فرهاد جلیلوند در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تاکید بر کاهش شدید منابع آبی در شهرستان هریس، گفت: هریس از لحاظ منابع آبی فاقد رودخانه‌های دائمی بوده و بیشتر رودخانه‌های آن فصلی و در منطقه خانمرود از جمله رودخانه هرزه ورز جاری است که متاسفانه در چهار سال اخیر به دلیل کاهش نزولات جوی با کاهش شدید آورده رودخانه‌ای از ۳۰ میلیون متر مکعب آب در سال به پنج میلیون متر مکعب در سال گذشته رسیده است.

وی ادامه داد: در اسماعیل کندی نیز که در مسیر گردشگری هریس به مشگین شهر واقع است، با کاهش دبی رودخانه‌ای مواجه هستیم و این کاهش آورده رودخانه‌ای در تلخه‌رود نیز که از ارتفاعات بزقوش(بزکش) سراب و بستان آباد سرچشمه می‌گیرد به وضوح قابل مشاهده است.

وی با اشاره به دغدغه و مشکلات تامین آب شرب در این شهرستان نیز گفت: سال گذشته در بحث آب شرب، بخش مرکزی هریس و ۲۰ روستا به شدت با مشکل مواجه بود که با تدابیر انجام شده، اکنون در شهرهای هریس، بخشایش، کلوانق، جانقور و آرباطان به پایداری آب رسیده‌ایم ولی اگر بارش‌ها همچنان روند نزولی داشته باشد، قطعا در آینده‌ای نزدیک بار دیگر با مشکل شدید کم آبی در این مناطق مواجه خواهیم شد. 

سهم ۳۰ میلیون متر مکعبی آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای شهرستان هریس 

جلیلوند در خصوص میزان سهم آبی شهرستان هریس از حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز گفت: با توجه به موقعیت این شهرستان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه طی سفرهای دور اول و دوم رئیس جمهور به استان و حضور میدانی نماینده تام الاختیار رئیس جمهور در منطقه، برنامه طرح آبگیری از حوضه آبریز ارومیه به میزان ۳۰ میلیون متر مکعب در سد آرباطان مطرح شد که با توجه به وجود برخی نواقصات در این سد، در اسرع وقت با عقد قراردادی با قرارگاه سازندگی در راستای احیای مجدد سد آرباطان و آبگیری سهم این شهرستان از آبریز حوضه ارومیه منعقد شد که متاسفانه تاکنون از سوی این قرارگاه هیچ کار مثبتی انجام نشده است. 

وی از علل مهم تاخیر در احیای سد آرباطان هریس را قرارگیری این سد در لایه‌های نمکی ذکر کرد و گفت: با توجه به مطالعات انجام شده متاسفانه در عمق ۴۰ متری این سد، لایه‌های نمکی وجود دارد که برای رفع این مشکل طبق برآورد اولیه حدود ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار لازم است که در صورت احیا نیز تنها می‌تواند ۱۵ میلیون متر مکعب آب را ذخیره کند، در نتیجه با توجه به هزینه بالا و ذخیره کم، احیای سد آرباطان مقرون به صرفه نبوده و احتمال تحقق این امر نیز بسیار دور از نظر است. 

فرماندار هریس با اشاره به کاهش شدید ذخایر آبی برای استفاده آب شرب، زراعت، صنعت و کشاورزی شهرستان هریس نیز افزود: طبق جلسات متعددی که با اداره جهاد کشاورزی و امور آب این شهرستان در سال جاری انجام شد، مقرر شده تا با تغییراتی در سدهای موجود، حداقل اقدامی شود تا از طریق سدها و رودخانه‌هایی مانند هرزه ورز و سد پارام حداقل ۱۰ میلیون متر مکعب آب ذخیره شود و در این راستا نیز باید جهاد کشاورزی این شهرستان تا سال ۱۴۰۳ حدود ۱۵ میلیون متر مکعب آب ذخیره داشته باشد. 

جلیلوند گفت: شهرستان هریس با داشتن دو دشت بزرگ و وسیع (بیلوردی و زرنق) از بیشترین حجم آب شیرین برخوردار است ولی در این مناطق به دلیل برداشت مداوم و بی رویه از منابع آبی به خصوص آب‌های زیرزمینی امروز شاهد فرونشست زمین به خصوص در روستای احمد آباد هستیم که تهدیدی جدی برای منطقه است. 

وی ضمن تاکید بر احداث سریع سد روستای هرزه ورز برای ذخیره آب شیرین، افزود: اکنون برای تامین آب شرب این شهرستان به میزان ۵.۸ میلیون متر مکعب آب، نیازمند احداث سریع سد هرزه ورز هستیم که برای این منظور کلیه مطالعات و مجوزهای لازم انجام و به زودی نتیجه نهایی اعلام خواهد شد. 

وی در خصوص همکاری معادن، کارخانجات و ... مستقر در این شهرستان برای حل مشکل آب نیز گفت: پیشنهاد همکاری یکی از کارخانه‌ها برای احداث سد جدیدی در اسماعیل کندی هریس را دریافت کردیم. با توجه به وضعیت بحرانی سد آرباطان و هزینه سنگین احیای مجدد این سد، طبق پیشنهاد معدن سوناجیل جلسات و مطالعاتی برای احداث سد اسماعیل کندی انجام شده که به زودی قابل اجرا خواهد بود.

جلیلوند با اشاره به بارندگی‌های نامناسب در ۱۵ سال اخیر و وقوع خشکسالی در شهرستان هریس، افزود: این شهرستان دارای سه سد بزرگ و چندین سد معیشتی و نهر کشاورزی است که در این راستا سد برازین با حجم ذخیره ۰.۵ میلیون متر مکعب آب، سد سنتی مقصودلو، سد پارام با حجم موجودی ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار متر مکعب آب طی هشت سال اخیر، نهرعلی با حجم ۲۰۰ هزار متر مکعب آب، سد باروق که بسیار شور بوده و بقیه سدها که به طور کلی خشک و یا در حال خشک شدن هستند وجود دارند.

وی ادامه داد: با توجه به وضعیت فعلی، امسال حتی دو میلیون متر مکعب آب ذخیره در شهرستان نخواهیم داشت و به اجبار آب‌های مصرفی کشاورزی، شرب و زراعی از آب‌های زیرزمینی تامین خواهد شد که این امر نیز موجبات فرونشست زمین در برخی از مناطق این شهرستان را فراهم خواهد آورد.    

فقر مطلق خاک، کم آبی و شوره زاری خاک عامل عدم حاصلخیزی زمین های کشاورزی هریس 

وی، علت حاصلخیز نبودن زمین‌های زراعی و باغی شهرستان هریس را فقر مطلق در خاک، کم آبی و شوره زار بودن خاک‌های منطقه عنوان کرد و افزود: این شهرستان به دلیل فقر منابع خاکی و نبود آب شیرین دارای اراضی غیر مستعد برای کشاورزی و دامی بوده و تنها محصول قابل کشت در این منطقه گندم و جو است و در برخی نقاط آبرفتی از جمله حاشیه سرند چای نیز که دارای منابع آب شیرین است به صورت پراکنده باغات میوه وجود دارد ولی محصولات چندان قابل قبولی نیستند. 

وی با اشاره به عقد قرارداد همکاری با قرارگاه سازندگی برای حل مشکل آب ۲۱ روستای شهرستان هریس نیز افزود: متاسفانه تاکنون برای تامین آب این روستاها از سوی این قرارگاه کارهای عملی انجام نشده است و انتظار داریم این امر در اسرع وقت در دستور کار قرار گیرد. 

گفتنی است؛ شهرستان هریس در شمال شرقی آذربایجان شرقی با مساحت ۲۳۴۱ کیلومتر به عنوان راه ارتباطی استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل از طریق جاده هریس-مشگین شهر و هم‌مرز با اهر، ورزقان، تبریز و بستان آباد است که در منطقه‌ای سرد سیری با توپوگرافی پست واقع شده و بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد اراضی آن شوره زار و رودخانه تلخه رود هستند که از حوضه‌های آبریز دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. تنها آب شیرین این شهرستان نیز در حوالی روستای کرمجوان سرچشمه می‌گیرد و از روستای باروق به وسعت ۳۰ کیلومتر تا صوفیان اراضی شوره زاری است. 

انتهای پیام