هر سال نزدیک عید نوروز، خیابان‌ها پر می‌شود از آکواریوم‌های کوچک ماهی قرمزهایی که نماد مهر، پیروزی، شادی، سرزندگی و برکت محسوب می‌شوند. اما چندسالی است که در کنار ماهی، حیوانات خزنده‌ی دیگری هم برای فروش دیده می‌شوند تا بلکه به زور و قدم این حیوانات بی‌زبان، شانس و ثروت در سال جدید به خریداران آنها روی آورد.

چند سالی است که گونه‌هایی مانند سمندر، ‌مار، «لاک‌پشت گوش قرمز» که گونه‌ای بسیار مهاجم و خطرناک برای اکوسیستم ماست، وارد سفره هفت سین شده است.

یکی از گونه‌های در معرض خطر انقراضی که در روالی نادرست به سفره‌های هفت سین راه یافته، سمندر امپراطور است. خزنده‌ای که گونه بومی ایران به شمار می‌رود و معلوم نیست چرا در سال‌های اخیر عده‌ای تصمیم گرفته‌اند که در کنار ماهی‌های قرمز، از این خزنده ارزشمند در سفره هفت سین خود بهره ببرند.

سمندر لرستان، خالدار قیصری، خالدار امپراطور، حاجی باریک‎آو و... هر کس به زعم خود به آن عنوانی می‎دهد، نسلش در معرض تهدید انقراض است و باید مورد حمایت بیشتری قرار گیرد.

اما در این میان هنوز جدال بر سر بود و نبود ماهی قرمز بر سر خوان هفت سین به پایان نرسیده بود که پای این خزنده دل فریب نیز به آن باز شد. برخورد نادرست با ماهی قرمز، سمندر لرستانی را نیز سفره نشین کرد، متاسفانه این امپراطور در حال انقراض هم اکنون سین هشتم سفره عید ایرانیان شده و با گونی‎های در بسته سر از بازار درآورده است‎.

این زیبای خزنده حتی بدون هیچ گذرنامه و گرین کارتی به هر جای دنیا که بخواهد می‎رود و برای خود دنیا دیده شده‎ است. حال باید دید در نوروز امسال این خالدار قیصری سر از کجاها در می‎آورد.

گرایش به داشتن این خزنده در سفره هفت سین، بازاری را به وجود آورده که سودجویان را به کاوش در زیستگاه سمندر امپراطور و شکار این خزنده ترغیب می‌کند.

صید این‌گونه آبزی که در معرض انقراض است، علاوه بر لطمات جبران‌ناپذیر در چرخه اکوسیستم باعث انتقال برخی بیماری‌های احتمالی به انسان‌ها می‌شود.

سمندر لرستانی گونه‌ای آسیب‌پذیر معرفی شده است

در این رابطه علی سالاروند مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان از تدابیر حفاظتی شدید برای جلوگیری از قاچاق سمندر لرستانی در ایام عید نوروز خبر داد و  با اشاره به پراکنش حیات وحش لرستان در گونه‌های اندمیک گفت: سمندر از جمله دوزیستان کمیاب و ارزشمند است که شرایط زیستی و جمعیتی آن در سال‌های اخیر با توجه به افزایش عوامل تهدید کننده طبیعی و انسانی همچون خشکسالی ،خرید و فروش از سوی افراد سودجو همزمان در بازارهای داخل و خارج از کشور به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه سمندر لرستانی نخستین‌بار در منطقۀ شهبازان لرستان مشاهده شده است، افزود: سمندر لرستانی دوزیست و گونه‌ای اندمیک است که فقط در جنوب این استان و مناطقی از شمال خوزستان زیست می‌کند. این گونه توسط محققی به‌نام کایزر Kaiser سال ۱۹۳۸ مشاهده و به‌نام neurergus kaiseri نام‌گذاری شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با تأکید به اینکه سمندر لرستانی از گونه‌های کمیاب و در وضعیت بحرانی انقراض اتحادیۀ جهانی حفاظت قرار گرفت، عنوان کرد: جمعیت این گونه در سال‌های اخیر به‌دلیل شناسایی زیستگاه‌های جدید تا حدودی رشد یافته است.

سالاروند با بیان اینکه سمندر لرستانی اکنون به گونه‌ای آسیب‌پذیر معرفی شده است، اضافه کرد: تخریب زیستگاه و تغییرات اقلیمی جمعیت این گونه اندمیک را در معرض تهدید قرار داده است.

این مسئول ادامه داد: دو محدودۀ آزاد در تنگ‌هفت و شاداب‌کوه با وسعتی بیش از ۳۰ هزار هکتار به‌عنوان مناطق تحت‌مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت و روند حفاظتی سمندر لرستانی در این مناطق شدت یافته است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با توجه به قاچاق سمندر توسط قاچاقچیان حیات وحش، افزود: سمندر لرستانی یکی از زیباترین گونه‌های سمندر است و قاچاق این گونه در برهه‌ای به‌دلیل قرارگیری در سفره‌های هفت‌سین شدت یافت.

سالاروند با اشاره به تدابیر حفاظتی شدید برای جلوگیری از قاچاق سمندر لرستانی، گفت: قاچاق این گونه با ایجاد پاسگاه‌های محیط‌بانی، به‌کارگیری نیروهای محیط‌بان، فرهنگ‌سازی و توانمندسازی جوامع محلی در سال‌های اخیر کاهش یافته است.

از ورود سمندر لرستانی به بازار نوروزی ۱۰ سالی می‌گذرد

علی گودرزی دادستان عمومی و انقلاب شهرستان ازنا نیز در خصوص فروش انواع حیوانات آبزی در حال انقراض همچون سمندر لرستان، لاک پشت و... به صیادان، شکارچیان و معامله گران این گونه های جانوری هشدار داد.

وی با بیان اینکه چند سالی است سمندر لرستان بر سفره هفت سین برخی از خانواده‌های ایرانی دیده می‌شود، افزود: کارشناسان محیط زیست نسبت به قاچاق این گونه حیوانی و جدایی آن از محیط زیست بارها هشدار داده‌اند.

وی افزود: این روزها فصل زادآوری گونه‌ای است، که از زیستگاه طبیعی‌اش جدا و برای فروش در بازارهای پررونق نوروزی قاچاق می‌شود.

دادستان عمومی و انقلاب شهرستان ازنا خاطر نشان کرد: سمندر لرستان، حدود یک دهه است گرفتار طمع شهرنشینانی شده که نمی‌دانند این گونه وحشی از همان لحظه اول جدا شدن از زیستگاه تا مرگ فاصله چندانی ندارد.

این مقام قضایی اضافه کرد: از ورود سمندر لرستانی به بازار نوروزی ۱۰ سالی می‌گذرد و کم‌کم گونه‌های دیگری مثل انواع مارمولک‌ها نیز وارد بازار حیوانات خانگی شده‌اند که سرنوشت همه آن‌ها مرگ زود هنگام است.

گودرزی با اشاره به رواج فروش برخی گونه‌های جانوری دیگر همچون انواع مارمولک‌ها و لاک پشت عنوان کرد: از مردم درخواست می شود در صورت مشاهده افراد سودجو و متخلف به مراجع قضایی اطلاع دهند تا برخوردهای قانونی لازم با آنان صورت گیرد.

هشدار به سودجویان و متخلفین زیست محیطی مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش حیات وحش

همچنین محمد نبی حسنوند معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان از تشدید برنامه‌های حفاظتی در زیستگاه‌های سمندر لرستانی خبر داد و گفت: از اواسط اسفندماه تا ابتدای سال جدید برنامه‌های حفاظتی ویژه در زیستگاه‌های این گونه اندمیک توسط اداره‌کل محیط زیست لرستان اجرا شد.

وی برگزاری جلسه هماهنگی حفاظت از گونه اندمیک سمندر لرستانی در اداره کل محیط زیست لرستان، راه‌اندازی پاسگاه محیط‌بانی فصلی در مسیر کول چپ واقع در منطقه حفاظت شده شادابکوه، گشت و کنترل مداوم در سطح زیستگاه‌های این گونه نادر با استفاده از پتانسیل نیروهای محیطبان استان، تشدید نظارت بر ورود و خروج تورهای گردشگری به زیستگاه‌های سمندر و همکاری و هماهنگی با نیروهای نظامی و انتظامی و جوامع محلی را از جمله اقدامات صورت گرفته به منظور حفاظت از سمندر لرستانی در ایام پایانی سال عنوان کرد.

حسنوند ضمن هشدار به سودجویان و متخلفین زیست محیطی مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش حیات وحش، از برخورد قاطع نیروهای یگان حفاظت محیط زیست استان با این اقدام تهدید کننده این گونه ارزشمند خبر داد.

این مسئول با اشاره به اصل پنجاهم قانون اساسی مبنی لزوم همکاری آحاد جامعه در حفاظت محیط زیست، از تمام دستگاههای دولتی، تشکل‌های زیست محیطی، دوستداران محیط زیست و جوامع محلی خواست اداره کل محیط زیست لرستان را در جهت حفظ تنوع زیستی و گونه های ارزشمند جانوری این استان بخصوص گونه سمندر لرستانی یاری کنند.

سمندر لرستان جزو سرمایه‌های استان است

اهمیت این گونه‌ی نادر جانوری لرستان و حتی کشور تا جاییست که سعید حیدری دانشجوی دکترای محیط زیست نیز سمندر لرستان را جزو سرمایه‌های استان می‌داند.

وی بیان کرد: سمندرها از گروه دوزیستان دمدار به شمار می‌آیند که در ایران هشت گونه متعلق به دو خانواده هینوبیده و سالاماندریده گزارش شده که به چهار جنس تعلق دارند؛ جنس Neurergus دارای بیشترین تعداد است.

حیدری با بیان اینکه گونه سمندر کوهستانی لرستان یکی از زیباترین گونه‌های سمندر بوده که به طول ۱۴ سانتیمتر و جزء خزانه ژنتیکی با ارزش فون دوزیستان ایران است، ادامه داد: سمندر کوهستانی لرستان نخستین بار در سال ۱۹۳۸ توسط kaiser از شمال شهبازان لرستان یافت شد. متاسفانه نوع زندگی و زیستگاه آنها باعث شده تا در معرض آسیب تهدیدات مختلف به خصوص انواع آلودگی در زیستگاه‌های آبی باشند.

وی اضافه کرد: از طرفی سهولت دسترسی به این موجودات بی‎آزار و زیبا سبب دستکاری در جمعیت‌های طبیعی این گونه توسط گردشگران، علاقمندان و افراد محلی ناآگاه شده است.

او اظهار کرد: سمندر کوستانی لرستان نیز مانند دیگر گونه‌های سمندر دامنه پراکنش چندان وسیعی ندارد. برطبق یافته‌های موجود دامنه پراکنش این گونه در طول جغرافیایی ۲۷۶۶۴۵ تا ۲۸۱۳۱۰۰ و عرض ۳۶۵۷۷۸۲ تا ۳۶۵۴۰۸۵ قرار دارد.

این دانشجوی دکترای محیط زیست افزود: حضور انسان در این منطقه خطرات بالقوه‌ای را برای ادامه حیات این جاندار زیبا سبب شده در زیستگاه‌های مختلف متفاوت است که این خطرات شامل گردشگری ناآگاهانه، راه دسترسی، جاده‌سازی، چرای دام، کشاورزی و برداشت آب توسط انسان صورت می‌گیرد. در واقع فعالیت‌های ناآگاهانه انسانی مهم‌ترین عامل تهدید این گونه زیبا و کمیاب است.

وی گفت: این گونه در طبقه‌بندی لیست سرخ IUCN در طبقه به شدت در معرض خطر انقراض یا بحرانی قرار گرفته که بر اساس معیارهای A2ab و A2d است.

سمندر به عنوان یک نماد جانوری و معرف لرستان در حوزه تنوع زیستی به شمار می‌رود و یکی از گونه‌های ارزشمند فون دوزیستان ایران و بومی جنوب غرب زاگرس است که امروزه در کانون توجه سازمان محیط زیست و مردم قرار گرفته و کمتر کسی است که نام این سمندر را نشنیده باشد و انتظار می‌رود تلاش مضاعف جهت حفاظت از این گونه نادر و ارزشمند صورت گیرد.

انتهای پیام