محمد ساکتی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: زعفران یک گیاه بومی و اصیل ایرانی است، در ابتدای کارِ کشت زعفران، کشاورز نیاز به سرمایه‌گذاری زیادی دارد؛ به‌طور مثال برای هر هکتار زمین زیرکشت، حدود ۲۵۰ میلیون تومان سرمایه اولیه لازم است، از سوی دیگر زعفران گیاهی کم‌آب طلب است که در سال تنها سه نوبت، نیاز به آب‌دهی دارد.
وی بیان کرد: اگرچه زعفران انتخاب بسیار مناسبی برای هر کشاورز است، اما به دلیل سرمایه اولیه‌ای که نیاز دارد، بسیاری از کشاورزان به کشت صیفی‌جاتی مانند خیار و گوجه روی آورده‌اند که آب بیشتری مصرف می‌کند.
این تولیدکننده زعفران ادامه داد: در صورت نبود بلایای طبیعی مثل گرما و سرمازدگی، سرمایه اولیه در کشت زعفران پس از ۳ سال، نزدیک به ۴ برابر شده و به کشاورز بر می‌گردد. کشاورز برای کشت زعفران، تنها در موسم خاصی که در مجموع به ۲ ماه می‌رسد، باید سختی تحمل کند. فعالیت کشاورز برای کشت زعفران، علاوه بر آبان ماه که زمان برداشت محصول است، انجام سه نوبت آبیاری است.
این عضو اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی یادآور شد: در سال جاری به دلیل کاهش بارندگی‌های سال گذشته و تغییرات آب‌وهوایی میزان برداشت زعفران از ۴۰۰ تن به ۲۰۰ تن در کل کشور کاهش یافته است. سالانه حدود ۵۰ تن از تولید زعفران برای مصرف داخلی کشور استفاده و ۵۰ تن به صورت قانونی صادر و ۱۰۰ تن به صورت غیرقانونی و قاچاق از کشور خارج می‌شود.
وی درباره انواع شیوه‌های کشت زعفران با اشاره به شیوه سنتی و شیوه گلخانه‌ای گفت: ایران به دلیل وجود زمین و آب‌وهوای مناسب برای کشت زعفران احتیاجی به کشت گلخانه‌ای ندارد. همچنین در کشورهای عربی کشت گلخانه‌ای به دلیل هزینه بالا و آب‌وهوای نامناسب با استقبال زیادی روبه‌رو نشد، ولی کشور چین با قدرت، کشت گلخانه‌ای زعفران را شروع کرده است که از لحاظ ارزش غذایی، کشت گلخانه‌ای با کشت ارگانیک برابری می‌کند.
ساکتی ضمن مقایسه سیاست‌های حمایتی در دو کشور ایران و چین اظهار کرد: کشور چین حامی بسیار خوبی برای صادرکنندگانش است، در حالی‌که واردکننده را به شدت تحت فشار قرار می‌دهد تا کالایی وارد کشور نشود، بنابراین سیاست کلی این کشور تقویت صادرات است؛ اما در ایران، واردکننده حمایت می‌شود، در حالی‌که صادرکننده تحت فشار قرار می‌گیرد.
آئین‌نامه رفع تعهدات ارزی مانعی بسیار بزرگ بر سر راه صادرات
وی با اشاره به آئین‌نامه رفع تعهدات ارزی به عنوان بزرگترین چالش پیش‌روی صادرات گفت: صادرکننده تمام اقلام مورد نیاز و مصرفی خود را به قیمت روز از بازار داخلی تهیه می‌کند و برای صدور محصول به خارج از کشور، باید دلار حاصل را به سامانه نیمایی برگرداند و برای برگرداندن ارز به سامانه نیمایی، باید از بازار آزاد دلار را به قیمت بالاتر بخرد تا بتواند با این سامانه تسویه حساب کند. این اختلاف قیمت بین ارز نیمایی و بازار آزاد در هر دلار با قیمت امروز حدود ۱۲هزار تومان برای صادرکننده ضرر ایجاد می‌کند. در نتیجه بهترین اقدام کناره‌گیری از صادرات محصول است.
ساکتی ادامه داد: تمامی صادرکنندگان کالا به خارج از کشور موظفند ارز مندرج در پروانه گمرکی یا معادل ارزی آن به سایر ارزها را به بانک ملی بفروشند. آئین‌نامه رفع تعهدات ارزی مانع بسیار بزرگی بر سر راه صادرات است، وجود این قوانین سدساز در مسیر صادرات زعفران، فضای مناسبی را برای حضور قاچاقچیان فراهم آورده است.
وی با اشاره به اینکه زعفران قاچاق شده با قیمتی بسیار پایین‌تر از زعفران صادره ایرانی در کشورهای هدف به فروش می‌رسد، گفت: صادرکننده ایرانی توانایی رقابت با قاچاقچیان زعفران را ندارد. بسیاری از برندهای ایرانی شناخته‌شده زعفران، با وجود مشکلات مختلف از صادرات این محصول عقب‌نشینی کرده‌اند، به‌طوری که نرخ صدور این محصول به خارج از کشور روز به روز در حال کاهش است.
عضو اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی اظهار کرد: قاچاقچیان محصولات مختلفی مثل فرش، پسته و زعفران، با حمل مسافری و کارت‌های یکبار مصرف بازرگانی می‌توانند بسیار راحت زعفران به خارج از کشور ارسال کنند، در صورتی که تولید و صادر کننده باید مالیات، حق بیمه، حق اتاق بازرگانی و سایز هزینه‌ها از کشت تا تولید محصول نهایی را پرداخت کند. برند اصیل ایرانی توان رقابت با این روند را ندارد و از سوی دیگر هیچگاه نام خود را خدشه‌دار نکرده و وارد حوزه قاچاق زعفران نمی‌شود که از لحاظ شرعی نیز نفی شده است، اما زعفران تقلبی به صورت میکس از گمرکات بدون هیچ نظارتی از سمت اداره استاندارد خارج می‌شود.
این کار آفرین حوزه صادرات زعفران بیان کرد: ارزش دلاری هر کیلوگرم زعفران در گمرکات هزار دلار است، در واقع هزینه هر کیلوگرم زعفران معادل ۱۲میلیون تومان برآورد می‌شود که قاچاقچی بدون پرداخت ذره‌ای مالیات، زعفران را از کشور خارج می‌کند. نظارت و کنترل آزمایشگاهی بر زعفران قاچاقی وجود ندارد و بسیار راحت می‌توان در روند قاچاق تقلب کرد و با هر کیفیتی زعفران را به کشورهای هدف فروخت و حتی بعضی اوقات در خارج از کشور با برندهای اصیل ایرانی زعفران تقلبی را می‌فروشند که با پیگیری‌های نمایندگی‌ها و وکلای شرکت‌ها، شکایات ثبت و مجرمین توبیخ می‌شوند.
ساکتی افزود: از دیگر مشکلات صادرکننده زعفران، پیشرفت کشور افغانستان در این حوزه است. مقداری از زعفران ما به افغانستان قاچاق شده و از آنجا با برند آن کشور به جهان صادر می‌شود. از طرفی خریداران اصلی و عمده زعفران، کشورهایی مانند چین و هندوستان حق تعرفه گمرکی خود را با افغانستان به صفر درصد رسانده‌اند، در حالی‌که تعرفه گمرکی ایران با این کشورهای هدف، ۳۸ درصد است.
تامین زعفران صادراتی افغانستان از زعفران قاچاق ایرانی
وی با بیان اینکه تولید زعفران در افغانستان سالانه به میزان ۵ تن می‌رسد، یادآور شد: طبق آمار ۸۰ تن صادرات برای این کشور وجود دارد و این ارقام بیانگر تامین زعفران صادراتی افغانستان از زعفران قاچاق‌شده ایرانی است. این معضل باعث فراموش شدن برندهای ایرانی در جهان می‌شود. با توجه به روند پیش رو و سرمایه‌گذاری جدی افغانستان در این حوزه تا ۱۰سال آینده در جهان زعفران به اسم کشور افغانستان شناخته خواهد شد.
این صادرکننده زعفران ادامه داد: باتوجه به حق گمرکات ۵ درصدی، کشورهای حوزه خلیج فارس برای ایران اهداف صادراتی مناسبی هستند، چنانکه در گذشته ما در سال تنها ۴۰ تن زعفران به کشور عربستان صادر می‌کردیم، اما متاسفانه با بسته شدن سفارت این کشور، صادرات از منشاء ایران ممنوع و برندهای معتبر و شناخته‌شده زعفران ایرانی در این کشور فعالیت خود را قطع و جای خود را به برندهای افغانستانی با حق گمرکات ۲ درصدی دادند.
عضو اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی با بیان اینکه ایران در عرصه طراحی بسته‌بندی طی ۵ سال گذشته بسیار پیشرفت کرده است، گفت: اکنون در این زمینه مرجعی برای کشورهای خارجی‌ها محسوب می‌شویم. چین، اسپانیا و هندوستان بزرگترین خریداران زعفران دنیا هستند. در گذشته کشور اسپانیا زعفران را از ایران به صورت فله خریداری و با بسته‌بندی شکیل و برند خود به فروش می‌رساند، اما خوشبختانه طی سال‌های گذشته ایران در زمینه طراحی و تزئینات بسته‌بندی بسیار پیشرفت کرده است، به‌طوری که کشورهای دیگر توان رقابت با ما را ندارند و در کل دنیا به جز کشورهای آمریکا و اسرائیل بسته‌بندی‌های ایرانی وجود دارد.
ساکتی اظهار کرد: ایران با رتبه اول همچنان در صدر کشورهای تولید و صادرکننده زعفران است، اما طی سال‌های گذشته این میزان از ۹۸ به نزدیک ۹۰ درصد نزول داشته است. رقیب اصلی ما افغانستان است که علاوه بر زعفران قاچاق ایران، دست به تولید زده و روزبه‌روز در مسیر رشد تولید قرار دارد. کشور افغانستان در عرصه کشت زعفران بسیار پر قدرت در تلاش است، به‌طوری که تولیدات خود را از ۳ تن به ۵ تن رسانده و این میزان رو به افزایش است.
این کار آفرین حوزه صادرات زعفران بیان کرد: علاوه بر قاچاق گل زعفران به افغانستان، پیاز این محصول نیز به این کشور قاچاق می‌شود، در صورتی که زعفران ایران یک محصول استراتژیک است و ما باید کیفیت این محصول را برای ایران حفظ کرده و از به‌وجود آمدن رقیب برای خود جلوگیری کنیم، زیرا با قاچاق پیاز زعفران به افغانستان شرایط برای تولیدکننده ایرانی به شدت سخت می‌شود.
وی درباره مشوق‌هایی که در حوزه صادرات باید وجود داشته باشد، خاطرنشان کرد: کشور افغانستان از صادرکننده خود حمایت می‌کند، به‌طوری که تمام هزینه‌های شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی را به تجار خود برگشت می‌دهد. همچنین تسهیلات فوق‌العاده‌ای از جمله وام‌های صفر درصد به تولیدکنندگان پرداخت می‌کند. بدین ترتیب پیش‌بینی می‌شود تا ۵ سال آینده، ایران جایگاه خود را در حوزه صادرات زعفران در جهان از دست بدهد.
ساکتی با بیان اینکه زعفران ایرانی با برند افغانی و تقلبی در کشورهای عربی با قیمت بسیار پایین‌تر از زعفران داخلی یافت می‌شود، اظهار کرد: از دولتمردان می‌خواهیم موانع بر سر راه صادرکننده را بر دارند تا صادرکننده ایرانی به رقبای خود در چین، افغانستان و اسپانیا نشان دهد که «کت تن کیست». اگر این مشکلات ادامه‌دار باشد به سرعت برق و باد جایگاه جهانی ایران با ۹۰ درصد صادرات زعفران به جهان با ۱۰ درصد صادرات افغانستان عوض خواهد شد.
ساکتی با اشاره به اینکه بیشترین تقلبات مربوط به رنگ کردن ریشه زعفران با رنگ خوراکی و مخلوط کردن با زعفران سرگل است، ادامه داد: هر کیلوگرم ریشه زعفران، قیمتی به ارزش حدود ۳ میلیون تومان دارد، در صورتی که سرگل زعفران قیمتی معادل ۱۰۰ میلیون تومان دارد. همچنین داروهای گیاهی مثل بهارنارنج را رنگ می‌کنند. متأسفانه برای جلوگیری از این سری تقلبات هیچ ارگانی اقدامی جدی نمی‌کند. امروزه عرصه این تخلفات به‌گونه‌ای پیشرفت کرده که تشخیص به شدت سخت شده و تنها آزمایشگاه‌های مرجع با دستگاه‌های پیشرفته توانایی تشخیص صحیح را دارند.
وی با بیان اینکه کشورهای اروپایی تاکید بسیار زیادی بر روی آزمایشات میکروبی و سلامت محصول خوراکی صادراتی دارند، گفت: بارها زعفران ایرانی به دلیل عدم تایید آزمایشات میکروبی در داخل گمرکات کشور اسپانیا برگشت خورده است.
این کارآفرین حوزه صادرات زعفران بیان کرد: خوشبختانه با پیشرفت صنایع کشاورزی، در زمان کشت انتقال آلودگی به زعفران بسیار کم شده است و آلودگی‌های میکروبی بیشتر در زمان برداشت گل و انتقال به کارخانه وارد چرخه می‌شود. از جمله این آلودگی‌ها می‌توان به کثیفی کیسه‌های نگهداری و عدم رعایت بهداشت فردی کارگران اشاره کرد که جهاد کشاورزی می‌تواند با کرایه دادن سبدهای جمع‌آوری تمیز که هزینه زیادی هم ندارد از آلودگی این محصول خوراکی و صادراتی پیشگیری کند.
این عضو اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی تشریح کرد: در راستای تولید محصول با کیفیت و عاری از هرگونه آلودگی، آموزش‌های متعددی برای کشاورزان در نظر گرفته شده، اما به دلیل عدم توجه و حمایت کافی مسئولان در مسیر رعایت بهداشت، کشاورزان نیز رعایت چندانی نمی‌کنند؛ زیرا که وجود آلودگی‌های میکروبی در قیمت تمام شده آن‌ها تفاوتی ایجاد نمی‌کند و آسیب برگشت محصول صادراتی شامل بخش خصوصی می‌شود.
وی اظهار کرد: شرکت‌های زعفران واسطه‌ای بین کشاورز و خریدار هستند و شرکتی می‌تواند سود بیشتری ببرد که علاوه بر فروش زعفران بدون فرآوری بر روی مشتقات آن نیز سرمایه‌گذاری کند. به عنوان کسی که سال‌هاست در این حوزه مشغول به کار هستم، همواره در تلاش بوده‌ام تا برای توسعه این عرصه، مسیری را برای ورود دانشگاه به این صنعت باز و هموار سازم، درصورتی که برای سایر شرکت‌ها این مسیر با حمایت‌های دولت میسر خواهد بود.
پیشنهاد صدور کارت اهلیت برای صادرکنندگان
وی در مورد دیگر مشکلات بر سر راه صادرکننده محصول باکیفیت گفت: نظارت‌ها در مسیر صادرات کم است و هر شخصی می‌تواند با هر کیفیتی زعفران را از کشور خارج کند. در واقع کارت اهلیتی برای صادرکننده زعفران اصل وجود ندارد و از طرفی نظارت در گمرکات بسیار پایین است. از دیگر درخواست‌های صادرکننده وجود نظارت‌های بیشتر در گمرک است و اگر وضعیت بر همین روال پیش رود، ایران جایگاه خود را در حوزه صادرات زعفران در جهان تا ۵ سال آینده از دست خواهد داد.
انتهای پیام
نظرات