در ۹۰ کیلومتری جنوب شرقی استان زنجان، شهرستانی واقع شده است که هر چه از زیبایی‌هایی آن بگوییم و بنویسم کم است ابهر شهری که دروازه تمدن شمال غرب کشور محسوب می‌شود که این روزها میزبان مهمانان و گردشگران نورورزی است.

ابهر یکی از استراتژیک‌ترین شهرستان‌های استان زنجان در همه حوزه‌ها محسوب می‌شود تا جایی که این شهرستان بیش از ۴۰ درصد صنایع استان را در دل خود جای داده است و به جز صنعت نیز در حوزه کشاورزی حرفی برای گفتن دارد تا جایی ‌که از ابهر همواره به عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید محصولاتی نظیر انگور، کشمش، گردو، لوبیا و گندم و جو یاد می‌شود.

در کنار جاذبه‌های گردشگری، حوزه اکوتوریسم نیز طرفداران زیادی در این شهرستان دارد تا جایی که سالانه طبیعت زیبای این منطقه و وجود جاذبه‌هایی چون آبشار کوله‌خانه، روستای درسجین، ابهر رود، چشمه علی‌بلاغی و سد کینه‌ورس گردشگران زیادی را به این منطقه می‌کشاند.

از اکوتوریسم که بگذریم، شهرستان ابهر در حوزه گردشگری مذهبی نیز حرف برای گفتن دارد. این شهرستان افتخار میزبانی از امام‌زادگانی مختلفی نظیر امام‌زاده اسماعیل، امام‌زاده زیدالکبیر، امام‌زاده عبدالخیر، امام‌زاده کهریز و امام‌زاده یعقوب را دارد. همچنین مسجد تاریخی قروه که قدیمی‌ترین مسجد تاریخی استان است و حوزه علمیه علوی هیدج نیز در این شهرستان قرار دارد.

 ابهر و سابقه تاریخی آن

طبق متون قدیمی، ابهر در قدیم اوهر نامیده می‌شده ‌است و در حال حاضر نیز مردم محلی به آن اَبَر می‌گویند. نام ابهر از آب + هر تشکیل شده و در زبان تاتی به معنی آب آسیاب است. ریزآبه‌های ابهررود از قدیم آسیاب‌های زیادی را به چرخش درآورده که امروز آثار برخی از آن‌ها باقی است.

از مهم‌ترین اماکن تاریخی و دیدنی ابهر می‌توان به بقعه پیر احمد، روستای تاریخی درسجین، مسجد روستای قروه، آبشار کوله‌خانا، چشمه علی‌بلاغی، ابهررود، سد کینه‌ورس، امامزاده زیدالکبیر، تپه صائین‌قلعه، امام‌زاده یعقوب و حوزه علمیه علوی هیدج اشاره کرد.

بقعه پیر احمد

بقعه پیر احمد مربوط به سده ششم و هفتم هجری‌قمری است. این بنا در حاشیه جنوبی شهر ابهر واقع شده و در تاریخ اول مهر ۱۳۵۳ با شماره ثبت ۹۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این بقعه آرامگاه سه تن از بزرگان ابهر است و این بنا بر بقایای خانقاهی متعلق به قرن چهارم هجری ساخته شده است. خانقاه اولیه متعلق به ابوبکر محمد بن عبدالله ابهری متوفی ۳۳۰ هجری‌قمری بوده است و بنا به گفته ابوالمعالم فخیم ابهری در جلد دوم از کتاب ابهر جلوه‌گاه تمدن باستان، سه تن از علما و فقهای برجسته ابهر در این محل مدفون هستند.

 نخستین مدفون‌شدگان در این آرامگاه ابوبکر محمد بن عبدالله ابهری است که در قرن چهارم هجری می‌زیسته است. مولانا شیخ شهاب‌الدین ابهری که در اوایل دوره صفویه می‌زیسته دومین فردی است که در این محل دفن شده و نفر سوم مولانا قطب الدین احمد ابهری معروف به پیر احمد متوفی ۵۷۷ هجری است.

این بنا در سال‌های اخیر و با گسترش شهر به بخشی از شهر ابهر تبدیل شده است. در بین مردم ابهر معروف است که مکان این بقعه با رونق شهر بارها درون شهر قرار گرفته و پس از گذشت آن دوران به بنایی در حاشیه ابهر تبدیل شده است. در حال حاضر این بنا در میان میدانی به همین نام در جنوب ابهر قرار دارد.

«درسجین»؛ روستایی با گویش متفاوت

روستای درسجین ابهر در ۱۳ کیلومتری جنوب‌ شرقی ابهر قرار گرفته و با توجه به اینکه یکی از روستاهای هدف گردشگری استان زنجان است، در طرح هادی، علاوه بر به‌سازی روستا، همه موارد مربوط به ایجاد زمینه حضور بدون مانع معلولان و سالمندان در آن لحاظ شده است.

روستای درسجین یکی از ۷۶ روستای هدف گردشگری در سطح کشور و دارای جاذبه‌های توریستی فراوانی است نیز از فرصت‌های گردشگری شهرستان ابهر به‌شمار می‌رود.

آبشار «کوله‌خانا» آبشاری که زیبایی‌اش دل می‌رباید

اگر از جاده ترانزیت به جاده شمالی ابهر خارج و مسیر جاده رشت به سمت روستای مرشون را حدود ۲۲ کیلومتر طی کنید به روستای کوله‌خانا می‌رسید، این روستا در سمت چپ جاده در قسمت پایین رودخانه قرار دارد.

خلق طبیعت زیبا با عناصر آب، کوه و انواع درختان انبوه تابلویی زیبا از عظمت و زیبایی خالق هستی را نشان می‌دهد. مسیر رودخانه و آبشار زیبای آن یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان ابهر است.

سد کینه‌ورس

این سد در فاصله ۱۴ کیلومتری جنوب‌غربی ابهر و حدود ۵ کیلومتری روستای کینه‌ورس قرار دارد و بر روی شاخه‌ کینه‌ورس از رودخانه ابهررود که از جنوب به طرف شمال جریان داشته و به دشت تاکستان وارد می‌شود و این محل با طبیعت زیبایش به یک منطقه تفریحی تبدیل شده است و علاوه بر این شاهد برگزاری اردوهای ورزشی در این منطقه نیز هستیم.

قروه، میزبان قدیمی‌ترین مسجد استان زنجان

روستای قروه که قدیمی‌ترین مسجد استان زنجان با قدمت ۱۰۲۵ سال را در خود جای داده و معماری صخره‌ای دست‌کند نیز در آن وجود دارد، از دیگر جاذبه‌های گردشگری ابهر است.

مسجد جامع قروه، یکی از بناهای تاریخی ارزشمند منطقه ابررود است. در قلب روستا مسجد جامع از آثار ارزشمند دوران سلجوقی (قرن پنجم هجری قمری) به شمار می‌رود که همانند مساجد دوران سلجوقی به سبک چهارطاق ساخته شده‌ است و گنبد بسیار زیبایی بر اضلاع چهارگانه، با چهار فیلپوش استوار است.این مسجد قروه که به مسجد جمعه نیز معروف است در ۱۸ کیلومتری شرق شهرستان ابهر قرار دارد. 

امامزاده زیدالکبیر

امامزاده زیدالکبیر در منتهی‌الیه شرق شهرستان ابهر در استان زنجان قرار دارد، که به استناد متن کتاب منتقله‌الطالبین، شجره نامه امامزاده شاهزاده زیدالکبیر به مولای متقیان رسیده است. وی ابوعلی محمد بن احمد بن عبدالله بن دردار بن حسین بن زید شهید بن علی زین العابدین بن حسن بن علی بن ابیطالب (ع) است که از شهر مدینه به شهر ابهر عزیمت کرده است. 

امامزاده زیدالکبیر (ع) نوه برادری حضرت عبدالعظیم شهر ری است. عده‌ای از علمای انساب من جمله سیدابوالعزّ نسابه، نسب وی را با محمد ساطوره بن احمد بن عبدالله القاضه اشتباه کرده‌اند که امام فخر رازعابه به این مطلب اشاره دارد.

تپه تاریخی صائین‌قلعه

تپه تاریخی صایین‌قلعه، به هزاره اول پیش از میلاد تعلق دارد که با وسعت ۴۰×۶۰ و ارتفاع ۴ متر، در داخل محوطه امام‌زاده یحیی (ع) قرار گرفته است. گمانه‌های موجود حاکی از این است که وسعت این تپه تاریخی بیشتر از تپه امروزی بوده است. قبرهای موجود در محوطه از زیست انسان‌ها در این تپه و در سه دوره مشخص در این تپه حکایت دارد. آثار کشف شده از این تپه بر استقرار انسان‌ها در هزاره اول قبل از میلاد، قرن هشتم هجری قمری و آثار مربوط به دوره‌های جدیدتر اسلامی گواهی می‌دهند.

از مکان‌های گردشگری شهر نیز علاوه بر امامزاده یعقوب، دربند و آبشار خراسانلو در شمال صائین قلعه سلسله کوهایی وجود دارد که دارای طبیعت بسیار جالب و خیره کننده‌ای می‌باشند از جمله جاذبه‌های طبیعی این کوها دربند و اوجاق (مکان زیارتی در کمرکش کوه) و همچنین آبشار در خراسانلو و سد چرگر را می‌توان برشمرد. همچنین در کوه‌های شمالی ده‌ها معدن فعال گرانیت و سنگ آهک وجود دارد.

هیدج؛ شهر عالم‌پرور زنجان

هیدج یکی از شهرهای ابهر است. این شهر محل تولد حکیم هیدجی (حکیم و فیلسوف) است. زبان مردم این شهر ترکی آذربایجانی با لهجه‌ای خاص هیدج است.

این شهر دارای ادبا و شاعرانی مانند ملامحمدعلی معروف به حکیم هیدجی، عوضعلی صالحی معروف به رهگذر هیدجی و شاعران دیگر از جمله علی کیانی (کیان)، حمیده صالحی (غریبه)، نعیمه مرسلی (ن.م.رها) است که انجمن شعرای این شهر از قدیمی‌ترین انجمن‌های ادبی است. این شهر دارای حوزه علمیه با قدمت بالای یک قرن‌است، که بزرگانی چون فخیم ابهری، حکیم هیدجی، استاد بلاغت‌نیا در آن پرورش یافته‌اند.

در گذشته مردمان آن را «هیه» می‌گفتند که در آن دروازه و کاروانسرا برای استراحت کاروان بوده است و نام هیدج از هودج یا محمل گرفته شده که در زمان‌های گذشته برای حمل بزرگان استفاده می‌شده است؛ قدمت این شهر به زمان‌های دور برمی‌گردد ولی از زمانی که دختر شاه خدابنده سلطان محمد خدابنده که مقبره آن در گنبد سلطانیه‌ است، هنگام عبور از آن شهر که آن زمان روستایی دور بوده، دچار بیماری شدیدی شده و بعد از مداوا در همان مکان فوت می‌کند از آنجا که این منطقه آب و هوایی بسیار مطبوع داشته در همان‌جا دخترش را دفن و مقبره‌ای زیبا از سنگ مرمر سفید و کمیاب برایش بنا می‌کند که در سال ۱۳۵۲ توسط تاراجگران هویت ربوده شد و از آن زمان نام هیدج در بین شهرهای معروف در تاریخ ایران به یاد می‌ماند.

امامزاده یعقوب صائین‌قلعه از پر زائرترین امامزاده‌های زنجان

 امامزاده یعقوب (ع) صائین‌قلعه یکی از قطب‌های اصلی گردشگری مذهبی شهرستان ابهر و استان زنجان به شمار می‌رود. امامزاده‌ای که در ۲۵ کیلومتری شهر ابهر و ۶۵ کیلومتری زنجان قرار داشته و سالانه پذیرای خیل عظیمی از عاشقان و شیفتگان اهل‌بیت (ع) برای کسب فیض زیارت است که با توجه به جایگاه بالای این امام‌زاده در بین مردم منطقه و نقش محوری آن در توسعه صائین‌قلعه طی سال‌های اخیر داشته است.

امامزاده یعقوب (ع) صائین‌قلعه در ۳ کیلومتری سمت جنوبی این شهر و در بالای یک تپه طبیعی قرار گرفته است، امامزاده‌ای که در رابطه با شجره‌نامه آن حضرت اختلاف‌نظر وجود دارد؛ به‌ طوری‌ که در کتاب «کنز الانساب» برای امام موسی‌بن جعفر (ع)، سی و نه فرزند نوشته‌اند: رضا، حسین، فضل‌الله، علی، حسن، احمد، محسن، شرادبن، عبدالله، عقیل، طیب، محمد، ناصر، حمزه، محمود، سام، لام، زید النار، یعقوب، جعفر، باقر، الیاس،‌ عباس، نوح، عمران، ادنان، صالح، عون، سالم، سلیم، ذکریا، شعیب، یحیی، اسماعیل، ابراهیم، یوسف، عبیدالله، هارون و عبدالرحمن؛ بنابراین احتمال دارد امامزاده یعقوب (ع) بلافاصله از اولاد موسی بن جعفر باشد و مؤید این احتمال شجره‌نامه ایشان است. همچنین بنا بر تحقیق شیخ مفید، امامزاده یعقوب (ع) از اولاد بلافصل امام موسی بن جعفر (ع) است. برخی از افراد، ایشان را از نوادگان حضرت امام جعفر صادق (ع) دانسته‌اند.

وجود جاذبه‌های این‌گونه در گوشه‌ای از استان قطعا نظر گردشگران به ویژه طبیعت دوستان را با ابهر جلب خواهد کرد.

انتهای پیام