جواد سخدری با حضور در تحریریه ایسنا، با اشاره به نقش مهارت در اشتغال اظهار کرد: آمارهای موجود نشان می‌دهد که بیش از ۳۵ درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ما بیکار هستند، از سوی دیگر در محیط‌های کسب‌وکار مکرر مطرح می‌شود که ما با کمبود نیروی کار ماهر مواجه هستیم. به نظر می‌رسد این عارضه‌ای است که دلایل و عوامل متعددی دارد.
وی بیان کرد: کمبود نیروی انسانی و نیروی کار ماهر مسئله کلانی است که در کشور وجود دارد. یکی از عوامل این است که تکلیف استراتژی توسعه صنعتی و توسعه کسب‌وکار در کشور مشخص نیست و پیوند مناسبی بین منابع و استراتژی‌های صنعتی وجود ندارد؛ این موضوع گسترده‌ترین مشکل ما محسوب می‌شود.
نبود تعاملات مطلوب میان دانشگاه و محیط کسب‌وکار
مدیر مرکز رشد سلامت جهاددانشگاهی خراسان رضوی یادآور شد: باتوجه به اینکه محیط کسب‌وکار در دنیا، به‌ویژه در ایران به سمت اقتصاد دانش‌بنیان سوق یافته است و از سوی دیگر این محیط به دلیل تغییرات سریع فناوری‌ها دائما در حال دگرگونی است، اگر ما استراتژی مشخصی در حوزه صنعت و کسب‌وکار نداشته باشیم و این تغییرات و راه‌های مواجهه با آن را نشناسیم، دائما شکست می‌خوریم. پس ما در شرایط جدید نیازمند به‌روز رسانی دائم استراتژی‌های خود برای مواجهه موفق با تحولات هستیم، اما به نظر می‌رسد که پیوند مناسبی بین دانشگاه و محیط کسب‌وکار وجود ندارد و همین امر باعث شده است که برخی از نیروهای فارغالتحصیل بیکار باشند. زیرا دانشگاه و محیط کسب‌وکار باید با همدیگر تعاملات مطلوبی داشته باشند و دانشگاه در خصوص سیاست‌گذاری پیشنهادات خود را ارائه دهد و کسب‌وکار هم این پیشنهادات را از دانشگاه مطالبه کند و بپذیرد.
اقتصاد دانش بنیان باید بر اولویت‌های صنعتی مبتنی باشد
این عضو هیأت علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: یکی دیگر از مشکلات این است که اولویت‌های صنعتی مشخصی وجود ندارد و مطرح نشده است و دانشگاهیان و فارغ‌التحصیلان نمی‌توانند با توجه به این اولویت‌ها، فعالیت‌ها و دانش خود را تقویت کنند. این امر مهم باعث می‌شود که دانش توسعه نیابد و به‌روزرسانی نشود، حال آنکه اقتصاد دانش بنیان باید بر اولویت‌های صنعتی مبتنی باشد و با توجه به آن رقم بخورد و نبود اولویت‌های مشخص در این حوزه باعث شده است که بعضا اقتصاد دانش‌بنیان روزآمدی در جامعه شکل نگیرد.
صنعت مونتاژکار، تکنسین می‌خواهد نه متخصص
وی افزود: هنگامی که منابع در یک سو و فرصت‌ها در سوی دیگری قرار می‌گیرند، جامعه دچار سرگردانی راهبردی می‌شود و طی این امر منابع به فرصت‌های مولد برخورد نمی‌کند و تلاقی مناسبی صورت نمی‌گیرد. همچنین جامعه کسب‌وکار یا بخش تقاضادهنده نیروی کار نتوانسته است که خود را با اقتصاد دانش‌بنیان هماهنگ کند؛ بنابراین ظرفیت جذب آن کاهش یافته است. با توجه به اینکه صنعت ما صنعتی مونتاژکار شده که عمق آن پایین است، ظرفیت جذب نیروی متخصص در آن وجود ندارد و برای جذب باید نیروهایی استخدام شوند که تکنسین باشند و در همان عنوان شغلی مهارت داشته و یا دوره‌ای برای مهارت در آن عنوان شغلی گذرانده باشند.
سخدری عنوان کرد: یکی دیگر از نکات مهم نبود ارتباط میان نظام آموزشی، استراژی‌های صنعتی و آمایش سرزمین است و یکی از مأموریت‌های مهم سیاست‌گذاری کلان ایجاد پیوند و یا حل تعارضات میان این سه حوزه است.
هوش مصنوعی انقلاب نوینی در اقتصاد ایجاد خواهد کرد
این کارشناس کارآفرینی و اشتغال ابراز کرد: امروزه محیط کلان خصوصا محیط فناوری در حال حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال است و هوش مصنوعی در حال ایجاد انقلاب نوینی در اقتصاد است. به نظر می‌رسد که در آینده نزدیک بسیاری از مشاغل از بین خواهند رفت؛ بنابراین باید استراتژی مناسبی برای مواجهه با این فناوری وجود داشته باشد، زیرا این فناوری بسیار سریع، عمیق و گسترده است که بر روی بسیاری از جنبه‌های زندگی افراد تاثیر می‌گذارد. همچنین تغییرات آب‌وهوایی امر مهمی است که باید به آن توجه کنیم و تلاش کنیم که اقتصاد را به سمت اقتصاد پاک سوق دهیم و اقتصاد سبز را پدید آوریم.
وی گفت: حداقل دو عامل کلیدی تحولات اقتصادی، تغییرات محیط زیستی و تغییرات اجتماعی و فناوری است که ما را ناچار می‌کند اولویت‌بندی و راهبردگزینی مناسبی در این میان مدنظر داشته باشیم و سیاست‌ها و برنامه‌های مناسبی طراحی کنیم حداقل دو عامل کلیدی تحولات اقتصادی، تغییرات محیط زیستی و تغییرات اجتماعی و فناوری است که ما را ناچار می‌کند اولویت‌بندی و راهبردگزینی مناسبی در این میان مدنظر داشته باشیم و سیاست‌ها و برنامه‌های مناسبی طراحی کنیم و پس از آن درصدد برآییم تا متوجه شویم که چه مقدار نیروی ماهر و متخصص نیاز داریم و چه مقدار نیروی متخصص دارا هستیم و برای جذب آن‌ها سیاست مناسبی را مدنظر قرار دهیم. این موضوعات بحث‌های جدی هستند که تا به آن‌ها پرداخته نشود، قسمتی از مشکلات اقتصادی و اشتغال ما حل نخواهد شد. تکلیف ما در محیط کسب‌وکاری که به شدت در حال تغییر است و خواسته‌ها و نیازهای ما با سرعت روز متغیر و منعطف است، باید مشخص و برای آن برنامه‌ریزی شود.
دانش باید در تمامی ذرات اقتصاد رسوخ کند
سخدری بیان کرد: با این مدلی که امروزه در جامعه مطرح است، نیاز صنعت به فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کاهش یافته و این امر به دلیل نبود ظرفیت جذب است؛ زیرا جذب نیروی متخصص مبتنی بر تغییرات و توسعه فناوری روزانه در دنیا است. تجربیات دنیا نشان داده است که برای کسب موفقیت باید جامعه و اقتصاد دانشی در کشور وجود داشته باشد که مبتنی بر دانش فعالیت کند و دانش در تمامی ذرات اقتصاد ما رسوخ کند.
مدیر مرکز رشد سلامت جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی افزود: هنگامی که دانش در تمامی جنبه‌ها و ذرات مختلف اقتصادی رسوخ پیدا کند، آنگاه می‌توانیم کارشناسان متخصص در تمامی نقاط کشور را بررسی کنیم و برای فعالیت آن‌ها چاره بیندیشیم؛ در غیر این صورت هنگامی که صنعت و اقتصاد سنتی است و تکنولوژی در آن راه ندارد، کارشناسان متخصص بیکار هستند و بهره‌وری پایین است، زیرا منابع تخصصی از بین می‌رود و معضلات متعددی را پدید می‌آورد.
سه مشکل عمده دانشگاه‌ها
وی تصریح کرد: اگر این موضوعات در سطح کلان بررسی و حل شود، آنگاه می‌توانیم مشکلات دانشگاه را در این خصوص بررسی نماییم، زیرا دانشگاه‌ها به‌طور معمول با سه مشکل اساسی طرف هستند؛ اولین مشکل کمبود بودجه، دومین مورد نبود مشتری برای محصولاتی است که دانش‌آموختگان آن‌ها را تولید کرده‌اند و معضل سوم در خصوص نقش اندک دانشگاه در محیط کار است؛ تمامی این موارد در قالب کارآفرینی دانشگاهی و دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم تعریف می‌شود. به همین دلیل در مرحله اول باید مشکلات دانشگاه‌ها برطرف شود تا کارآفرینی صورت گیرد.
زیارت و معدن؛ دو اولویت صنعتی خراسان رضوی
سخدری عنوان کرد: استان خراسان رضوی در دو حوزه، اولویت صنعتی دارد. اولویت نخست زیارت و اولویت دوم معدن است، اما متاسفانه دانشگاهی در رشته معدن در این استان وجود ندارد. این امر بیانگر آن است که توسعه دانشگاه با نیازهای آمایش استان منطبق نیست و در این موضوعات تغییرات فناورانه‌ای اتفاق نیفتاده است. همچنین در خصوص اولویت زیارت هم اقدامات دانشگاهی صورت نگرفته است و دانشگاه زیارت در این استان تاسیس نشده استاستان خراسان رضوی در دو حوزه، اولویت صنعتی دارد. اولویت نخست زیارت و اولویت دوم معدن است، اما متاسفانه دانشگاهی در رشته معدن در این استان وجود ندارد. این امر بیانگر آن است که توسعه دانشگاه با نیازهای آمایش استان منطبق نیست و در این موضوعات تغییرات فناورانه‌ای اتفاق نیفتاده است. همچنین در خصوص اولویت زیارت هم اقدامات دانشگاهی صورت نگرفته است و دانشگاه زیارت در این استان تاسیس نشده است. دانشگاه‌های موجود هم آنطور که باید مبتنی بر اولویت‌های محیطی رشد نکرده است و فارغ‌التحصیلان آن هم به مراتب از رشد کافی برخوردار نشده‌اند.
این کارشناس کارآفرینی و اشتغال یادآور داد: این نکته حائز اهمیت است که تمامی دانشگاه‌های کشور اینگونه نیستند و ممکن است برخی از دانشگاه‌ها براساس اولویت‌های محیطی خود در رشته‌های تخصصی فعالیت و خود را به‌روز کرده‌اند.
تغییرات سریع فناوری و پیری جمعیت؛ دو تهدید محیط کسب‌وکار
وی در خصوص تقویت مهارت‌های صنعتی و تخصصی گفت: نظام آموزشی از خانواده شروع می‌شود و در مدرسه و دانشگاه ادامه می‌یابد. اگر این نظام در حوزه تقویت و آموزش مهارت‌های تخصصی دچار مشکل است، باید این مشکل از ریشه حل شود. با این وضعیت ممکن است آموزش‌های مهارتی از دانشگاه برای انسان مفیدتر باشد و وضعیت موجود اشتغال را بهبود بخشند. توسعه فعالیت‌های فناوری متناسب با شرایط کار ممکن است بخشی از مسئله را حل کند و راهکار مطلوبی تلقی شود، اما باید این امر به صورت کلان رفع شود و اقداماتی به صورت کلی برای آن صورت گیرد.
سخدری اظهار کرد: تغییرات جمعیتی هم در اشتغال، صنعت و فعالیت‌های کشور ایران موثر است. یکی دیگر از مشکلات جدی ما پیری جمعیت است، و همین امر باعث می‌شود که اقتضائات جامعه شرایط خاصی را رقم بزند. در کنار آن تغییرات سریع فناوری هم علاوه بر این تغییرات، محیط کار را دچار تلاطم می‌کند و کوتاهی عمر محصولات شرایط تهدیدآمیزی را در محیط کار به وجود می‌آورد.
همگام با تغییرات فناوری، قوانین هم باید انعطاف‌پذیر شود
وی بیان کرد: قوانین حاکمیتی همانند دیگر عناصر باید منعطف و به‌روزرسانی شود. به عنوان مثال قانون کار باید انعطاف داشته باشد؛ زیرا با ورود و توسعه هوش مصنوعی و ربات‌های گوناگون بسیاری از شغل‌ها از بین می‌رود و کار افراد را این سیستم‌های پیشرفته انجام می‌دهند. قانون کار باید تغییر کند و برای این افراد تامین اجتماعی را در دستور کار خود قرار دهد. بنابراین همگام با تغییرات سیاست‌گذاری هم باید برنامه‌های خود را تغییر دهد و منعطف سازد.
سخدری تصریح کرد: با توجه به تغییرات روز دنیا و تغییرات در فناوری، انسان‌ها هم باید خود را تغییر دهند و هم مهارت‌های خود را دائما به‌روز کنند. اگر این اتفاق صورت نگیرد، در آینده نه‌چندان دور بسیاری از انسان‌ها بیکار می‌شوند و سیستم‌های فناور جای آن‌ها را می‌گیرند، همچنین با روند افزایشی تغییرات، چالش‌های محیط کار افزایش چشمگیری خواهد داشت.
رفاه‌طلبی، تهدیدی برای کسب‌وکار
این عضو هیأت علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی درباره ذهنیت نسل جدید نسبت به کار اظهار کرد: یکی از پژوهش‌هایی که در سال‌های اخیر توسط جهاد دانشگاهی خراسان رضوی انجام شده است، پژوهش بر روی جوانان مهاجری بوده است که از روستا به شهر مهاجرت کرده‌اند. مهاجرت‌های این افراد دلایل متعددی دارد. یکی از این دلایل سختی کار در روستا است و آنان برای راحت شدن از این سختی‌ها به شهر کوچ و در شهر شروع به فعالیت می‌کنند.یکی از پژوهش‌هایی که در سال‌های اخیر توسط جهاد دانشگاهی خراسان رضوی انجام شده است، پژوهش بر روی جوانان مهاجری بوده است که از روستا به شهر مهاجرت کرده‌اند. مهاجرت‌های این افراد دلایل متعددی دارد. یکی از این دلایل سختی کار در روستا است و آنان برای راحت شدن از این سختی‌ها به شهر کوچ و در شهر شروع به فعالیت می‌کنند. البته در روستاها وابستگی به فعالیت‌های سنتی گذشته بسیار زیاد است و همان روند اقتصادی گذشته طی می‌شود. این امور هم در مهاجرت جوانان از روستا به شهر تاثیر نسبی می‌گذارد، زیرا جامعه رفاه‌طلب شده است، به همین دلیل جوانان از کارها و فعالیت‌های سنتی و سخت گریزان هستند.
وی گفت: علاوه بر رفاه‌طلبی جوانان متاسفانه امروزه الگوهای نادرستی در فضای مجازی و رسانه معرفی می‌شود و آن‌ها ثروت خود را به‌گونه‌ای به نمایش می‌گذارند که جوانان امید خود را برای کارهای سخت از دست می‌دهند و در فکر فرو می‌روند که مانند آن الگوها به سرعت و ناگهانی ثروتمند شوند. لازم به ذکر است که ارائه این الگوهای نادرست در فرهنگ تولید، کسب‌وکار، اشتغال و حتی فرهنگ امیدواری تاثیر بسزایی گذاشته است. تغییرات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... باعث پدید آمدن معضلاتی هستند که به ما هشدار می‌دهند که سیاست‌مندانه قانون‌گذاری کنیم و تمامی جوانب را بسنجیم.
سخدری در خصوص خطرپذیری فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی خاطرنشان کرد: باتوجه به تغییرات سریع فناوری‌ها، خطرپذیری فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی هم افزایش یافته است. در این میان قدرت حل مسئله، بروز خلاقیت و پرورش تفکر انتقادی باید افزایش یابد و یادگیری آن به جوانان در دانشگاه‌ها انجام شود. زیرا با تغییرات روزافزون فناوری مسائلی پیش می‌آید که باید حل آن‌ها هم فناورانه و نوآورانه باشد، زیرا هنگامی که امری دستخوش تغییر می‌شود، پاسخ به آن هم باید تغییر یابد و به‌روزرسانی مطلوبی در آن خصوص صورت گیرد.
مدیر مرکز رشد سلامت جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی تصریح کرد: نیروی کار کشور ایران که جوانان هستند باید تلاش کنند تا ویژگی‌های متعدد را در خود به وجود آورند و پرورش دهند. زیرا علاوه بر مهارت که لازمه کار است و به‌عنوان سخت‌افزار تلقی می‌شود، نرم‌افزار آدمی هم که پرورش وجودی او است، باید در دستور کار قرار گیرد تا جوانان بتوانند با آن ویژگی‌ها با شرایط و محیط کار عجین شوند و دچار آسیب روانی نشوند
وی با اشاره به تغییرات مطرح شده در محیط کسب‌وکار گفت: در میان بخش‌های مختلف شرکت‌ها، واحد تحقیق و توسعه و دارایی‌های ناملموس شرکت‌ها نیاز به تقویت دارد، زیرا ۹۰ درصد دارایی شرکت‌ها ناملموس است و اقتصاد دانش‌بنیان جامعه دانشی می‌خواهد که طی آن باید کسب و به‌کارگیری دانش را مدنظر خود قرار دهند؛ زیرا دانش در این شرکت‌ها حرف اول را می‌زند.
وی ادامه داد: تغییر و توسعه این بخش‌ها بسیار اهمیت دارد و شرکت باید نقش واحد تحقیق و توسعه خود را در زنجیره تولید مشخص کند. لازم به ذکر است که منظور از واحد تحقیق و توسعه همان فعالیت‌هایی است که شرکت‌ها برای نوآوری و معرفی محصولات و خدمات جدید انجام می‌دهند. همچنین مدیریت زنجیره ارزشی نکته حائز اهمیتی است که امروزه بیش از گذشته نیازمند توجه و حمایت است و سراسر کشور باید سعی کنند تا این زنجیره را به بهترین نحو مدیریت کنند. هر منطقه از کشور باید بر اساس مزیت‌ها و منابعی که دارند، اولویت‌های خود را مشخص کنند و با توجه به آن گام بردارند.
سخدری بیان کرد: فناوری و توسعه آن باعث شده است که مرزهای جغرافیایی دستخوش تغییر شود و ارتباطات گسترده‌ای در این میان شکل گیرد، زیرا با توسعه فناوری چند مشکل ارتباط رفع شده است، به عنوان مثال در گذشته زبان غیرمشترک یکی از مشکلات ارتباط بوده است، اما امروزه هوش مصنوعی در این زمینه وارد شده و مشکل را حل کرده است، همچنین در گذشته طرفین برای برقراری ارتباط نیازمند رفت‌وآمد بسیاری بوده‌اند که فضای مجازی و رسانه‌های متعدد هم امروزه این مشکل را تسهیل ساخته و به امر مثبتی تبدیل کرده است. به عقیده بنده، آینده بسیار متفاوت‌تر از چیزی است که امروزه در ذهن ما نقش بسته است و جامعه‌های گوناگون دچار تغییرات بسیار زیادی خواهند شد.
این کارشناس کارآفرینی و اشتغال با بیان اینکه پارامترهای اقتصاد خارجی بر اقتصاد داخلی تاثیر می‌گذارند، عنوان کرد: امروزه تغییرات اقتصادی و حتی تغییرات پارامترهای اقتصاد خارجی یا بین‌الملل بر اقتصاد داخلی ایران تاثیر می‌گذارد و اگر رونق پول مجازی تسهیل یابد، کنترل امور پیچیده‌تر خواهد شد. تجربه ثابت کرده است که فناوری به هر شکلی خود را نشان می‌دهد و قابل توقف نیست، بلکه باید انسان‌ها و عوامل مختلف همزمان با این امر تغییر یابند و به‌روز شوند.
انتهای پیام
نظرات