به گزارش ایسنا، نور نیوز نوشت: شروع فصل سرما هرسال با حضور میهمان ناخوانده‌ای همراه است که نفس پایتخت نشینان و سایر کلان شهرها را تنگ می‌کند و زندگی شان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، شهروندان تهرانی در آذرماه امسال تنها یک روز هوای پاک و ۸ روز هوای قابل قبول داشتند.
این در حالی است که در آذر ماه سال ۱۴۰۱ تعداد روزهایی که هوا در شرایط قابل قبول قرار داشت، ۶ روز ثبت شده است. آذر ماه سال ۱۴۰۰ نیز تهرانی‌ها تنها ۴ روز هوای قابل قبول داشتند و سال قبل از آن یعنی ۱۳۹۹، ۱۰ روز هوای قابل قبول برای آذر ماه تهران ثبت شده است.
قانون هوای پاک و تعطیلی مدارس
با این اوصاف هرسال باید انتظار آلودگی هوا را در این فصل داشت مگر این که قانون هوای پاک مصوب ۱۳۹۶ به درستی و به صورت کامل اجرا شود. بر اساس این قانون ۳۴ ماده‌ای برای سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف همچون وزارت کشور، وزارت نیرو، وزات نفت، وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت ارتباطات و فناوری، وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، سازمان حفاظت از محیط زیست، امور اقتصاد و دارایی، سازمان ملی استاندارد و سازمان صدا و سیما وظایفی تعیین شده است. حالا ۶ سال از تصویب این قانون می‌گذرد اما شهروندان همچنان زیر سایه آلودگی هوا روزها را سپری می‌کنند.
وزارت آموزش و پرورش از جمله نهادهایی است که در قانون هوای پاک وظایفی را عهده دار شده است و از آنجا که دانش‌آموزان در شرایط آلودگی هوا تأثیرپذیری بیشتری نسبت به برخی گروه‌های دیگر دارند، وظایف این وزارتخانه بسیار مهم شمرده می‌شود. تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا تقریبا تنها راهکاری بوده که طی سال‌های گذشته اجرایی شده که خود این مسأله با انتقادات زیادی مواجه بوده است. از آنجا که آلودگی هوا معمولا در این بازه زمانی از سال تداوم دارد، بسیاری از خانواده‌ها نگران وضعیت تحصیل فرزندان خود هستند به ویژه این که در دوره پاندمی کرونا نیز برخی دانش آموزان به جهت دوری از مدرسه و مجازی شدن کلاس‌ها با افت تحصیلی مواجه بوده اند و آلودگی هوا نیز در صورت تداوم می تواند منجر به بروز مشکلاتی مشابه شود.
بر اساس اصلاح آیین نامه اجرایی تبصره (۳) ماده (۳) قانون هوای پاک مصوب سال ۱۳۹۸، وزارت آموزش و پرورش موظف به تعطیلی مراکز پیش دبستانی و کلیه مقاطع تحصیلی آموزشی در شرایط آلودگی هوا شده است. همچنین وظیفه آماده‌سازی و اطلاع‌رسانی به دانش آموزان و انجام اقدامات پیشگیرانه مانند کاهش حضور دانش‌آموزان در فضای باز و کاهش فعالیت‌های بدنی را بر عهده دارد. با توجه به شرایطی که مطرح شد اما آیا حضور نیافتن دانش‌آموزان در کلاس‌های درس، به تنهایی می‌تواند راهکاری مناسب باشد تا از یک سو آنها از مضرات آلودگی هوا در امان نگه دارد و از سوی دیگر تأثیر منفی روی تحصیل نداشته باشد؟
آبان ماه امسال بود که وزیر آموزش و پرورش عنوان کرد که آموزش و پرورش از سال قبل اعلام کرده که آموزش هرگز تعطیل نمی‌شود و مدارس باید باز باشند و حتی اگر کلاس‌ها به صورت مجازی برگزار شوند، دست اندرکاران مدرسه و مدیریت باید در مدرسه حاضر باشند تا معلمانی که امکان ارائه آموزش مجازی از منازل را ندارند، به تدریس بپردازند. رضا مراد صحرایی در این زمینه تأکید کرده بود که جایی که امکان انتخاب بین مدارس و صنایع است حتما اولویت با فعالیت مدارس است.
چندی پیش هم، صحرایی در حاشیه جلسه هیئت دولت دوباره درباره تعطیلی مدارس عنوان کرد که سیاست دولت به‌طور عام و سیاست وزارت آموزش و پرورش به‌طور خاص، اصلا تعطیلی مدارس نیست و ما باید راهنمای فعالیت در زمان آلودگی هوا داشته باشیم نه اینکه مدارس را تعطیل کنیم. وزیر آموزش و پرورش همچنین در این جلسه گفت که تقریبا در هیچ کجای دنیا این کاری را که ما می‌کنیم نمی‌کنند یعنی مدارس را در زمان آلودگی هوا تعطیل نمی‌کنند. او با اشاره به ظرفیت شبکه شاد تأکید کرد که در حال حاضر این شبکه فعالیت خوبی دارد و بعضی زمان‌ها ۳ میلیون کاربر همزمان دارد اما آن میزان پیشتیبانی که در زمان کرونا از شبکه شاد می‌شد در حال حاضر وجود ندارد.
تجربه جهانی در تعطیلی مدارس
تجربه آلودگی هوا تنها مختص به ایران و تهران نیست. چین و هند از جمله کشورهای پرجمعیتی هستند که تجربه مشابه دارند. چین البته راه درازی را برای مبارزه با آلودگی هوا طی کرده و در حالی که ۱۰ سال پیش مردم شهرهای بزرگ این کشور در وضعیتی اسفناک به دلیل آلودگی هوا قرار داشتند اما در تابستان ۲۰۲۳ اعلام شد که چین در مدت ۱۰ سال سطح آلودگی هوا را ۴۲ درصد کاهش داده است. هند اما با دارا بودن آلوده‌ترین پایتخت جهان همچنان در فصول سرد با آلودگی بالا دست به گریبان است به گونه‌ای که در نوامبر گذشته مقامات دهلی نو به دنبال پایداری یک هفته‌ای که ناشی از آلاینده‌ها در شهر و تعطیلی مدارس و برخی صنایع، تصمیم به ایجاد باران مصنوعی برای بهبود اوضاع گرفتند.
بر اساس آمارها، در سراسر جهان تعطیلی مدارس زمانی که غلطت آلاینده‌های هوا پایین‌تر از ۲۰۰ باشد، پدیده چندان رایجی نیست. در این رابطه چین دارای قوانین سختگیرانه‌تری است و حضور دانش‌آموزان در مدارس به شدت مورد تأکید قرار دارد به گونه‌ای گفته می‌شود حتی در شاخص آلودگی ۳۰۰ و ۳۶۰ هم مدارس تعطیل نمی‌شوند. چین البته زیرساخت‌های مناسب جهت فعالیت دانش‌آموزان در فضای بسته را در شرایط آلودگی هوا فراهم کرده است و در کنار آن امکاناتی همچون تصفیه هوا در مدارس برای دانش آموزان فراهم شده تا بتوانند در شرایط سالم سر کلاس حاضر شوند.
در هند نیز شاخص ۵۰۰ برای تعطیلی مدارس مشخص شده اما نوعی سردرگمی در این باره وجود دارد و این شاخص بعضا با بی اعتنایی مواجه می‌شود که دلیل اصلی آن این است که اگر بنا باشد بر اساس این شاخص عمل شود، عملا بخش قابل توجهی از مدارس بویژه در دهلی نو در طول سال باید تعطیل باشند. در هند به ویژه در دهلی، فعالیت دانش‌آموزان در فضای باز و کلاس‌های تربیت‌بدنی در هوای آلوده، ممنوع اعلام می‌شود و تنها در صورت تشدید آلودگی، مدارس را تعطیل می‌کنند.
در دیگر کشورهای جهان نیز بر اساس شاخص‌های متفاوتی از آلودگی هوا به تعطیلی مدارس اقدام می‌شود. به عنوان مثال این شاخص در پاکستان که جزو آلوده ترین کشورها بعد از هند و چین است، ۴۵۰ است. در سنگاپور مدارس با شاخص آلودگی ۳۱۴ تعطیل می‌شوند و در مالزی شاخص ۲۶۷ معیار تعطیلی مدارس است. شاخص آلودگی تعطیلی مدارس در آمریکا نیز ۲۷۵ است.
در ایران مدارس عمدتا با شاخص آلودگی زیر ۲۰۰ تعطیل می‌شوند که البته به گفته مسئولان آموزش و پرورش در هیچ کجای دنیا رایج نیست. در این میان سردرگمی در تعطیلی مدارس از یک سو و ریشه‌ای حل نشدن مشکل از سوی دیگر منجر به بروز نارضایتی‌هایی میان دست اندرکاران مدارس و اولیای دانش‌آموزان شده است. شاید اگر در این زمینه نگاهی به کشورهای توسعه یافته در بحث ایمن سازی مدارس داشته باشیم، بهتر بتوانیم زمینه حضور دانش‌آموزان را در شرایط آلودگی سر کلاس‌های درس مهیا کنیم. در این رابطه به عنوان مثال در برخی کشورها همچون انگلستان با موانع گیاهی به عنوان سدی در مقابل آلودگی هوا در مناطقی که مدارس در آنجا قرار دارند استفاده می‌شود. همچنین استفاده از تصفیه کننده های هوا در کلاس در برخی کشورها رایج است و به این شکل دانش‌آموزان مورد حفاظت قرار می‌گیرند تا در فضایی سالم به تحصیل بپردازند.
انتهای پیام
نظرات