​ از تایباد و تربت‌جام گرفته تا کلات و بجنورد، در هر کدام از این مناطق لباس‌های محلی سنتی و مخصوص به خود وجود دارد که متناسب با نوع آب و هوا و سبک زندگی مردمان آنجاست.

در این میان شهرستان تاریخی کلات نادری وضعیتی منحصر به فرد دارد و شهر زاوین از توابع این شهرستان با هنر ابریشم‌بافی، روستای آقداش آن به واسطه هنر گلیم‌بافی و شهر لایین به واسطه هنر نوار بافی در سطح ملی مطرح هستند.  

شهر زاوین معروف به شهر ابریشم، پارسال به عنوان شهر ملی ابریشم بافی به ثبت رسید و هنرمندان زیادی به ویژه بانوان این شهر در زمینه صنعت ابریشم‌بافی به کار مشغول هستند و  ابریشم بافی هنر زنان زاوین، در زمره صنایع‌دستی به شمار می‌رود که از الیاف حاصل از پیله کرم ابریشم، بافت رشته‌های ابریشم توسط آنان صورت می‌گیرد و سپس نخ‌های ابریشمی را هنرمندان توانمند با تار و پودهایی ظریف و لطیف را مورد استفاده قرار داده و به تولید پارچه‌های ابریشمی و سایر محصولات در قالب‌های مختلف شال، دستمال، رومیزی، روتختی و لباس‌های مردانه و زنانه قابل عرضه می‌پردازند.

پوشش محلی یکی از جاذبه‌های گردشگری کلات

شعبانعلی فرهمند مدیر میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری کلات در همین خصوص به ایسنا گفت: بیشتر اقوامی که در کلات زندگی می‌کنند فارس، کرد و ترک هستند البته لر و عرب هم در شهرستان داریم که تعدادشان کمتر است.

وی با بیان اینکه هرکدام از این اقوام پوشش خاص خود را دارند که دارای زیبایی منحصر به فردی هستند، اظهار کرد: یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان کلات وجود همین پوشش محلی است.

مدیر میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری کلات با اشاره به اینکه پوشش محلی این شهرستان در مراسم‌های محلی و عروسی‌ها نمود بسیاری دارد، خاطرنشان کرد: در واقع پوشش محلی یکی از جاذبه‌های گردشگری کلات به شمار می‌رود.

فرهمند با بیان که در مراسم‌های عروسی پوشش محلی نمود بسیار زیبایی دارند، اذعان کرد: مردم بخش شهرستان هزار مسجد هنوز پوشش محلی و آداب و رسوم محلی خود را به طور کامل حفظ کرده‌اند و از این پوشش محلی استفاده می‌کنند.

وی تصریح کرد: در بخش هزار مسجد مردم ضمن حفظ پوشش محلی و آداب و رسوم، کارگاه‌های تولید صنایع‌دستی لباس‌های محلی پر رونقی دارند.

مدیر میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری کلات با اشاره به اینکه بیشتر کارگاه‌های تهیه لباس‌های محلی در شهر زاوین فعالیت دارند، بیان کرد: استفاده از پوشش محلی و سنتی به ویژه در مراسم‌های خاص مثل عروسی در معرفی شهرستان تأثیر بسیاری دارد.

وی گفت: لباس‌هایی که تولید می‌شود بیشتر در داخل شهرستان مورد مصرف قرار می‌گیرد، ولی برخی برای اینکه تولیداتشان در نمایشگاه‌های بین‌المللی به فروش برسد آنها را به روز کرده‌اند.

وی افزود: تولیدکنندگان به سمت تهیه مانتو و حتی کیف‌های مدرسه‌ رفته‌اند، به طوری که فروشگاه‌های صنایع‌دستی خوبی در شهرستان فعالند که گردشگران بسیاری از آنها بازدید می‌کنند.

فرهمند از فعالیت ۳۰۰ تا ۳۵۰ کارگاه تولید لباس‌های محلی در شهرستان خبر داد و گفت: تولیدات این کارگاه‌ها منحصر به فرد و بسیار زیبا هستند.

دستان زنان زاوین آفریننده لباس‌های فاخر ابریشمی  

زهرا فلاحتی از هنرمندان قدیمی شهر زاوین کلات در رشته ابریشم‌بافی است که همچنان در کارگاه ابریشم بافی خود مشغول فعالیت است و دارای نشان ملی و مهر اصالت یونسکو است.  

او که در دهه ششم زندگی خود همچنان به عنوان بافنده پارچه‌های ابریشمی شهر ملی ابریشم بافی کشور در زاوین خراسان رضوی  فعالیت می‌کند، گفت: در زاوین زنان در فصل بهار کرم‌های ابریشم را  پرورش می‌دهند و پس از یک دوره مراقبت و خوراندن برگ درخت توت، کرم‌ها دور خود پیله می‌تنند و سپس ما از پیله‌های ابریشم، نخ‌های ظریفی تولید کرده و خودمان در کارگاه‌هایمان با دست کار تولید پارچه‌های ابریشمی را برای تهیه لباس‌های فاخر زنانه و مردانه انجام می‌دهیم. 

این بافنده پارچه‌های ابریشمی به مراحل تهیه لباس‌های ابریشمی اشاره کرد و گفت: بعد از رفتن کرم‌های ابریشم به درون پیله، کرم دور خود پیله می‌تند و ما آن را در آب جوش می‌ریزیم و تبدیل به ابریشم خام می‌کنیم که ناخالصی‌هایی دارد و در مرحله بعد با تمیز کردن ابریشم‌ها و سفید شدن‌شان، آنها را رنگ می‌کنیم و سپس با آرد گندم، نخ‌های ابریشمی را آهار می‌دهیم تا وقتی چله کشی می‌شود نخ‌ها صاف باشند و پرز ندهند.

وی با بیان اینکه با پارچه‌های دانه اناری پیراهن زنانه و مردانه می‌بافیم که نخ آن را خودمان با دست تولید کرده‌ایم، گفت: در قدیم برای رنگ‌کردن نخ‌های ابریشمی از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌کردیم اما الان رنگ‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.  

فلاحتی افزود: ما برای اینکه نخ ابریشمی تولید کرده و لباس‌های ابریشمی و انواع محصولات دیگر ابریشمی از جمله روتختی و رومیزی و شال و دستمال و ...  تهیه کنیم، فقط تخم نوغان و رنگ را از بیرون خریداری می‌کنیم و گرنه تمام مراحل تهیه لباس‌های ابریشمی را خودمان در زاوین انجام می‌دهیم. 

وی با بیان اینکه طرح و نقشه انداختن روی پارچه‌های ابریشمی زنانه، بیش از مردانه زمان‌بر است، اظهار کرد: هزینه تهیه لباس‌های زنانه ابریشمی که خیلی هم زحمت دارد، میلیونی است.

این بافنده پارچه‌های ابریشمی با بیان اینکه علاوه بر تولید لباس‌های ابریشمی زنانه و مردانه، ما شال و دستمال، دست پیچ، مچ بند و ... هم تولید می‌کنیم، ابراز کرد: از تارهای نازک و ظریف کمی از حجم بالای پیله‌، ابریشم کشی می‌کنیم. 

وی با اشاره به اینکه به عنوان مربی بیش از هفت دوره آموزشی برای نسل جوان در زاوین برگزار کرده و در این شهر بیش از ۳۰۰ کارگاه ابریشم بافی دایر است، گفت: نسل جوان هم علاقه‌مند به تهیه پارچه و محصولات ابریشمی هستند.  

فلاحتی به وضعیت فروش پارچه‌ها و محصولات ابریشمی اشاره کرد و گفت: خوشبختانه در منطقه زاوین مرسوم است که برای مراسم عروسی باید خانواده‌ها برای دختر و پسر خود یک دست لباس ابریشمی تهیه کنند لذا هر کس بلد باشد از پارچه‌ای که خودش نخ آن را تولید کرده برای خانواده‌اش لباس ابریشمی تهیه می‌کند در غیر این صورت از کارگاه‌های فعال سطح شهر امکان اینکه لباس ابریشمی مورد نیاز خانواده را تهیه کند، هست و آن را خریداری می‌کند. 

وی ادامه داد: با توجه به کیفیت تولید پارچه‌های ابریشمی کارگاهم و رنگ‌های مرغوبی که تهیه می‌کنم مشتریان خاصی هم دارم که سفارش می‌دهند و حاضرند برای یک دست لباس کامل ابریشمی تقریباً تا ۵۰ میلیون تومان هزینه کنند.

این بافنده پارچه‌های ابریشمی با اشاره به اینکه شهر زاوین به نام شهر ملی ابریشم بافی به ثبت ملی رسیده‌ است، گفت: خوشبختانه ما توانسته‌ایم در سطح استان در عرصه تولید پارچه‌ها و محصولات ابریشمی مطرح باشیم.

وی با بیان اینکه از قدیم مردم کلات لباس محلی منطقه خود را با مدل‌های سکه دوزی و نواردوزی در مجالس و مناسبت‌های مختلف می‌پوشیده‌اند و پوشش آنها  از گران‌ترین البسه دنیاست، گفت: به دلیل اینکه  این لباس‌های سنتی مردم زاوین از پارچه‌های ابریشمی تهیه می‌شوند و فرآیند تولید آنها بسیار طولانی است با نواردوزی‌های فوق‌العاده زیبا و سکه دوزی‌های منحصر به فرد، خیلی سنگین و گران هستند. 

فلاحتی افزود: در قدیم  از سکه‌های تاریخی در تهیه این لباس‌های سنتی ابریشمی استفاده می‌شده و الان به دلیل نبود سکه اغلب از پولک و ... استفاده می‌شود اما بازهم از گران‌ترین لباس‌ها با وزن بالا هستند.  

وی با اشاره به اینکه در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی مختلف  و بسیاری حضور داشته‌ام، گفت: اگرچه کمتر زنان امروزی به این رشته‌های صنایع‌دستی وارد می‌شوند اما قدیمی‌ترها در کنار کارهای روزمره تعداد پرشماری بوده‌اند که همپای مردان علاوه بر اینکه در امر کشاورزی و دامداری و ... فعالیت داشتند، کارگاه‌های ابریشم بافی هم دایر کرده و در این کارگاه‌ها فعالیت داشته و پارچه‌هایی برای تهیه لباس‌های ابریشمی ویژه اعضای خانواده و سایرین تهیه می‌کردند تا از این لباس‌های ابریشمی در مناسبت‌های مختلف استفاده کنند. 

این بافنده پارچه‌های ابریشمی ابراز خرسندی کرد که همچنان در بخش زاوین کارگاه‌های بی‌شمار صنایع‌دستی وجود داشته که به کار تهیه پارچه‌ و لباس‌های ابریشمی همت دارند.

انتهای پیام