کتاب «عدالت اجتماعی و فکر اسلامی معاصر» اثر حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی است که در پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۳۱۹ صفحه به چاپ رسید.

بررسی وضعیت عدالت پژوهی در فکر فلسفی و تفکر فقهی معاصر و ارزیابی رهاوردهای متفکران اسلامی در این عرصه، مقدمه‌ای لازم برای برداشتن گام‌های عالمانه بعدی است.

نوشتار حاضر که محصول درس گفتارهای استاد احمد واعظی در این باره است، به خوبی نشان می‌دهد چه قسم مباحثی در عرصه عدالت پژوهی وجهه همت بوده و چه زمینه‌های لازمی از مباحث مربوط به عدالت اجتماعی محل توجه نبوده است.

اختصاص هشت گفتار آغازین این کتاب به گستره عدالت پژوهی و مباحث عدالت اجتماعی و نظریه‌های عدالت متفکران غرب، در کنار دیگر گفتارهای تکمیلی درباره نظریه‌های معاصر عدالت، اطلاعات و تحلیل‌های ارزشمندی در اختیار علاقمندان جدی مطالعات این حوزه قرار می‌دهد.

ساختار اثر

این کتاب در ۱۴ گفتار تألیف شده است؛ گفتار اول با عنوان «گستره عدالت پژوهی» مفهوم شناسی عدالت، مباحث فرا اخلاق عدالت، عدالت در علم اخلاق و رویکرد الهیاتی به عدالت را مورد بررسی قرار داده است.

گفتار دوم با عنوان «ادامه گستره عدالت پژوهی» رویکرد فقهی به عدالت پژوهی، مطالعات وضعیت شناختی عدالت، مطالعات توصیفی و تبیینی احساس عدالت و بی‌عدالتی و نظریه پردازی درباره عدالت اجتماعی را شرح می‌دهد.

«مراد از عدالت اجتماعی و نسبت آن با عدالت توزیعی» عنوان سومین گفتار از کتاب حاضر است که در آن نوپدید بودن تاریخی واژه عدالت اجتماعی، یکسان انگاری عدالت اجتماعی با عدالت توزیعی و موارد عدالت اجتماعی غیر توزیعی بیان شده و رابطه توزیع عادلانه و احساس رضایت و موضوع عدالت اجتماعی مورد تأکید قرار گرفته است.

نویسنده در گفتار چهارم با عنوان «تکثر و تنوع در موضوع نظریه‌های دولت اجتماعی» موضوع عدالت اجتماعی در اندیشه رالز، موضوع عدالت اجتماعی در اندیشه کانت، موضوع عدالت اجتماعی در اندیشه نوزیک و مخاطب نظریه عدالت را به رشته تحریر درآورده است.

پنجمین گفتار با عنوان «مخاطبان نظریه عدالت و مؤلفه‌های نظریه‌های معاصر غربی» مخاطبان نظریه‌های عدالت، ویژگی‌های اساسی و لازم یک نظریه عدالت و محور سوم: مؤلفه‌های اصلی نظریه‌های عدالت معاصر غربی (سکولار بودن و متکی بودن بر تلقی اجتماعی - سیاسی از عدالت) را بررسی می‌کند.

گفتار ششم با عنوان «ویژگی‌های نظریه های عدالت غربی» چرخش از تلقی اخلاقی به تلقی سیاسی اجتماعی عدالت؛ ویژگی سوم، تکثر و تنوع محتوایی و منشأ تکثر در تلقی از عدالت اجتماعی را شرح می‌دهد.

نویسنده در گفتار هفتم با عنوان «جلوه‌های مصداقی تکثر محتوایی نظریه های عدالت» تکثر به لحاظ مبنا و روش و تکثر و تنوع محتوایی نظریه‌های مساوات طلب را مورد تأکید قرار داده است.

«غیر جانبدارانه و انسانی بودن نظریه‌های عدالت غربی» عنوان هشتمین گفتار از کتاب مذکور است که در آن ویژگی چهارم، غیر جانبدارانه بودن و رعایت اصل بی‌طرفی و ویژگی پنجم، انسانی و فردگرا بودن تبیین شده است.

گفتار نهم با عنوان «فکر فلسفی معاصر اسلامی و مسئله عدالت» بررسی وضعیت عدالت پژوهی در فکر اسلامی معاصر را بررسی می‌کند.

گفتار دهم با عنوان «ارزیابی تحلیلی دیدگاه علامه طباطبایی» محوریت اعتبارات عقل عملی برای حیات اجتماعی بشر، ربط اعتبار ارزشمندی عدالت با سعادت واقعی جامعه، ارزیابی نقد شهید مطهری بر علامه طباطبایی و دیدگاه علامه در حسن و قبح ذاتی و عقلی با دیدگاه رسمی عدلیه را به نگارش درآورده است.

یازدهمین گفتار با عنوان «تلاش فیلسوفان معاصر اسلامی در مباحث مفهوم شناسانه عدالت» ضمن بیان اقسام تأملات فلسفی فیلسوفان معاصر درباره مفهوم عدالت، اشتراک لفظی یا اشتراک معنوی بودن عدالت و وجه معرفت شناختی عدالت، چگونگی کاربست مفهوم عدالت در مناسبات انسانی، خدشه به ارزشمندی عدالت در صورت پذیرفتن اعتباری بودن و تلقی و تعریف فیلسوفان معاصر اسلامی از عدالت اجتماعی را تشریح می‌کند.

نویسنده در گفتار دوازدهم با عنوان «تلقی فیلسوفان معاصر اسلامی از عدالت اجتماعی» دیدگاه شهید مطهری، دیدگاه آیت الله مصباح یزدی، جمع‌بندی و ملاحظات دیدگاه‌های مذکور و سه محور بحث چگونگی عدالت را به رشته تحریر درآورده است.

«بررسی عدالت در فکر فقهی معاصر» عنوان سیزدهمین گفتار از کتاب حاضر است که در آن دو رویکرد کلان در مورد عدالت در فکر فقهی معاصر، دیدگاه شهید مطهری، تمسک به قاعده نفی ظلم و قاعده عدل و انصاف و تقریر آیت الله صانعی بیان شده است.

چهاردهمین و آخرین گفتار از این کتاب با عنوان «تفکر فقهی معاصر و رکن اجتماعی بودن عدالت» به بررسی تقریر مولفان الحیات از نقش آفرینی عدالت در فرایند استنباط فقهی، چالش‌های پذیرش تاثیر عدالت در استنباط فقهی، تقریر شهید صدر از جایگاه عدالت در تنظیم مناسبات جامعه اسلامی و تقریر مؤلفان الحیات از رکن بودن عدالت در مناسبات اجتماعی اختصاص دارد.

به گزارش ایسنا، علاقه‌مندان برای خرید اینترنتی این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتیhttp://shop.isca.ac.ir/ مراجعه کنند.

انتهای پیام