در چند سال اخیر با گسترش فناوری‌ها، مشاغلی چون اینفلوئنسر، بلاگر و واینر روی کار آمده و از این طریق در فضای مجازی کسب درآمد می‌کنند. بسیاری از این افراد در حرفه‌ای متخصص هستند و با انتشار ویدئو و تصاویری به صورت روزمره اقدام به فعالیت می‌کنند. در همین خصوص و با توجه به فعالیت‌های بسیاری از افراد در فضای مجازی تحت عنوان بلاگر، واینر یا اینفلوئنسر و به خطر افتادن حریم خصوصی دیگران، با وکیل پایه یک دادگستری، سید محسن حسینی‌پویا به گفت‌وگو نشستیم. 

وی در این خصوص به ایسنا گفت: حق انسان نسبت به تصویر خود از جمله حقوق مربوط به شخصیت و حریم خصوصی انسان است و قاعدتا لازمه تصمیم‌گیری راجع به تصویربرداری از انسان و انتشار آن، اخذ مجوز و رضایت آن شخص است. علاوه بر آن عکس، تصویر یا فیلم منتشر شده باید به حرمت، حیثیت و شخصیت انسانی لطمه‌ای وارد نکند.

حسینی‌پویا ادامه داد: اگر با رضایت یک شخص تصویری از وی گرفته و منتشر شود که در آن حرمت و شخصیت انسانی آن فرد لکه دار شده باشد، آن رضایت و آن قرارداد مورد قبول نبوده و حمایت قانونی از چنین قراردادی صورت نمی‌گیرد. حرمت و شخصیت انسانی آنقدر درجه اهمیت بالایی دارد که حتی خود  فرد نیز نمی‌تواند برخلاف حرمت انسانی خود قراردادی را منعقد کند؛ به همین جهت قراردادی که در آن کسی اجازه عکسبرداری، فیلمبرداری و انتشار آن به دیگری بدهد درحالی که حرمت انسانی او لکه دار شود و از فرد خسارتی نگیرد معتبر نیست و اگر چنین اتفاقی بیفتد و خسارتی هم وارد شود آن خسارت توسط شخصی که رضایت به انتشار داده بازهم قابل مطالبه خواهد بود.

این وکیل پایه یک دادگستری با تاکید بر جایگاه و اهمیت کرامت و شخصیت انسانی، تصریح کرد: هرقراردادی که برخلاف شخصیت انسانی منعقد شود از لحاظ قانونی معتبر نخواهد بود و از آن حمایت قانونی به عمل نخواهد آمد.

حسینی‌پویا با بیان اینکه حریم خصوصی است و حرمت و حیثیت انسانی دو موردی است که باید در عکسبرداری و فیلمبرداری و انتشار آن رعایت شود، خاطرنشان کرد: حریم خصوصی و حریم شخصی فضای مادی یا فضای معنوی مخصوص به هر شخص بوده که می‌خواهد از دید عموم در امان باشد. حریم شخصی ممکن است مربوط به موضوعات خانوادگی یا موضوعات کاری و زندگی روزمره شخص باشد. در عین حال مواردی که فرد می‌خواهد در دید عموم ظاهر نشود حریم شخصی فرد است.

وی در پاسخ به اینکه چه زمان عکسبرداری و فیلمبرداری مصداقی از تجاوز به حریم شخصی محسوب می‌شود؟ گفت: آن قسمت‌هایی که معمولا افراد در آن می‌خواهند از دید دیگران در امان بمانند و عمومی نشوند حریم شخصی است. بنابراین مداخله در چنین مواردی و شنود این موارد مصداقی از تجاوز به حریم شخصی خواهد بود. اگر بدون اجازه از فرد عکسبرداری شود تجاوز به حریم شخصی خواهد بود. اگر بدون اجازه در فضایی بسته مثل اتاق خواب خانه یا محل کار، دوربینی کار گذاشته شود تجاوز به حریم شخصی خواهد بود.

این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به اینکه حریم شخصی برای فردی که در آسانسور است نیز تعریف می‌شود، افزود: به این جهت اگر در فضاهای عمومی مثل آسانسور یا پیلوت برخی ساختمان‌ها دوربینی کار گذاشته شود باید حتما یک آگهی و اطلاعیه گذاشته شده تا افراد بدانند در معرض دید دیگران قرار دارند. اگر چنین اطلاعیه‌ای نباشد در حقیقت تجاوز به حریم شخصی است. این حریم شخصی یک خطکش و استاندارد مشخصی ندارد و می‌توان در موضوعات مختلف موارد و مصادیق مختلفی پیدا کند.

حسینی پویا با بیان اینکه به صورت کلی اصل اولیه بر ممنوعیت کلیه تصویربرداری، فیلمبرداری و انتشار آن است، تشریح کرد: در برخی موارد به صورت استثناء می‌توان عکسبرداری و فیلمبرداری انجام داد. یکی از این استثناها در رابطه با افراد مشهور در جنبه‌های مختلف است. در این خصوص نیز با رعایت حریم شخصی و شرافت انسانی می‌توان عکسبرداری کرد. از یک فرد مشهور هم نمی‌توان بدون اجازه او از حریم شخصی وی فیلمبرداری و عکسبرداری کرد.

وی اضافه کرد: در رابطه با اشخاص غیر مشهور علاوه بر خط قرمزهایی که در خصوص حفظ کرامت انسانی داریم فقط در اماکن عمومی می‌توان با اطلاع رسانی و اجازه فرد عکسبرداری و فیلمبرداری کرد. در سایر موارد ممنوعیت وجود دارد و امکان فیلمبرداری و عکسبرداری جز با اجازه و رضایت فرد وجود ندارد، اما آن اجازه در موارد مغایر با حرمت و شخصیت انسانی ممنوعیت را در پی دارد. علاوه بر آن از حریم شخصی فرد می‌توان با اجازه و با رعایت حریم حیثیت و شخصیت انسانی عکسبرداری و فیلمبرداری کرد. این موارد نه تنها در رابطه با بلاگرها بلکه در خصوص خبرنگاران و تصویربرداران مطبوعات نیز صدق می‌کند. اما در مورد افراد مشهور نیز با رعایت خط قرمز ها امکان پذیر است.

این وکیل پایه یک دادگستری در خصوص فعالیت معلم‌بلاگرهایی که در فضای مجازی اقدام به انتشار عکس و فیلم از فضای کلاس یا دانش‌آموزان می‌کنند، خاطرنشان کرد: فعالیت معلم بلاگرها یک بحث انضباطی در خصوص روابط معلم با آموزش و پرورش را دارا است. ضابطه فیلمبرداری و عکسبرداری رضایت است و فعالیت معلم بلاگرها به این رضایت بازمی‌گردد. دانش‌آموزی که زیر ۱۸ سال است نمی‌تواند رضایت فیلم و عکسبرداری بدهد بلکه باید ولی این دانش‌آموز رضایت دهد. اگر از ولی کودک اجازه بگیرند فیلمبرداری و عکسبرداری با رعایت خط قرمز حرمت انسانی قابل قبول است.

حسینی پویا ادامه داد: اگر از ولی رضایت گرفته نشد مسئولیت این موضوع به لحاظ قانونی بر عهده مدیر مدرسه است. زیرا مدیر مدرسه در محیط مدرسه به عنوان سرپرست مدرسه محسوب می‌شود و در صورت بروز حوادث و خطرات برای دانش‌آموز سرپرست مدرسه باید پاسخگو باشد. از این جهت مدیر می‌تواند این ممنوعیت  فیلمبرداری از دانش‌آموزان را برای معلم‌ها بگذارد.

وی در مورد راهکارهای قانونی برای والدینی که به هردلیلی نسبت به انتشار عکس یا فیلم فرزند خود در مدرسه شکایت داشته باشند، اظهار کرد: این موضوع اگر مشمول عناوین مجرمانه مثل تجاوز به حریم شخصی شود بحث کیفری دارد. اگر خسارت معنوی، روحی یا مادی از این طریق وارد شده باشد می‌تواند جبران خسارت مادی از حیث مسئولیت مدنی مطالبه شود. اما از جهت بحث انضباطی و روابط مدرسه نیز می‌توان در خصوص مسئولیت‌های انضباطی برای مدیر یا معلم پیگیری شود.

انتهای پیام