر گردند. تنوع فرهنگی، چالش‌های زندگی، نیازهای خانوادگی و سبک‌های رفتاری نیز از دیگر ویژگی‌های مهم دنیای امروز هستند.
در چنین شرایطی، نظام تعلیم و تربیت بدون مدیریت و رهبری خلاقانه و انعطاف‌پذیر نمی‌تواند پاسخگوی مسئولیت‌های خود باشد. ناکامی بسیاری از اهداف تعیین شده در مدارس، نشانه‌ای از ناکارآمدی روش‌های مدیریتی فعلی است و ضرورت حرکت به سمت مدیریت کارآفرینانه را نشان می‌دهد. این نوع مدیریت می‌تواند با گسترش کارآفرینی و نوآوری در مدارس، بسیاری از چالش‌ها را حل کرده و نیازهای در حال تغییر ذی‌نفعان را پاسخ دهد. آینده جوامعی که نظام تعلیم و تربیتی پویا و خلاق داشته باشند، روشن‌تر خواهد بود.
در این خصوص، سجاد میرزاآقایی، پژوهشگر مدیریت آموزشی دانشگاه شهید بهشتی به همراه سه همکار دانشگاهی خود تحقیقی را در زمینه شناسایی مولفه‌های مدیریت کارآفرینانه مدارس انجام داده‌اند. این تحقیق با رویکرد کیفی انجام شده و هدف آن شناسایی و بررسی عوامل موثر در مدیریت کارآفرینانه مدارس بوده است.
در این تحقیق، با گردآوری و تحلیل محتوای داده‌های کیفی، مضمون‌های اصلی شناسایی شده‌اند. بدین منظور مصاحبه‌های انجام شده با ۱۸ نفر از خبرگان نظری و تجربی شامل اساتید کارآفرینی و مدیریت آموزشی و مدیران مدارس کارآفرین مورد توجه قرار گرفت.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که مولفه‌های موثر در مدیریت کارآفرینانه مدارس شامل برنامه‌ریزی کارآفرینانه، تأمین منابع کارآفرینانه، سازماندهی کارآفرینانه، نظام انگیزش کارآفرینانه، رهبری کارآفرینانه و سیستم ارزشیابی کارآفرینانه هستند. هر یک از این مولفه‌ها نقش مهمی در اجرای مدیریت کارآفرینانه دارند و بدون توجه به آن‌ها، کارآفرینی در مدارس نمی‌تواند گسترش یابد.
اجرای مدیریت کارآفرینانه مدارس نیازمند استفاده صحیح از این مولفه‌ها توسط مدیران است. آن‌ها باید در نحوه مدیریت خود تجدیدنظر اساسی داشته باشند و بدانند که با روش‌های سنتی نمی‌توانند کارآفرینی را در مدارس ترویج دهند. ایجاد برنامه‌های انعطاف‌پذیر، تأمین منابع مورد نیاز، سازماندهی مناسب و ایجاد انگیزش در معلمان و دانش‌آموزان از جمله اقداماتی است که مدیران باید انجام دهند.
این پژوهش نشان داد که برای موفقیت در مدیریت کارآفرینانه، باید از برنامه‌ریزی انعطاف‌پذیر استفاده کرد. مدیران مدارس می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های بالقوه محیط مدرسه، تعهد به منابع کارآفرینانه و رویکرد مبتنی بر شایسته‌سالاری، منابع لازم برای اجرای ایده‌های کارآفرینانه را تأمین کنند.
همچنین، ایجاد فضای مناسب برای خلاقیت و نوآوری در مدارس نیازمند ساختارهای غیرمتمرکز و غیرمکانیکی است که به افراد اجازه دهد ایده‌های خلاقانه خود را به اجرا درآورند.
در مجموع باید گفت نظام انگیزش کارآفرینانه در مدارس باید شامل برنامه‌های درسی خلاقانه، حمایت از مالکیت فکری، تشویق افراد به استفاده از توانمندی‌های کارآفرینانه و ایجاد فرصت‌های رشد سریع باشد. مدیران با ایجاد فضای امن برای آزمون و خطاهای دانش‌آموزان و معلمان، می‌توانند انگیزه‌های درونی و خلاقیت آن‌ها را تقویت کنند.
شایان ذکر است این نتایج در فصل نامه «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» وابسته به باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی منتشر شده است. این نشریه به انتشار تحقیقات علمی در زمینه علوم انسانی با تأکید بر نوآوری و خلاقیت می‌پردازد.
نتایج مطالعه فوق می‌تواند راهگشای مدیران مدارس در اجرای مدیریت کارآفرینانه و توسعه کارآفرینی در نظام آموزشی باشد.
انتهای پیام
نظرات