رضا مشرف در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تفاوت جلوه‌گری نمادهای محرمی در دسته‌های عزاداری، تئاتر مذهبی و نمای شهری اظهار کرد: همه مردم رنگ سرخ را در نمادهای محرمی شهر، نماد جوشش خون شهدا می‌دانند که این رنگ در شبیه‌خوانی و تعزیه‌خوانی حرف دیگری دارد.

وی اضافه کرد: شبیه‌خوانی در واقع یک تئاتر مذهبی است و با تئاترهای دیگر تفاوت‌های زیادی دارد، اولین تفاوت این گونه تئاتر با تئاتر رسمی مکان برگزاری آن است.

وی ادامه داد: بر خلاف اینکه تئاتر رسمی در فضای بسته به روی صحنه می‌رود، اما تئاتر مذهبی در میادین شهر و روستا و در فضای باز به اجرا در می‌آید.

وی ادامه داد: در تئاتر مذهبی اشیایی چون یک صندلی و تشت آب نماد قصر ابن زیاد و رود فرات را دارد که تماشاگر نیز آن را می‌پذیرد، بر خلاف تئاتر رسمی که باید دارای دکور و اکسسوری باشد.

مشرف با بیان اینکه در تئاتر مذهبی گریم معنا ندارد، ابراز کرد: بر این اساس کارگردان در تعزیه بر اساس چهره، تن صدا، حرکات و سکنات یک فرد به او نقش مثبت و منفی می‌دهد، لذا چهره و صدای خشن و حرکات سریع برای نقش منفی و چهره معصوم آرام و لحن دلنشین برای نقش‌های مثبت در نظر گرفته می‌شود.

این پژوهشگر حوزه دین ادامه داد: بر خلاف فضای شهری که رنگ سرخ نشان از جوشش خون است، در تئاتر مذهبی لباس اشقیا سرخ گون و نماد ظلم بوده و کلاه با پر کرکس تزیین شده است در مقابل افرادی که نقش یاران امام را دارند دارای لباس سبز رنگ هستند، لذا رنگ سرخ در آیین مذهبی دارای ۲ اعتبار است که یک جا رنگ شهادت و یک جا نشان از ظلم دارد.

نقش موسیقی در تئاتر مذهبی

وی در خصوص جایگاه موسیقی در تعزیه‌خوانی عنوان کرد: ابزار موسیقی مانند طبل، سورنا، دهل، سنج و ... که در مراسم سوگواری و تعزیه‌خوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بر اساس مناطق جغرافیایی و محلات متفاوت است در تعزیه‌خوانی استفاده از ابزار برای ریتم دادن به بازی بازیگران است؛ لذا ریتم موسیقی با آهنگ بازیگران همراه است به عنوان مثال وقتی حر شهید می‌شود آهنگ محزون و هنگام ورود شمر آهنگ خشن نواخته می‌شود.

وی گفت: همین ابزار به عنوان مثال طبل که در دسته جات سینه‌زنی و عزاداری مورد استفاده است، برای موزون بودن و ریتم دادن به حرکت دسته‌جات عزا است و در واقع به عنوان یک نظم دهنده عمل می‌کند، چراکه بر اساس گفته افلاطون موسیقی دارای نظم است و در نظم عدالت گنجانده شده است.

مشرف اظهار کرد: بر خلاف تئاتر رسمی که تماشاچی بدون هیچ دخالتی به تماشای تئاتر می‌پردازد در تئاتر مذهبی تماشاچیان جزئی از نمایش بوده و منفعل نیستند به عنوان مثال وقتی شمر وارد صحنه می‌شود، از خود عکس‌العمل نشان می‌دهند و شمر را لعنت می‌کنند و وقتی علی اکبر(ع) وارد صحنه می‌شود مردم گریه می‌کنند.

وی گفت: یکی از زیبایی‌های تعزیه‌خوانی تفاوت نقش حر است، فرد دودلی که برای نشان دادن این دو دلی لباس زرد رنگ و کلاه‌خودی با پر زرد رنگ دارد و به مجرد اینکه به یاری امام حسین(ع) می‌شتابد با حرکت نمادین پر زرد را بر می‌دارد و به جای آن پر سفید می‌گذارد که نماد پاک شدن است.

مشرف با اشاره به سنت دیرینه سقایی در بین ایرانیان ابراز کرد: نماد دیگر در آیین‌های سوگواری «آب» است که تاریخ آن به قبل از اسلام آوردن ایرانیان باز می‌گردد، لذا در ایران تا قبل از اسلام مردم  آناهیتا را مظهر آب می‌دانستند اما  پس از اسلام با توجه به اینکه مهریه حضرت زهرا(س) آب بود و در کربلا نیز سقایی نقش حساسی را داشت، لذا یکی از نمادها در آیین عزاداری آب است.

انتهای پیام