به گزارش ایسنا، در ادبیات عامه و حتی در برخی یادداشت های علمی، رسانه های اجتماعی و شبکه های اجتماعی به یک معنی به کار برده می شوند، این در حالی است که دو مفهوم مرتبط، ولی قابل تمایز هستند. رسانه اجتماعی، یک پلتفرم آنلاین است که به کاربران اجازه می‌دهد تا محتواهای چندرسانه‌ای را ایجاد، انتشار و به اشتراک بگذارند. این محتوا می‌تواند شامل متن، عکس، ویدئو و سایر محتواها باشد. شبکه اجتماعی، یک پلتفرم برای برقراری ارتباطات اجتماعی و ایجاد روابط شخصی است که کاربران به اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی، ارتباط با دوستان و خانواده و برقراری ارتباط با افراد جدید می‌پردازند.

در رسانه های اجتماعی محتواها از طریق کاربران ایجاد و به اشتراک گذاشته می‌شوند و در شبکه اجتماعی، کاربران اطلاعات شخصی و ارتباطات خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند، اما محتوای ایجاد شده توسط کاربران به اندازه رسانه‌های اجتماعی اهمیت ندارد. هدف اصلی رسانه اجتماعی، فراهم آوری یک پلتفرم برای به اشتراک گذاری محتوا، بحث و تعاملات بین کاربران است و در حالی که هدف شبکه اجتماعی، ایجاد ارتباطات شخصی و حرفه‌ای، دوستیابی و شناسایی افراد با علاقه‌های مشترک است. پلتفرم‌های اینستاگرام، یوتیوب و تیک تاک را ذیل رسانه های اجتماعی و فیسبوک، توییتر و لینکدین را ذیل شبکه های اجتماعی می توان مثال زد. با این تعریف اولیه، اکنون می خواهیم به تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر رفتار و نگرش افراد جامعه بپردازیم.

*تاثیر بر رفتار اجتماعی

رسانه‌های اجتماعی، به عنوان یکی از اصلی‌ترین محیط‌های تعامل انسانی در دنیای امروز، تأثیرات گسترده‌ای بر رفتار اجتماعی افراد دارند. رسانه‌های اجتماعی می‌توانند الگوهای رفتاری را تحت تأثیر قرار داده و رفتارهای مشابه در افراد را ترویج کنند. این تاثیر در مواردی مانند مد و فرهنگ مصرف، نحوه رفتار در روابط اجتماعی و حتی تصمیم‌گیری‌های مهم مانند شرکت در انتخابات و تصمیم گیری های سیاسی نمایان می شود. همچنین رسانه‌های اجتماعی می‌توانند الگوهای رفتاری را برای افراد تعیین کنند. مصرف محتوای مشخص و ارتباط با افرادی که الگوهای خاصی از زندگی و رفتار را نشان می‌دهند، ممکن است موجب شود که افراد نیز به تقلید از این الگوها بپردازند.
تأثیر بر مد و فرهنگ مصرف از دیگر اثرات رسانه‌های اجتماعی است. این پلتفرم‌ها می‌توانند با ارائه محتوای مرتبط، بازار مصرف را تحت تأثیر قرار دهند و روندهای مصرف را تغییر دهند. همچنین رسانه‌های اجتماعی الگوهای جدید رفتاری را در روابط اجتماعی ترویج می دهند که می تواند شامل تغییر در روندهای ارتباطی، نگرش‌ها نسبت به دیگران و رفتارهای اجتماعی مختلف باشد.

رسانه‌های اجتماعی تأثیرگذاری بسیار زیادی در تصمیم‌گیری‌های مهم افراد جامعه، مانند تصمیمات مهم سیاسی و انتخابات دارند. این پلتفرم‌ها می‌توانند با ارائه اطلاعات و تحلیل‌های مختلف، نظرسنجی‌ها و بحث‌های مرتبط با موضوعات سیاسی، تأثیرگذاری بسیار زیادی در تصمیم‌گیری سیاسی داشته باشند.

*تاثیر بر نگرش افراد نسبت به خود و اعتماد به نفس

مصرف مداوم رسانه‌های اجتماعی منجر به مقایسه خود با دیگران و افزایش فشارهای اجتماعی می شود که می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و ایجاد تغییرات منفی در نگرش افراد نسبت به خود شود. این رسانه‌ها با ارائه تصویری نه چندان کامل از زندگی‌ و موفقیت‌های مصور دیگران، موجب می شود که افراد خود را با دیگران مقایسه کنند و این مقایسه ممکن است به احساس ناکامی، ناراحتی و نگرانی از عدم انطباق با الگوهای ایده‌آل دیگران منجر شود.

در محیط رسانه‌های اجتماعی، افراد فشارهای اجتماعی بیشتری، از جمله فشار برای داشتن زندگی موفق، ظاهری جذاب و روابط اجتماعی فعال را تجربه می کنند. مقایسه مداوم با دیگران و تجربه فشارهای اجتماعی می تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس شود. افراد در این فضا ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند با انتظارات اجتماعی مطابقت داشته باشند و همین موضوع اعتماد به نفس آنها را کاهش می دهد.

رسانه‌های اجتماعی تأثیر بسیاری بر نگرش افراد نسبت به خود دارند. افراد در پلتفرم های اجتماعی تلاش می کنند تا خود و زندگی خود را به تصاویری مطابق با استانداردهای رسانه‌های اجتماعی برسانند و این موضوع موجب تغییر نگرش افراد نسبت به خود می شود. در نتیجه مصرف مداوم رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به عنوان یک عامل مهم در شکل‌دهی نگرش افراد نسبت به خود و کاهش اعتماد به نفس افراد عمل کند که این موضوع نیازمند آگاهی و کنترل آگاهانه تاثیرات مصرف رسانه های اجتماعی است.

*تأثیر بر نگرش‌ها و باورها

رسانه‌های اجتماعی نگرش‌ها و باورهای افراد در موضوعات مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی را شکل می دهند و بر این موضوع تأثیرگذاری عمیقی دارند. رسانه‌های اجتماعی می‌توانند نگرش‌ و دیدگاه‌های افراد را شکل دهند و به روز رسانی کنند. این پلتفرم‌ها با ارائه محتوای متنوع و تحلیل‌های مختلف، می‌توانند تأثیرات عمیقی بر نگرش‌ و دیدگاه‌های افراد داشته باشند. این رسانه ها با ارائه اطلاعات و تحلیل‌های متنوع، باورها و اعتقادات افراد را تحت تأثیر قرار می دهند و به عنوان یک فضای انعطاف‌پذیر برای انتقال ایده‌ها و ارزش‌ها عمل می کنند. رسانه‌های اجتماعی نقشی مهم در ایجاد تغییرات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ایفا می کنند و با ارائه اطلاعات و تحلیل‌های متفاوت، می‌توانند افراد را به اعمال واکنش‌هایی تحت تأثیر این تحولات تشویق کنند.

همچنین کاربران در چنین فضایی این امکان را در اختیار دارند که به صورت مستقیم با دیگر افراد و گروه‌های مختلف ارتباط برقرار کنند و این ارتباطات می‌توانند موجب ایجاد تحول (نه لزوما مثبت) در نگرش‌ها و باورها شوند. به طور کلی رسانه‌های اجتماعی با توجه به تأثیرات گسترده‌ای که بر نگرش‌ها و باورهای افراد دارند، به عنوان یک ابزار قدرتمند برای شکل‌دهی فرهنگ و تحولات اجتماعی عمل می کنند.

*تأثیر بر روابط شخصی

استفاده از رسانه‌های اجتماعی می تواند به افراد کمک کند تا در ارتباط با دیگران موفق‌تر عمل کنند، ولی در کنار آن می‌تواند منجر به ایجاد فاصله و کاهش ارتباطات واقعی نیز شود. رسانه‌های اجتماعی به افراد کمک می کنند تا به راحتی و به شکل فعال‌تری با دوستان، خانواده و دیگر افراد ارتباط برقرار کنند. این پلتفرم‌ها فرصت‌هایی برای اشتراک تجربیات، عکس‌ها، ویدئوها و اطلاعات فراهم می‌کنند که می‌تواند ارتباطات را تقویت کند. این پلتفرم ها امکان ارتباط با افراد جدید و گسترش شبکه اجتماعی را فراهم می‌کنند و کاربران می‌توانند از طریق اشتراک اطلاعات و تجربیات مشترک، ارتباطات جدیدی برقرار کنند.

از سوی دیگر استفاده بیش از حد از رسانه‌های اجتماعی می تواند به دلیل افزایش زمان صرف شده در فضای مجازی، منجر به کاهش ارتباطات در دنیای واقعی و ایجاد فاصله و کاهش عمق ارتباطات واقعی بین افراد شود. همچنین استفاده از رسانه‌های اجتماعی به دلیل انتشار اطلاعات شخصی و زندگی خصوصی، موجب آسیب به حریم خصوصی افراد و کاهش اعتماد و ارتباطات میان افراد شود، در حالی که استفاده متعادل از رسانه‌های اجتماعی و توجه به حفظ ارتباطات واقعی و زندگی خصوصی می‌تواند به تقویت و بهبود روابط شخصی کمک کند.

*تأثیر بر سلامت روان

مصرف بیش از حد رسانه‌های اجتماعی موجب افزایش استرس، اضطراب، افسردگی و حتی اعتیاد به محتواهای منتشر شده می شود و تأثیرات مخربی بر سلامت روان افراد دارد. بسیاری از کاربران در زمان استفاده از رسانه های اجتماعی، به ویژه زمانی که درگیر مسائلی مانند رقابت در جذب فالوور هستند، دچار استرس می شوند که می تواند به تنش و اضطراب منجر شود. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف بیش از حد رسانه‌های اجتماعی موجب افزایش اضطراب اجتماعی و مواردی مانند ترس از ترد شدن یا ترس از نقد شود. همچنین استفاده بیش از حد از این پلتفرم ها احساس تنهایی، ناامیدی و افسردگی را در افراد افزایش می دهد، زیرا احساس عدم تطابق با استانداردهای اجتماعی را در افراد تقویت می کند.

از سوی دیگر وقت گذرانی بیش از حد در رسانه های اجتماعی موجب اعتیاد به محتواهای منتشر شده در این پلتفرم‌ها می شود و کاربر بدون هدف و نیاز به دریافت محتوا، صرفا بر اساس عادت وقت خود را در رسانه های اجتماعی می گذراند و این موضوع موجب اختلال در ساعت‌های خواب، کاهش تمرکز و توجه و مشکلات روانی می شود.

در دنیای امروز که ارتباطات جزء جدایی ناپذیر آن است، نمی توان گفت که ابزارهای ارتباطی لزوما مضر هستند و نباید از آنها استفاده کرد، ولی لازم است با شناخت دقیق آنها، اثرات منفی استفاده بیش از حد از رسانه های اجتماعی را کاهش داد. در این زمینه راهکارهایی را می توان پیشنهاد داد:

• تعیین زمان معین برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی و رعایت آن به مدت محدود می‌تواند کمک کننده باشد. به عنوان مثال، تعیین یک محدودیت زمانی مانند 30 دقیقه یا 1 ساعت در روز برای مصرف این پلتفرم‌ها توصیه می شود.

• افزایش تعداد دنبال‌کنندگان و دوستان در رسانه‌های اجتماعی می تواند به افزایش فشار و استرس منجر شود. تعیین یک محدودیت در تعداد دوستان و دنبال‌کنندگان و دنبال کردن افراد و موضوعاتی که واقعاً به آن‌ها نیاز داریم، می‌تواند کمک کننده باشد.

• تلاش کنیم مصرف کننده محتوای متنوع در رسانه‌های اجتماعی باشیم. این کار می‌تواند مانع خستگی روحی شود و رضایت کاربر از پلتفرم را در پی دارد. همچنین از نگرش یک بعدی پیشگیری می کند.

• محافظت از اطلاعات شخصی و زندگی خصوصی در رسانه‌های اجتماعی بسیار مهم است. انتشار مطالبی که می‌توانند به امنیت شخصی یا حریم خصوصی آسیب برساند، توصیه نمی شود.

• به جای صرف بیش از حد زمان در رسانه‌های اجتماعی، وقت خود را برای فعالیت‌های سازنده و مفید مانند ورزش، مطالعه و دیدن دوستان و خانواده در زندگی واقعی صرف کنیم.

• استفاده از ابزارها و تکنیک‌های مدیریت زمان مانند تنظیم انتشار پیام‌ها، تعیین زمان خاص برای چک کردن اعلان‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای کمکی می‌تواند به بهبود مدیریت زمان و کاهش استرس کمک کند.

به کمک این توصیه‌ها و تغییر در الگوی استفاده از رسانه‌های اجتماعی، می‌توان اثرات منفی آن‌ها را کاهش داده و سلامت روان کاربران را تقویت کرد.

محمدامین صالحی نژاد

انتهای پیام