«حسین مسرّت» پژوهشگر و نویسنده یزدی در گفت‌وگو با ایسنا، میرزا عبدالوّهاب را فرزند حاج میرزا ابوالفضل طبیب متخلّص به حکیم خواند و گفت: وامق یزدی از تذکرهنویس و شاعران دو سده قبل «میرزا عبدالوّهاب» را با لقب «علامة العلمایی، جالینوس الزمانی» یاد کرده و پدرش میرزا ابوالفضل را این گونه توصیف می‌کند: «جدّ امجد ایشان به دو واسطه نیز به علاوه مراتب حکمت و فضیلت در شعر، طبع روان صافی داشت.»
وی به نقل از وامق یزدی از این خاندان، نسل در نسل به عنوان طبیب و طبیب زاده یاد کرد و افزود: در دیوان غزلیات حاج میرزا محمّدعلی طبیب متخلّص به حکیم نیز در مورد خاندان او آمده است؛ «حکیم از دودمانی بسیار بزرگ و معروف بوده که از جهت دانش و علم و عرفان و طب و حکمت و فلسفه و اصول و فقه و سایر علوم متداوله‌ی عصر و هم از نظر تقوی و پرهیزکاری، مردان برجسته و قابل ستایشی داشته که هر یک در زمان خود در حدّ اعلا و درجه ممتاز بوده‌اند و هریک آثاری از خود به یادگار گذاشته‌اند.»
مسرت در مورد آثار میرزا عبدالوهاب خاطرنشان کرد: نسخه‌ای خطّی به نام «درّ شاهوار» از این طبیب نامی یزد در عصر قاجار در سال ۱۲۴۱ هجری قمری به فرمان شاهزاده محمّدولی میرزای قاجار در کتابخانه وزیری یزد با کتابت زین العابدین در ۱۶ برگ به خطّ نسخ و نستعلیق موجود است.
وی با بیان این که دُر شاهوار تاکنون چاپ نشده است، گفت: کتاب مذکور در هفت باب با موضوع معالجات دندان به ترتیب «در حقیقت دندان»، « در وجع دندان»، «در حفظ صحّت دندان»، «در معالجه کلیه وجع»، «در باب معالجه کلیه دندان»، «در معالجه خزینه وجع دندان» و «در تجربیات حکما در وجع دندان» کتابت شده است.
این محقق یزدی در مورد این اقدام شاهزاده محمّدولی میرزا فرزند فتحعلی‌شاه قاجار نیز تصریح کرد: براساس تواریخ، این شاهزاده قجری از نوادر شاهزادگان فرهنگ دوست دوره‌ی قاجار بوده که پس از بنیان مدرسه‌ی علمیّه شاهزاده (مدرسۀ اشرفیّه) در سال ۱۲۴۰ قمری در نزدیکی مسجد جامع کبیر یزد و تعیین مدرّسان زبده و کاربلد و تشکیل کتابخانه مدرسه، دست به کار بنیان دارالتألیف و دارالترجمه در کنار دیگر وظایف مدرسه می‌شود.
وی ادامه داد: این شاهزاده قاجار در این رابطه دستور ترجمه و تالیف نزدیک به ۱۰۰ عنوان کتاب معتبر علمی و ادبی را صادر می‌کند ولی در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی با تثبیت دولت رضا پهلوی(سردار سپه) و تعطیلی بسیاری از مدارس علمیّه، این مدرسه هم تعطیل شده و تبدیل به بیمارستان پهلوی می‌شود و در زمان محمّدرضا پهلوی نیز این مکان به نواخانه(گداخانه) یزد تبدیل می‌شود لذا روشن نیست چه بر سر انبوه کتاب‌های خطّی آن آمده است.
مسرت با بیان این که البته این مدرسه در سال ۱۳۵۸ هجری شمسی بازسازی شده و باز تبدیل به مدرسه علمیه شده است، عنوان کرد: شماری از کتاب‌های تالیفی که ممهور به مُهر مدرسه شاهزاده است، سالها بعد از تعطیلی مدرسه در دوران پهلوی با پیگیری آیت الله «سید علی محمّد وزیری» بانی کتابخانه وزیری یزد و نیز حجّت الاسلام «سید جواد مدرّسی» به کتابخانه وزیری داده می‌شود و اکنون در گنجینه‌ی نسخه‌های خطّی آن جای دارد.
وی در ادامه اظهار کرد: جامع‌ترین جایی که اشاره به زندگی میرزا عبدالوّهاب دارد، دیباچه‌ی دیوان غزلیات حکیم به کوشش محمود ملکی یزدی است که در این باره می‌نویسد:«از فحول علمای روحانی که اجتهاد معظّم له را مرحوم میرزا حسن صاحب جواهر تأیید نموده و علاوه برآن در طب و حکمت و فلسفه مرتبه ای بس عالی و بزرگ داشته، به طوری که بزرگ‌ترین مجمع علمی و مجلس درس استاد که در یزد تشکیل می شده است. از تمام ایران و سایر ممالک مجاور و حتی هندوستان طالبان علوم و دانش به حوزه‌ی درس این مرد بزرگ روی آورده که در آن عصر بالغ بر هزار نفر در مجلس درست آن استاد گرد می‌آمده و بهره‌ها می‌بردند.»
نویسنده کتاب چند جلدی «یزد، یادگار تاریخ» اضافه کرد: ملکی یزدی در جای دیگر می‌نویسد: «سلطان الحکما، طبیب مخصوص ناصرالدّین شاه از جمله شاگردان آن استاد بوده و شیخ احمد احسائی برای کسب دانش، پنج سال در یزد توقف می‌کند و از انوار دانش حاج میرزا عبدالوّهاب استفاضه می‌کند.» همچنین وی می‌افزاید که کریم‌خان زند به ایشان ارادت داشته و مکاتباتی بین او و میرزا عبدالوّهاب در قضیه‌ی رفع مالیات مردم یزد وجود دارد.
مسرت در پایان نیز یادآور شد: میرزا عبدالوّهاب دارای پنج پسر به نام‌های محمّدعلی از اطبای نامی، عبدالحسین از بزرگان دانش و اعلم علمای یزد و مدرّس مدرسه علمیه مقیم یزد و تبریز معروف به آمجتهد، محمدجواد از طبیبان بزرگ زمان خود، حسن مجتهد از علمای زاهد و محمّدباقر که در طب، فقه و اصول دست داشته و در دارالشفای یزد به معالجه می پرداخته و آثاری زیادی از او در کتابخانه‌های هندوستان وجود دارد و البته یک دختر به نام فاطمه، همسر حجّت الاسلام میرزا سید حسین آثاری ملقب به سلطان العلما، بوده است.
انتهای پیام
نظرات