شهر اصفهان دارای دو مرکز اصلی مبادلۀ کتاب است  دارد که به‌طور متمرکز در حوزۀ مبادلۀ کتاب کودک و نوجوان فعالیت می‌کند. پیش‌تر در بخش اول از گزارش‌های تبادل کتاب و در مطلبی با نام مبادلۀ کتاب؛ از صرفه اقتصادی تا حمایت از طبیعت به این موضوع اشاره شد. اما در گزارش پیش‌رو به این موضوع در کتابخانه و مرکز مبادلۀ کودک و نوجوان پرداخته‌ایم که در نوع خود نمونۀ دیگری در اصفهان ندارد.

صدیقه چگونیان، رئیس کتابخانۀ «اختصاصی نوجوان» در گفت‌وگو با ایسنا و در خصوص اهمیت طرح «مبادلۀ کتاب شهروند»، چنین بیان کرد: بخش مبادلۀ کتاب در کتابخانۀ «اختصاصی نوجوان» از سال ‍۱۴۰۱ گشایش یافت که این طرح برای همۀ افراد جامعه فوایدی دارد و می‌تواند مورد توجه تمام گروه‌ها قرار بگیرد. البته نمی‌توان گفت که طرح مبادلۀ کتاب صرفاً همسو با نیاز طبقاتی است که خرید کتاب برایشان بسیار گران تمام می‌شود. باید این طرح مورد عنایت همگان واقع شود. اگر کسی هم برای خرید کتاب مشکلی ندارد و از تمکن مالی کاملی برخوردار است، می‌تواند از این طرح بهره ببرد. درواقع، همین فرد هم می‌تواند کتاب‌های خوانده‌ شده‌ی خود را که دیگر نیازی به آن‌ها ندارد و برایش مرجع نیستند، به بخش مبادله بدهد و کتابی نو دریافت کند.

او تأکید کرد: بخش مبادلۀ این مرکز با استقبال نوجوانان روبه‌رو شده و واقعاً گروهی از آنها مدام به کتابخانه سر می‌زنند و پیگیر هستند که چه آثار تازه و متفاوتی به قفسه‌ها اضافه شده تا بتوانند با اثری دیگر مبادله کنند. این کنجکاوی و علاقۀ بچه‌ها، هم در بخش کتاب‌های غیرکمک‌درسی و هم کمک‌درسی، دیده می‌شود.

چگونیان به اهمیت گسترش مبادلۀ کتاب در سراسر شهر اشاره کرد و گفت: بسیار خوب است که در سطحی گسترده‌تر یعنی در دیگر کتابخانه‌های اصفهان و برای همۀ گروه‌های سنی، طرحِ مبادله، رشد و توسعه پیدا کند. اگر این مسئله پُررنگ شود، در پایان سال شاهد این نیستیم که شهروندان موقع خانه‌تکانی، کتاب‌هایشان را به بازیافتی‌ها بدهند. این کتاب‌ها می‌توانند در مسیر مفیدتر و پویاتری مورد مبادله قرار بگیرند و استفاده شوند.

مسئول کتابخانۀ «اختصاصی نوجوان» گفت: فرقی نمی‌کند که این طرح در کتابخانه‌های شهرداری گسترش داده شود یا در کتابخانه‌های اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی یا به هر شکل دیگری، اجرای آن برای کتابخانۀ ما تجربه‌ای خوشایند و پُرثمر بود و امیدواریم بیش از گذشته در سطح شهر رواج یابد. در حال حاضر، شهروندان بسیاری هستند که فارغ از سطح اقتصادی، به‌دلیل زندگی‌های آپارتمان‌نشینی یا به هر علت دیگری، نمی‌توانند یک کتابخانۀ شخصی و بزرگ داشته باشند. افراد زیادی محدودیت مکانی دارند که از این بُعد هم می‌تواند طرح مبادله به کار شهروندان بیاید.

او یادآوری کرد: امیدوارم این مبادله همیشه جریان داشته باشد. کم نیستند بچه‌هایی که به محض ورود به کتابخانه واقعاً با اشتیاق به سمت قفسه‌ها می‌روند تا ببینند در یک هفته‌ای که نیامده‌اند چه کتاب‌های جدیدی به بخش اضافه شده است. بسیاری از بچه‌ها بعد از خوردن زنگ مدرسه و قبل از رفتن به خانه، اول به کتابخانۀ «اختصاصی نوجوان» یعنی اختصاصی خودشان می‌آیند تا از به‌روزترین آثار آگاه بشوند. مبادلۀ کتاب، شور و نشاطی به کتابخانه داده است که می‌شود گفت پویایی آن از همین بخش «مبادله» و دوستدارانش ناشی می‌شود.

محفلی پرجاذبه با کتاب‌های متنوع

دراین‌باره سعیده سیاحیان، کتابدار و فعال حوزۀ کتاب و کتابخوانی نیز گفت: کتابخانۀ «اختصاصی نوجوان» مرکزی است که در آن کتاب‌های ویژۀ نوجوانان نگهداری و امانت داده می‌شود. احداث آن به حدوداً سال ۱۳۸۳ برمی‌گردد. این کتابخانه اولین کتابخانۀ اختصاصی در اصفهان است که بر روی گروه سنی نوجوان تمرکز دارد. پس از احداث «فرهنگ‌سرای نوجوان»، کتابخانۀ اختصاصی نیز به آن الحاق شد. پس از تأسیس مرکز مبادلۀ «میرداماد و تخصصی حقوق» در سال ۱۳۹۷ این بخش بسیار مورد استقبال شهروندان قرار گرفت، و افراد زیادی بودند که کتاب‌های غیرضروری و اضافی خود را به مرکز مبادله اهدا می‌کردند و کتاب‌های موردنیازشان را می‌گرفتند.

او افزود: موفقیت مبادلۀ «میرداماد»، به‌علاوه ظرفیت مناسبی که «فرهنگ‌سرای نوجوان» داشت و درخواست‌های متعدد برای گسترش این بخش، مسئولان سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان و به‌ویژه مرضیه اربابان، رئیس ادارۀ کتابخانه‌های شهرداری، را مصمم کرد تا بخشی پویاتر و گسترده‌تر به نام مبادله در کتابخانۀ «اختصاصی نوجوان» تأسیس شود. بعداز آن، کتاب‌های بسیاری برای کتابخانۀ «اختصاصی نوجوان» یا دقیق‌تر، بخش مبادلۀ این مرکز تهیه شد که این کتاب‌ها به جز نوجوانان برای کودکان و حتی ردۀ سنی پیش‌دبستانی هم مناسب است. حتی اکنون کتاب‌های ویژۀ کنکوری‌ها نیز در قسمت کمک‌درسی این مرکز مبادله در اختیار شهروندان قرار دارد.

سیاحیان یادآوری کرد: شمار کتاب‌ها با توجه به طرح مبادله به‌طور مستمر در حال تغییر است، اما می‌شود گفت بیش از ۱۵۰۰ جلد کتاب در این قسمت وجود دارد. به‌طورکلی، کتاب‌های مبادله را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد؛ یک قسمت، کتاب‌های کمک‌درسی هستند و بخش دوم نیز به کتاب‌های مختلف غیرکمک‌درسی یا عموم کتاب‌های ویژۀ کودک و نوجوان اختصاص دارد. در این بخش، کتاب در موضوعات متنوعی از جمله ادبیات، هنر، روان‌شناسی، علمی، مذهبی و تاریخی یافتنی است.

این فعال حوزۀ کتاب و کتابخوانی یادآور شد: سال ۱۴۰۲، هم‌زمان با هفتۀ کتاب، یعنی روزهای ۲۴ تا ۳۰ آبان‌ماه، بخش مبادلۀ کتاب در کتابخانۀ «اختصاصی نوجوان» رسماً افتتاح و پذیرای شهروندان شد. شعار اصلی مرکز نیز «کتاب خوب بدهید، کتاب خوب بگیرید» است. در واقع، ما کتاب‌های بسیار فرسوده و آسیب‌دیده را که قابل‌خواندن نباشند، به‌هیچ‌وجه با کتاب «خوب» مبادله نمی‌کنیم.

او تصریح کرد: هر کتابی که به چرخۀ مبادله وارد می‌شود، از طرف کارشناسان این مرکز مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. هرکس که کتابی را به بخش مبادله اهدا می‌کند، می‌تواند هم‌پایه با آن کتابی را انتخاب کند و برای خود به خانه ببرد. برای نمونه، اگر کسی علاقه‌مند است از بخش ادبیاتِ داستانی کتابی را ببرد، لزوماً باید کتابی در حوزۀ ادبیات داستانی بیاورد. بنابراین، محدودیت‌هایی وجود دارد، هرچند در بخش کتاب‌های کمک‌درسی سخت‌گیری‌ کمتر است.

سیاحیان افزود: پویایی و تدوام چرخۀ مبادله به کتاب‌های خوب و مفید نیاز دارد. ما امیدواریم در این بازه که قیمت کتاب‌ بسیار افزایش پیدا کرده، فرصت خوبی است تا شهروندان از این امکانات کتابخانه استفاده کنند، زیرا می‌تواند کمک‌حال اقتصادی خانواده‌ها باشد و یک نیاز مهم فرهنگی آن‌ها را پاسخ بدهد.

انتهای پیام