به گزارش ایسنا، نورنیوز در گفت‌و‎گو با کاربران و مسئولان،‌ مشکلات شبکه آموزشی شاد را بررسی کرده که در ادامه می‌خوانید:

با شیوع کرونا و به تبع آن،‌ تعطیلی مدارس، وقفه ای در فرایند تحصیل دانش آموزان و دانشجویان به وجود آمد. اکثر کشورهای دنیا تا قبل از شیوع کرونا برنامه‌ای برای آموزش آنلاین نداشتند و تدریس،‌ عمدتاً به صورت چهره به چهره انجام می‌شد. شاید هیچ کدام از مسئولان این کشورها تصور نمی کردند یک روز بخواهند آموزش تحصیلی را در فضای مجازی برگزار کنند اما بحران کرونا به عنوان یک وضعیت اضطراری،‌نظام های آموشی را مجبور کرد به تدریس آنلاین در فضای مجازی روی بیاورند.

پلتفرم‌های بین‌المللی و ملی

طبق گزارش یونسکو، اکثریت قریب به اتفاق کشورها شرایط پخش برنامه‌های آموزشی از طریق رادیو و تلویزیون را ایجاد کرده یا درصدد افزایش تعداد فراگیران تحت پوشش این رسانه‌ها برآمدند. کشورهای آفریقایی به دلیل نداشتن دسترسی به اینترنت باکیفیت، قریب به ۷۰ درصد از آموزش‌های خود را در ایام تعطیلی مدارس از طریق رادیو و بعد تلویزیون انجام دادند. در عوض، کشورهای اروپایی و توسعه یافته که پهنای باند اینترنت مناسبی داشتند بعد از وقفه‌ای کوتاه برگزاری کلاس‌ها به شکل مجازی را در برنامه‌های خود قراردادند. با وجود این، بسیاری از معلمان که تا پیش از کرونا آموزش‌های لازم برای برگزاری کلاس‌های آنلاین را ندیده بودند با چالش های بسیاری مواجه شدند.

در برخی کشورها از پلتفرم‌ها و سیستم‌های مدیریت یادگیری دیجیتال موجود بین‌المللی نظیر zoom, Google classroom, Moodle, Ted, Adobe Connect, khan Academi, Blackboard, Edmodo, ClassDojo, Schoology   و غیره استفاده کردند. اما کشورهایی مانند ایران،  روسیه، اتریش، چین،  نیوزیلند، مصر، عربستان، مالزی، ژاپن، بلژیک، برزیل، مکزیک، هندوستان، مراکش، الجزایر هر کدام پلتفرم، نرم افزار و سایت خاص خود را در سطح ملی طراحی کرده و از آموزش‌های تلویزیونی به‌عنوان مکمل بهره بردند. از اواسط فوریه ۲۰۲۰ پس از این‌که دولت چین دستور آموزش مجازی ۲۵۰ میلیون دانش آموز تمام وقت را از طریق بسترهای آنلاین صادر کرد،  بستر کلاس مجازی با عنوانTencent classroom به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. این امر منجر به بروز بزرگترین «حرکت آنلاین» در تاریخ آموزش و پرورش شد  که با انتقال ۸۱ درصد از دانش آموزان به مدرسه آنلاین Tencent K ۱۲ ووهان و حضور یافتن آن ها در کلاس‌های آنلاین صورت گرفت.

 پل ارتباطی آموزشی،‌ فرصت‌ها و مشکلات

تا پیش از شیوع ویروس کرونا، ایران هم مانند اکثر کشورهای در حال توسعه، آمادگی کافی برای ورود به آموزش‌های از راه دور را نداشت اما بعد از گذشت مدتی برنامه‌ای با عنوان "سامانه شاد" به پل ارتباطی میان معلمان و دانش آموزان و بستری برای آموزش مجازی در سطح مدارس کشور تبدیل شد. شبکهٔ آموزشی دانش‌آموز با سرواژهٔ "شاد" توسط تیم برنامه نویسان همراه اول راه اندازی شد تا به گفته محسن حاجی میرزایی وزیر وقت آموزش و پرورش، دانش آموزان از تحصیل بازنمانند و گامی باشد برای رسیدن به عدالت آموزشی. شبکه شاد در روزهای اول با مشکلات زیادی از جمله قطع شدن‌های پیاپی و نبود امکان بارگذاری صوتی و یا فیلم آموزشی همراه بود. با این حال با توجه به فیلتر نبودن پیام رسان‌های خارجی، بسیاری از خانواده‌ها و همچنین معلمان، در کنار شاد، از این پیام رسان‌ها استفاده می کردند. مشکلات کلاس های آنلاین و افت تحصیلی برخی از دانش آموزان باعث شده بود تا بسیاری از والدین و همچنین معلمان خواستار بازگشایی مجدد مدارس و حضوری شدن کلاس ها شوند. با فروکش کردن کرونا و بازگشایی مدارس، شبکه شاد به عنوان مهمترین برنامه آموزش آنلاین به فعالیت خود ادامه داد به طوری که به گفته مسئولان شبکه شاد، آمار این شبکه به حدود ۴۰ میلیون بار نصب رسیده است. با کاهش چشمگیر ویروس کرونا و حاکم شدن آرامش در فضای آموزشی کشور این بار آلودگی هوا در فصل پاییز و زمستان باردیگر نام شبکه شاد را بر سر زبان‌ها انداخت. سال گذشته با بالا رفتن شاخص آلودگی هوا ۳۰ روز مدارس تعطیل شد و دانش آموزان دوباره برای تحصیل به شبکه شاد کوچ کردند. امسال نیز روزهای آلوده آذرماه، دانش آموزان را راهی مدرسه مجازی "شاد" کرد. اما این شبکه با مشکلات بسیاری برای دانش آموزان و والدین همراه است؛ مشکلاتی که هرچند باگذشت ۳ سال، بخشی از آن‌ها حل شده اما به روایت معلمان و دانش آموزان، هنوز برخی از مشکلاتش همچنان باقی است.

مینا فرجی مادر آرین، دانش آموز پایه سوم ابتدایی، دل پری از برنامه شاد دارد. می‌گوید: «در این برنامه ارتباط کامل بین دانش آموزان و معلم برقرار نمی شود و والدین جای معلم به بچه‌ها دیکته می ‌گویند و ریاضی درس می‌دهند. به نظر من کیفیت شاد نسبت به سال‌های قبل تفاوتی نکرده است. مثلا معلم نمی‌تواند یک ویدئو آموزشی بیشتر از یک دقیقه را آپلود کند چون بچه‌ها نمی ‌توانند ویدئو را به راحتی باز کنند؛ یا مثلا وقتی می‌خواهد دیکته بگوید گاهی دوربین بچه ها باز نمی‌شود. معلم معمولا چند خط از درس مشخص می‌کند تا ما به بچه‌ها دیکته بگوییم و عکس آن را برای معلم بفرستیم. اما مادرانی که سواد ندارند مشکل‌شان چند برابر است. در مدرسه پسرم چند دانش آموز اتباع افغانستانی هم تحصیل می‌کنند. مادران آن‌ها سواد ندارند و به هیچ عنوان نمی‌توانند با برنامه شاد کار کنند. چند نفر از آن‌ها با من تماس می‌گیرند و التماس می‌کنند عکسی از تکالیفی را که آرین انجام می‌دهد برایشان بفرستم تا پسرشان هم از روی آن بنویسد. اگر بخواهیم از روخوانی بچه‌ها فیلم بگیریم و برای معلم در برنامه شاد بفرستیم به سختی فیلم بارگذاری می‌شود. گاهی مجبور می‌شویم فیلم یا عکس را با پیام رسان‌های داخلی برای معلم بفرستیم .»

آوین دانش آموز پایه ششم یکی از مدارس تهرانسر است. او می گوید: «در برنامه شاد بارها ارتباط بچه‌ها و معلم قطع می‌شود و ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا دوباره وصل شویم. وقتی ارتباط قطع می‌شود هر پیامی که ارسال می‌کنیم معلم نمی‌تواند ببیند. ای کاش برنامه شاد اینترنت نیاز نداشت چون اگر کسی وای فای نداشته باشد نمی‌تواند در کلاس حاضر باشد. درگفت‌وگوی صوتی بارها صدای معلم قطع می‌شود و مجبوریم به همکلاسی‌ها زنگ بزنیم و بپرسیم معلم چه چیزی درس داده است. از طرف دیگر وقتی قرار است معلم امتحان بگیرد استرس می‌گیریم. هفته قبل معلم امتحان ریاضی گرفت و بعداز دادن سوالات نیم ساعت وقت داشتیم جواب‌ها را بنویسیم و ارسال کنیم. هرکاری کردیم عکس پاسخ سوالات ارسال نمی‌شد. با مادرم تماس گرفتم و او هم هرچه تلاش کرد نشد. معلم پیام می‌داد وقت تمام است ولی من نمی‌توانستم عکس بفرستم. با هر سختی بود با یک پیام رسان، عکس پاسخ سوالات را فرستادم. از طرف دیگر در ۴ کلاس نیم ساعته نمی‌توانیم درس‌هایی مثل ریاضی را خوب یاد بگیریم.»

آسیه کارگزار مادر روژان که در پایه اول تحصیل می‌کند قطع شدن ارتباط معلم با دانش آموزان و بالا نیامدن برنامه شاد را از مشکلات این برنامه می‌داند و می‌گوید: «پایه اول مهمترین سال تحصیلی برای دانش آموزان است. آنها باید حروف را یاد بگیرند. واقعا در کلاس‌های آنلاین تدریس حروف سخت و دشوار است و عملا این آموزش به‌عهده مادران است. معلم باید به شکل تصویری حروف را به بچه ها بیاموزد اما در برنامه شاد عملا این کار به سختی انجام می‌شود . حتی ویدئوهای ارسالی هم به سختی باز می‌شود. تعدادی از والدین از مسئولان مدرسه درخواست کردند کلاس بچه ها در برنامه اسکای روم برگزارشود ولی آنها مخالفت کردند.»

با وجود انتقادها و ضعف‌هایی که شبکه آموزشی شاد دارد اما از آنجایی که این برنامه رایگان است و حجم اینترنت مصرف نمی‌کند می‌تواند تاحدودی جوابگوی آموزش آنلاین دانش آموزان در سراسر کشور باشد. این برنامه نرم‌افزاری در دوران کرونا توسعه پیدا کرد تا دانش آموزان از تحصیل بازنمانند. این موضوعی است که رئیس جمهور هفته گذشته در سفر به استان گلستان و افتتاح پروژه فیبر نوری با تقدیر از توسعه‌دهندگان برنامه «شاد» با توجه به اهمیت مقوله «عدالت آموزشی» به آن اشاره کرد وگفت: «مردم از این شبکه برای حوزه آموزشی استفاده کردند و بعد از شرایط کرونا هم اعلام کردیم کنار گذاشته نشود؛ زیرا امکانی در کنار آموزش حضوری است. در کنار آموزش حضوری باید از شاد به‌عنوان ظرفیت آموزش اینترنتی نیز بهره‌مند شد که کار خوبی است.»

 رکورد کاربر در شاد

حسن قاسم‌زاده مدیر اجرایی شرکت توسعه فنی شاد با تشریح تعداد کاربران این برنامه آن را یکی از موفق ترین برنامه‌های آموزش آنلاین می‌داند. او مشکل بالا نیامدن برنامه و یا قطع و وصل شدن برنامه شاد را مربو ط به همزمانی استفاده کابران و بی‌توجهی به برنامه ریزی‌ها برای برگزاری کلاس عنوان کرده و به نور نیوز می‌گوید: «آمار و داده‌های ما از تعداد کاربرانی که امروز از شاد استفاده می‌کنند نشان می‌دهد این تعداد در مقایسه با تعداد کاربران در دوران کرونا تقریبا برابر است. آن سال‌ها  که مدارس غیرحضوری بودند هم روزانه ۱۰ تا ۱۱ میلیون نفر از شاد استفاده می‌کردند. حتی بعداز کرونا ما آمار استفاده ۱۲ میلیون کاربر از شبکه شاد را هم ثبت کرده‌ایم. اقبال کاربران نسبت به دوران کرونا با توجه به آمارهایی که داریم تغییر چندانی نکرده و این نشان می‌دهد که "شاد" رسانه ای است که همه از آن استفاده می‌کنند.

 امروز هم در برخی از استان‌ها که به دلیل آلودگی و یا برودت هوا مدارس غیرحضوری می‌شوند از شاد استفاده می‌کنند و آمار کاربران تغییری نکرده است. اما دو چیز دراین مدت تغییر کرده است . اولین و مهمترین آن آمار همزمانی کاربران است یعنی تعداد کاربرانی که همزمان در شاد حضور دارند. این آمار در زمان کرونا چیزی حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار کاربر بود و حتی در بهمن ماه ۱۴۰۰ که سویه اومیکرون شیوع پیداکرد ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر همزمان از شاد استفاده کردند و این بالاترین پیک حضور همزمان کاربران در شاد بود. برای این‌که بزرگی این عدد مشخص شود به تعداد کاربران همزمان در تلگرام اشاره می‌کنم. زمانی‌که تلگرام فیلتر نبود بیشترین تعداد کاربرانی که همزمان در تلگرام بودند ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار کاربر بود ولی ما رکورد ۳ میلیون کاربر را داشتیم آن هم بدون این‌که با مشکلی مواجه شویم. با شرایطی که این روزها مواجه هستیم و بحث آلودگی هوا و غیرحضوری شدن مدارس، تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار کاربر همزمان از شاد استفاده می‌کنند اما تفاوت آن با دوران کرونا در این است که آن زمان همه مدارس کشور غیرحضوری بودند و ما این تعداد آمار داشتیم اما این روزها با غیرحضوری شدن مدارس در ۳ یا ۴ استان به این تعداد آمار رسیده‌ایم. این نشان از این دارد که چقدر کاربرها از شاد استفاده می‌کنند.»

قاسم زاده درباره مشکلاتی که برخی از خانواده‌ها در استفاده از شاد و قطع شدن این شبکه دارند هم می‌گوید: «همراه اول در دوران کرونا به دلیل مسئولیت‌های اجتماعی که داشت زیر ساخت‌هایی را به شاد اختصاص داد و این شبکه بالا آمد. بعد از فروکش کردن کرونا و حضوری شدن مدارس، طبیعی بود که ما زیر ساخت‌ها را برای توسعه موارد دیگر استفاده کنیم. اما به دلیل اینکه برخی روزها مدارس غیرحضوری می‌شود ما از قبل پیش بینی‌هایی داریم و زیر ساخت‌هایی را اضافه می‌کنیم. اما بعضی موارد هم از دست ما خارج است. مثلا در روزهای سه شنبه و چهارشنبه هفته گذشته گزارش‌هایی داشتیم که حضور در شاد با مشکلات و قطع شدن‌های زیاد همراه بود. وقتی موضوع را بررسی کردیم  مشخص شد مشکل از طرف ما نبوده و شبکه اینترنت کشور با اختلال همراه شده بود. بخشی از مشکلات به زیر ساخت‌های کشور برمی گردد و بخشی هم به زیر ساخت‌های خود ما که در این زمینه محدودیت‌هایی داریم. برای این‌که بتوانیم این محدودیت‌ها را مدیریت کنیم با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش بخشنامه ای صادر و به همه مدارس ابلاغ شد. دراین بخشنامه آمده است که دانش آموزان پایه‌های ابتدایی در ساعات بعد از ظهر در شاد حضور پیدا کنند و معلم‌های آن‌ها در این ساعت تدریس داشته باشد و دانش آموزان پایه متوسطه صبح‌ها در کلاس درس شاد حضور داشته باشند. اما متاسفانه با غیرحضوری شدن مدارس معلم‌های پایه ابتدایی ساعت ۹ وارد شاد می شوند و بچه‌ها هم در این ساعت در کلاس حاضر می‌شوند؛ و این خلاف بخشنامه است. از طرف دیگر ستاد آموزش و پرورش و ادارات تابعه هم از شاد استفاده می کنند. به این ترتیب حجم زیادی کاربر در این ساعت وارد شاد می‌شوند و باعث به وجود آمدن این مشکلات می‌شود. در ماجرای ۱۲ آذرماه که شاد با مشکل مواجه شد ما ۳۲۰ سرور داشتیم که با توجه به غیرحضوری شدن مدارس که همان صبح اتفاق افتاد ما ۸۰ سرور دیگر هم اضافه کردیم و الان ۴۰۰ سرور زیر بار شاد است. با این حال با تامین بودجه می توانیم  ماجرای زیر ساخت را به شکل اصولی حل کنیم ولی تا زمانی که این مشکل برطرف نشده تنها راه حل این است که طبق برنامه زمان‌بندی جلو برویم و کاربرها به این زمانبندی‌ها مقید باشند.»

انتهای پیام