علی‌اکبر پرج امروز ۲۳ بهمن در نشست «معرفی برنامه تولید بار اول ویژه شرکت‌های مشمول قانون مناقصات؛ شرکت‌های دولتی، عمومی و ...» که با هدف ترویج قانون جهش تولید دانشبنیان، با حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری در محل سازمان مرکزی جهاددانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: طی ۱۴، ۱۵ سالی که معاونت علمی ریاست‌جمهوری تشکیل شده و اهمیت موضوع دانشبنیان در کشور نمود بیشتری یافت، شاهد دو سه نسل توسعه، پیشرفت و بالندگی در حوزه دانش بنیان هستیم. خدمات و فعالیت‌هایی که در سال‌های آغازین معاونت علمی داشتیم، بیشتر کمک حداقلی به شرکت‌های دانشبنیان برای شکل‌گیری بوده است، اما اکنون شرکت‌های بسیار خوبی را داریم که می‌توانند بسیاری از مسائل و مشکلات را حل کنند و کارهای مورد نیاز کشور را به انجام برسانند.
وی با اشاره به اینکه در کشور بیش از ۱۰ هزار شرکت با عنوان دانشبنیان ارزیابی شده‌اند، افزود: در قانون جهش تولید دانشبنیان، اینکه چگونه می‌توان از ظرفیت‌های این شرکت‌ها استفاده کرد را مد نظر قرار داده‌ایم. دو ظرفیت به صورت ویژه مطرح است، نخست اعتبار مالیاتی است و دیگری قانون تولید بار اول که قانونی راهگشا و مترقی محسوب می‌شود.
مدیر دبیرخانه تولید بار اول معاونت علمی ریاست‌جمهوری با اشاره به چگونگی شکل‌گیری این قانون، بیان کرد: از زمانی که تحریم‌ها شدت گرفت، تأمین یک سری اقلام راهبردی در صنایع مهم همچون نفت دچار مشکل شد. از یک سو نیاز کشور برای تأمین این اقلام جدی بود و از سوی دیگر امکان تأمین نبود و یا با شرایط بسیار سختی حاصل می‌شد. آن زمان مشاهده شد که شرکت‌های دانشبنیان توانمندی داریم که می‌توانند اقلام را داخلی‌سازی و تأمین کنند. اما مسئله دیگر این بود که پس از به نتیجه رسیدن کار پژوهشی، آن کالا و خدمت در چه قالبی باید به کارفرما فروخته شود. در سازمان‌هایی که مشمول قانون مناقصه هستند، در خریدهای کلان فرآیند مناقصه اتفاق می‌افتد. اگر این فرایند در مورد کالاهایی که برای بار اول در کشور تولید می‌شوند نیز انجام شود، ابهامات دوچندان می‌شود.
ترک تشریفات راهکاری است که قانون پیش پا گذاشته است
پرج ادامه داد: ماده ۲۹ ترک تشریفات راهکاری است که قانون پیش پا گذاشته است، اما در حوزه تولید بار اول اما و اگر بسیار است، همچون اینکه چه کسی و با چه قیمتی مجری باشد. قانون تولید بار اول در بند الف ماده ۱۰ قانون جهش تولید دانشبنیان مطرح شده و به منظور رونق بازار محصولات دانشبنیان مصوب شد. بند ی به ماده ۲۹ قانون برگزاری مناقصات مصوب ۱۳۸۳/۱/۲۵ الحاق شد که در آن آمده در مواردی که به تشخیص بالاترین مقام دستگاه اجرایی، محصولی دانشبنیان برای بار اول در کشور ساخته می‌شود و دارای مشابه داخلی نیست، متقاضی خرید محصول ملزم به برگزاری مناقصه نبوده و معاملات خرید این محصولات بین متقاضی و مؤسسات و شرکت‌های دانشبنیان، واحدهای فناور مستقر در مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری، سراهای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی، جهاددانشگاهی و واحدهای خلاق، بدون انجام تشریفات قانون برگزاری مناقصات انجام می‌شود.
وی اضافه کرد: شروع کار برای ما تشخیص کارفرما در این زمینه است که این کالا، نمونه داخلی ندارد. در مرحله نخست این فیلتر به ما کمک می‌کند که بررسی کنیم آیا این محصول می‌تواند تولید بار اول باشد یا خیر؟ همچنین دانشبنیان بودن کالا یا خدمت باید در محصول رعایت شده باشد و سابقه ساخت و فروش برای آن ثبت نشده باشد.
مدیر دبیرخانه تولید بار اول معاونت علمی در ادامه به تشریح مراحل ترک تشریفات پرداخت و عنوان کرد: برای تهیه گزارش توجیهی ترک تشریفات مناقصه توسط دستگاه متقاضی، تصویب هیأت سه نفره شامل کارفرما یا متقاضی اصلی طرح، وزارت صمت و معاونت علمی ریاست جمهوری لازم است. شرکت مجری هم می‌تواند دانشبنیان باشد و هم شرکت‌های فناوری که توانایی تولید محصولات دانشبنیان را دارد.
پرچ به تبصره ماده ۱۰ قانون جهش تولید دانشبنیان اشاره و بیان کرد: مبلغ پیش‌پرداخت در قراردادهای موضوع این بند به تشخیص بالاترین مقام دستگاه اجرایی، تا ۵۰ درصد مبلغ اولیه قرارداد یا به میزانی که تحقق قرارداد منوط به آن است، با تأیید کارگروه مزبور قابل افزایش است. این مبلغ پیش‌پرداخت برای معاملات بزرگی که در بازه ۵۰ تا ۲۰۰ برابر معاملات کوچک (از ۷،۲۵ تا ۲۹ میلیارد تومان) قرار می‌گیرد، با تأیید در وزارتخانه، شرکت، استاندار، رئیس قوه قضائیه و رئیس شورای نگهبان پرداخت می‌شود. برای اختصاص پیش‌پرداخت به معاملات بیش از ۲۰۰ برابر معاملات کوچک (بیش از ۲۹ میلیارد تومان) نیز تأیید شورای اقتصاد، هیات سه نفره شامل رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی شهری، وزیر اقتصاد و بالاترین مقام دستگاه متقاضی الزامی است.
وی به دشواری عقد قرارداد تولید بار اول اشاره و اظهار کرد: تعدد مدعیان محصولات ساخته‌نشده، پیچیدگی محاسبه قیمت تولید بار اول، ریسک مالی و فنی، دامپینگ (قیمت‌شکنی)، وجود پروژه‌های ناموفق و سخت‌گیری‌های سازمان‌های نظارتی از جمله دشواری‌های این مسیر اند. ایجاد کارگروه تولید بار اول با هدف ارزیابی مجریان و نیز ارزیابی طرح بومی‌سازی برای صدور مجوز ترک تشریفات قانون برگزاری مناقصات از اقداماتی است که برای تسهیل این مسیر انجام می‌شود.
معیارهای تولید بار اول بودن
مدیر دبیرخانه تولید بار اول معاونت علمی ریاست‌جمهوری با اشاره به معیارهای تولید بار اول بودن، افزود: محصولی تولید بار اول است که دانشبنیان باشد (براساس فهرست موجود دسته‌بندی محصولات دانشبنیان)، سابقه فروش نداشته باشد(براساس اظهارنامه‌های مالیاتی) و مشابه داخلی نداشته باشد (تغییر فناورانه داشته باشد). همچنین مصادیق تغییرات فناورانه که می‌تواند منجر به تولید بار اول شود عبارتند از افزایش عمق ساخت داخل، استفاده از یک فناوری جایگزین/رقیب و تغییر ابعاد و مقیاس محصول.
پرچ ادامه داد: نیاز و تقاضا به تشخیص کارفرما مشخص است و ۸۰ تا ۹۰ درصد تولیدات بار اول از نظر سطح توسعه فناوری در رده‌های بالا قرار دارد.
وی درباره مراحل شناسایی، ارزیابی و احراز توانمندی مجریان، اظهار کرد: فرآیندهای شناسایی مجریان از سه روش معرفی توسط دستگاه‌های متقاضی، فهرست شرکت‌های دانش بنیان و فراخوان‌های عمومی صورت می‌گیرد. همچنین معیارهای انتخاب مجری عبارتند از تسلط بر دانش فنی تولید محصول، سوابق و تجربیات قبلی شرکت، زیرساخت تولید و توسعه محصول، تیم تحقیق و توسعه مرتبط با محصول، میزان پیشرفت در توسعه و تولید محصول و همچنین میزان عمق بومی‌سازی محصول. علاوه بر آن فرآیندهای ارزیابی مجریان شامل ارزیابی و رتبه‌بندی توسط کارفرما و ارائه گزارش به دبیرخانه و همچنین ارزیابی و رتبه‌بندی توسط دبیرخانه کارگروه به درخواست کارفرماست.
مدیر دبیرخانه تولید بار اول معاونت علمی ریاست‌جمهوری اضافه کرد: شناسایی، ارزیابی و احراز توانمندی مجریان با اهداف مختلفی صورت می‌گیرد که اجرای طرح با مدل انتخاب مجری برتر، شکستن انحصار با مدل انتخاب دو مجری برای اجرای طرح‌های نزدیک به هم به طور همزمان، رسوب دانش فنی با مدل الزام به همکاری شرکت منتخب با یک شرکت دانشبنیان مرتبط، انتقال فناوری با مدل الزام به همکاری با یک شرکت خارجی، ایجاد یک لایسنس بومی با مدل تعیین شرکت منتخب به عنوان پیمانکار اصلی و الزام به همکاری با دیگر شرکت‌های دانشبنیان به عنوان تأمین‌کننده، رسوب دانش فنی، الزام به همکاری شرکت‌های منتخب با یک شرکت دانشبنیان مرتبط، مدیریت پیچیدگی طرح با مدل الزام به تشکیل کنسرسیومی از شرکت‌های دانش بنیان و نهایتا کاهش ریسک مالی با مدل الزام به داشتن قرارداد با یک شرکت فناور یا نوآور در کنار خود از جمله مهمترین این اهداف است.
افزایش سقف ابلاغیه به ۷۲۵ میلیارد تومان
پرج با اشاره به روند فعالیت کارگروه تولید بار اول، بیان کرد: در سال ۹۸ صدور مصوبه جهش تولید دانشبنیان با ابلاغیه پرداخت حداکثر ۵۰ میلیارد تومان به هر طرح صورت گرفت. سال ۹۹ مصوبه تمدید شد و سقف پرداختی به ۱۰۰ میلیارد افزایش یافت. سال ۱۴۰۰ نیز این مصوبه مجددا تمدید شد و سقف پرداختی به (۳۰ میلیارد تومان افزایش یافت و نهایتا در سال ۱۴۰۱ قانون جهش تولید دانش بنیان و دستورالعمل کارگروه تولید بار اول رسما تصویب شد و در سال ۱۴۰۲ سقف ابلاغیه به ۷۲۵ میلیارد تومان افزایش یافت.
وی افزود: اعضای کارگروه تولید بار اول عبارتند از وزارت صمت، دستگاه متقاضی و معاونت علمی رئیس‌جمهور که مسئولیت‌هایی همچون ارزیابی و احراز بار اول بودن طرح، ارزیابی و احراز توانمندی مجری، و طراحی سناریو اجرای طرح را بر عهده دارند.
مدیر دبیرخانه تولید بار اول معاونت علمی ریاست‌جمهوری در ادامه به تشریح اصلی‌ترین پیش‌نیازهای تدوین قراردادهای بومی‌سازی پرداخت و گفت: تعیین مشخصات فنی، تعیین عمق بومی‌سازی و میزان ارزبری طرح، قیمت‌گذاری تولید بار اول، تعیین مراحل پرداخت و طراحی سناریوی تست از آن جمله‌اند و مزیت دبیرخانه تولید بار اول طراحی سناریوی بومی‌سازی است.
پرج به تبیین فرآیند ارزیابی صدور ابلاغیه پرداخت و بیان کرد: درخواست دستگاه اجرایی متقاضی، دبیرخانه کارگزاران فنی، جلسه کمیته فنی، جلسه کارگروه، ابلاغیه ترک تشریفات مناقصه، عقد قرارداد و پایان قرارداد از جمله فرآیندهای اصلی این پروسه است.
وی به مزایای تولید بار اول برای شرکت‌های دانشبنیان اشاره و عنوان کرد: تضمین خرید، ایجاد مرجع فروش، قرار گرفتن در فهرست بلند تامین‌کنندگان، عدم حضور در مناقصه، برندسازی ناشی از اجرای طرح تولید بار اول، امکان اجرای طرح تا سقف ۵۰۰ برابر معاملات متوسط در حوزه انرژی، امکان پرداخت تا سقف ۵۰ درصد به عنوان پیش‌پرداخت و حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان از مهمترین این مزایاست.
مدیر دبیرخانه تولید بار اول معاونت علمی به بیان آمار کلی از حوزه قانون تولید بار اول پرداخت و اظهار کرد: از تعداد ۴۰۰ درخواست ارائه‌شده، ۱۴۰ طرح ابلاغ‌شده به مبلغ ۳۲۰ میلیون دلار، ۱۰۰ قرارداد قطعی به مبلغ ۱۸۰ میلیون دلار و ۲۳ قرارداد تمام‌شده به مبلغ ۲۰ میلیون دلار را داشته ایم. همچنین بهره‌مندی دستگاه‌ها از قانون تولید بار اول بدین ترتیب است که حوزه نفت با ۶۸ درصد، نیرو با ۱۳ درصد، ارتباطات و فناوری با ۶ درصد، تعاون، کار و رفاه اجتماعی با ۳ درصد، راه و شهرسازی با ۳ درصد و سایر دستگاه‌ها با ۷ درصد در این مجموعه فعالیت دارند.
پرچ با اشاره به ابلاغیه‌های شرکت‌های دانشبنیان گفت: ۷۷ ابلاغیه در مجموع به ارزش ۱۳۹ میلیون دلار به شرکت‌های دانشبنیان نوپا، ۲۹ ابلاغیه به ارزش ۷۵ میلیون دلار به شرکت‌های دانشبنیان نوآور و ۲۸ ابلاغیه به ارزش ۳۲ میلیون دلار به شرکت‌های دانشبنیان فناور تعلق داشته است.
وی ادامه داد: پرافتخارترین شرکت دانشبنیان از نظر تعداد طرح‌های تولید بار اول، شرکت خدمات نیروگاهی آهار شرق است. همچنین ۱۰ درصد طرح‌های تولید بار اول چه از نظر تعداد، چه از نظر ارزش متعلق به شرکت‌های دانشبنیان خراسان رضوی است. دستاوردهای قانون جهش تولید دانشبنیان شامل کاهش هزینه حاصل از بومی‌سازی اقلام راهبردی بین ۳۰ تا ۶۰ درصد است، همچنین صرفه‌جویی ارزی سالیانه به ازای هر ابلاغیه ۸ تا ۱۷ دلار است.
انتهای پیام
نظرات