ثبت لحظاتی از زندگی در روستای قاسم آباد، حدود ۷۳ سال پیش توسط یک عکاس فرانسوی صورت می گیرد. وقتی حسینعلی سالار مشکات، خان روستای قاسم آباد به «هانری کارتیه برسون» عکاس فرانسوی اجازه می دهد لحظاتی از زندگی مردم قاسم آباد را ثبت کند، کسی فکر نمی کرد همین عکس ها دست مایه پژوهش های جامعه شناسی روستایی شود که چندسالی است به خاطر هنرش یعنی چادرشب بافی به عنوان روستای جهانی چادرشب بافی، شهرت جهانی یافته است. 

هانری کارتیه برسون (زاده ۱۹۰۸ وفات ۲۰۰۴ م)، عکاس فرانسوی است که او را مبدع فوتوژورنالیسم یا عکاس خبری می دانند. کسی که تمام زندگی اش وقف ثبت لحظاتی از زندگانی مردم در گوشه و کنار دنیا شد تا جایی که او را چهره ماندگار قرن بیستم اعلام کردند.

 هانری کارتیه برسون در سال ۱۳۲۹ خورشیدی و بعد از جنگ جهانی دوم، دو بار به ایران سفر می کند و به مدت دو هفته در روستای قاسم آباد گیلان ساکن می شود. مجموعه عکس های او از این روستا حالا دست مایه نمایشگاهی در لاهیجان شده است. 

این نمایشگاه به همت قاسم اصلانی قاسم آبادیان، مدیر موزه خصوصی قاسم آباد و همکاری موزه چای لاهیجان برپا شده است.

قاسم اصلانی در گفت‌وگو با ایسنا در این باره می گوید: به مناسبت هفته پژوهش، موزه تاریخ چای لاهیجان(آرامگاه کاشف السلطنه) میزبان نمایشگاهی با عنوان «قاسم آباد قدیم» است. 

مدیر موزه خصوصی قاسم آباد اضافه می کند: این نمایشگاه در واقع ۱۷ قطعه از عکس های بدست آمده از آرشیو هانری کارتیه برسون، عکاس معروف خیابانی فرانسه در قرن بیستم است.

وی در سال ۱۳۲۹ خورشیدی و درست بعد از جنگ جهانی دوم به ایران سفر می کند و با حمایت های سالار مشکات، خان روستای قاسم آباد به مدت دو هفته در این روستا می ماند و از لحظات مختلف زندگی مردم روستا عکسبرداری می کند.

قاسم اصلانی اضافه می کند: عکس های هانری کارتیه برسون، لایه های زندگی مردم طبقه پایین جامعه را به تصویر می کشد و هنوز هم بعد از این همه سال با نگاه کردن به عکس های او می توان نحوه زندگی، سبک پوشش، کشاورزی و معیشت، آداب آشپزی و خوراک، ازدواج و موسیقی سنتی و... را احصا کرد. 

وی با بیان اینکه استقبال از این نمایشگاه در روزهای اخیر مطلوب بوده، می افزاید: این نمایشگاه از تاریخ ۲۰ آذر در موزه تاریخ چای گشایش یافته و به مدت ۱۰ روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ پذیرای علاقمندان است. 

اصلانی چند نمونه عکس های به نمایش درآمده را تشریح می کند؛ تصویر دختر نوجوانی که کودک خردسالی را با چادرشب (پارچه سنتی تولید شده در قاسم آباد) به پشت خود بسته و در کارهای خانه کمک می کند و یا تصویر مراسم خواستگاری و عروسی که با حجب و حیا به داماد جوان بله گفته است. هر دو لباس سنتی قاسم آباد را بر تن دارند. روسری سفید ابریشمی بافته شده بر سر عروس است و داما نیز جلیقه مشکی نمدی بر تن دارد. در تصویر دیگری، عروس و داماد با لباس محلی در میان شادی اهالی محله به خانه بخت می روند و اهالی روستا نیز همگی لباس محلی بر تن دارند. 

مدیر موزه قاسم آباد در توضیح سبک لباس پوشیدن مردم این روستا در گذشته می گوید: آنچه اکنون ه عنوان لباس محلی گیلان معرفی می شود در واقع لباس مردم روستای قاسم آباد است. سبک این لباس زنانه و مردانه هرکدام فلسفه ای برای خود داشت. یکی از بخش های لباس زنانه قاسم آباد، دامن بلندی است که با نوارهای رنگی، زینت داده شده است. هرچقدر تعداد این نوارها بیشتر بود، نشان می داد که این زن جوان است و هرچقدر یک زن، دامنی با نوارهای رنگی کمتری می پوشید، نشانگر سن و سال او و یا به تعبیر ما، عاقله بودن زن است. 

مندیل؛ یکی دیگر از اجرای لباس زنان بود. مندیل درواقع پارچه ای بود که به صورت نواری از زیر روسری بسته می شد. اگر مندیل یک گره داشت، به این معنی بود که این زن متاهل است و اگر دو مندیل داشت، یعنی دختری دوشیزه است و اینگونه جوانانی که جویای همسر بودند، از تعداد گره های مندیل می توانستند دختر مورد نظر خود را زیر نظر گرفته و از طریق خانواده به خواستگاری بروند.

 در یکی از عکس های هانری کارتیه برسون، تصویر حسینعلی سالارمشکات و همسرش سیده ماهرخ بلغاری و دیگر اعضای خانواده اش را هم می توان دید. کسی که اگر از هانری برسون حمایت نمی کرد، حالا شاهد ثبت چنین رویدادهای بینظیری از زندگی مردم قاسم آباد قدیم نبودیم.

«حاج حسینعلی سالار مشکات» فرزند حاج میرزا علی اکبر مشکات السلطنه و از خاندان منجم باشی لنگرود بود. پدر وی از سوی احمدشاه قاجار لقب سالار مشکات یافت. او از رجال گیلان عصر پهلوی و از ملاکین قاسم آباد علیا در شهرستان رودسر بود و مالکیت بخشی از محله چمارسرای رشت از آن وی بود. مالکیت باغ چمارسرای رشت  در اصل متعلق به همسر مشکات السلطنه، مرحومه سیده ماهرخ بلغاری بود.

 سالار مشکات در دهه ۴۰، رئیس انجمن شورای شهر رشت هم بود. او در سال های پایانی عمر در کانادا زندگی می کرد و در سال ۱۳۷۱ در سن ۸۷ سالگی در آن کشور از دنیا رفت.

علاقه‌مندان به دیدن مجموعه عکس های هانری کارتیه برسون از روستای قاسم آباد، می توانند تا پنجشنبه ۳۰ آذرماه، به موزه تاریخ چای شهر لاهیجان مراجعه کنند.

انتهای پیام