رثا ریشه کلمه مرثیه و در لغت به‌معنی ستایش درگذشتگان، گریه و نوحه بر متوفی، همراه با یادآوری ابعاد شخصیتی و نیکی‌های او و با اظهار تأسف است. بنابراین مرثیه، شعری است که در سوگ کسی و تأسف بر مرگ عزیزی با برشمردن محاسن او می‌سرایند.

در تاریخ ادبیات فارسی قالب متداول برای مرثیه سرایی، قصیده و قطعه بوده است، ولی در روزگار معاصر شاعران به غزل بیشتر متمایل و متوجه بوده‌اند. سومین سوگنامۀ منتشر شده توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، برای رحلت جانسوز ایشان، با عنوان «ز اشک پرس حکایت» انواع متنوع‌تر قالب‌های شعری چون دوبیتی و رباعی و چهارپاره را در خود جای داده است.

مرثیه، ناب‌ترین و اصیل‌ترین سخنی است که از داغ دل و احساسات درگیر شاعر سرچشمه می‌گیرد و تا دل نسوزد چشم صدا نمی‌کند و قلم نمی‌تراود. زبان شعر، از ژرفای دل مصیبت‌زدگان می‌جوشد و تکلف و تصنّع در آن راه ندارد. وفور عنصر عاطفه در شعرِ شاعرِ سوخته‌جانِ مرثیه‌سرا، سبب کاهش عناصر دیگر مثل خیال پردازی و تصویرسازی می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود که مخاطبان از معایب ظاهری اشعار چشم‌پوشی کرده و به محاسن آن توجه کنند.

در داغ رحلت امام خمینی(ره) جان‌های زیادی گداخته شدند و شاعران بسیاری از این چشمهٔ سوزان دل، اشعار بسیاری را قلم زدند. کتاب «ز اشک پرس حکایت» شامل ۵۵۷ شعر است در قالب‌های متنوع که توسط بیش از ۲۹۰ شاعر معاصر از سراسر کشور سروده شده و در فهرست مطالب، بر اساس حروف الفبا تنظیم و صفحه‌بندی شده است. در فهرست شعرای کتاب «ز اشک پرس حکایت»، اسامی نام‌آوران شعر و ادب به چشم می‌خورد. در این کتاب از سیدالشهدای اهل قلم «سید مرتضی آوینی» چهار شعر در قالب نیمایی، از «مصطفی قلی‌زاده» هشت شعر در قالب دوبیتی و رباعی، از «مرید محمدی» چهار غزل و از «مجید نظافت» چهار سروده در انواع قالب‌های شعری ذکر شده است.

در این اشعار به کرات، امام خمینی(ره) به عنوان خورشید و آفتاب توصیف شده است و عناوین برخی از اشعار نیز بر این مسئله تأکید دارند. برای مثال «رویا ولی‌زاده» از عبارت «برای آفتاب» برای عنوان شعر خود استفاده کرده؛ «عبدالوهاب نجفی» عنوان «خورشید جماران» را برای غزل خود انتخاب کرده و «بیدل آل‌مجتبی» عنوان «خواب خورشید» را بر شعر زیبای خود گذاشته است. همچنین امام(ره) به عنوان کعبه، و پیر میکده و پیر جماران و کهکشان و آسمان و آیینه نیز توصیف شده است. اشاره به شهادت‌طلبی و شهیدان راه حق، انکار باور به رحلت امام(ره)، اظهار غم و اندوه و امید به آینده‌ای ایده‌آل در زیر نظر امام خمینی(ره) در جنت‌الماوی، اشاره به عرفان حضرت امام(ره)، مضامین اشعار این کتاب را تشکیل می‌دهند.

کتابی که در ۵۵۸ صفحه تألیف شده و چاپ سومش مربوط به پائیز ۱۳۷۴ بوده است. من این کتاب را در گنجینۀ مادرم یافتم که در روزگار ۱۸ سالگیش  تهیه کرده بود و آن زمان، شش سال از فوت امام می‌گذشت؛ اما به نظر می‌رسد که برای او و هم‌نسلانش، درد فقدان امام خمینی(ره) در آن زمان همچنان غمی تازه بود که در فاخرترین نوع بروز غم، به شعر و مرثیه‌های ناب این کتاب، پناه برده و همچنان نیز این غم رشد دهنده به قوت خود باقی است.

به هر روی، شعر وسیله‌ای برای انتقال ابعاد غم و اندوه در میان نسل‌ها است و این مجموعه اشعار کتاب «ز اشک پرس حکایت» به خوبی از عهدهٔ چنین مسئولیتی برآمده و فقدان امام خمینی(ره) را در نسل جوان منعکس می‌کند.

انتهای پیام