بهناز رستمی در گفت و گو با ایسنا گفت: در کودکانی که مشکل خواندن و نوشتن دارند، یکی از خطاهای مرسوم به جای بررسی و حل ریشه‌ای این مسئله،  تعویض معلم  یا کمک گرفتن از معلمین برای آموزش در ساعات طولانی در کنار آموزش‌های مدرسه است و یا در مواردی تعویض و جابه‌جایی  مداوم مدرسه به چشم می‌خورد. در حالی که سطح مهارت‌های گفتاری و زبانی و سطح عملکرد شناختی کودکان منجر به آغاز رشد و یادگیری بهتر مهارت‌های خواندن و نوشتن می‌شود.

 رستمی اظهار کرد: هر چقدر کودکان از لحاظ مهارت‌های زبانی شامل تعداد خزانه واژگان درکی و بیانی، درک مفاهیم معنایی،  جمله بندی،  مهارت‌های شنیداری و مهارت‌های گفتاری شامل تلفظ صحیح و وضوح مناسب کلام و نیز در  مهارت‌های شناختی شامل توجه و تمرکز و حافظه عملکرد بهتری داشته باشند، در فراگیری و رشد خواندن و نوشتن موفق‌تر خواهند بود.

وی ادامه داد: در کودکانی که تاخیر مهارت‌های زبانی شامل دیر صحبت کردن، مشکلات تلفظ، وضوح گفتار و همچنین اختلال توجه و تمرکز وجود دارد، احتمالا اشکال در دیکته، خواندن و نوشتن و درک مسایل ریاضی به چشم خواهد ‌خورد. لذا به خانواده‌ها توصیه می‌شود، سطح عملکرد زبانی، گفتاری و همچنین توجه و تمرکز فرزند خود را متناسب با سن تقویمی بررسی کنند و در نهایت به آسیب شناس گفتار و زبانی که در زمینه اختلالات خواندن و نوشتن تخصص داشته باشد، مراجعه کنند.

وی ادامه داد : ولی موضوعی که به آن توجه نشده عدم تطابق مهارت‌های کودک بر اساس سن عقلی و تقویمی او با وجود اینکه کودک توانایی کلامی دارد است؛ بدین معنی که کودک در حال صحبت کردن و یادگیری از محیط است،  ولی این سطح از توانایی و سرعت یادگیری‌اش متناسب با سن او نیست. این متناسب نبودن  گفتار با سن باعث می‌شود کودک در دوره مدرسه در نوشتن و خواندن دچار مشکل شود. از این رو از والدین می‌خواهیم نسبت به اینکه آیا هوش کلامی، میزان خزانه واژگان، گفتار و گوش دادن کودک با سن او متناسب است یا خیر حساس باشند. اگر کودک آنها در خواندن و نوشتن دچار مشکل می‌شود به دنبال علت آن باشند. خطاهایی که در دیکته نویسی تکرار می‌شود، جابه‌جایی کلمات، حذف کلمه، جا انداختن مکرر و مشکلات شنیدن کلمه حتما به صورت تخصصی توسط همکاران آسیب شناس گفتار و زبان بررسی شود.

رستمی افزود: گاها مشاهده می‌شود که کودکی با تاخیر زبانی و تلفظ با سابقه مراجعه به گفتار درمانی همچنان در عملکرد خواندن و نوشتن به مشکل بر می‌خورد. لذا تکمیل همه سطوح زبانی و درک و بیان و در نهایت آمادگی کودک برای ورود به مدرسه بخش مهمی از مسیر درمان گفتار و زبان است که توصیه می‌شود تا تکمیل نشدن پروسه درمان و اطمینان از آمادگی کودک برای ورود به مدرسه درمان قطع نشود و یا پایش و پیگیری سالانه صورت بگیرد.

این گفتاردرمانگر افزود: در فراگیری مهارت‌های خوانداری و نوشتاری یک  فاکتور مهم آگاهی واج شناختی است که تا حدودی در سال‌های ابتدایی ورود به مدرسه در قالب بخش کردن کلمات و صدا کشی کار می‌شود. اما این مهارت از سنین پیش از ورود به مدرسه نیز در کودکان شروع به رشد می‌کند. به عنوان مثال کودکان شروع به قافیه گفتن، خواندن و حفظ اشعار و ترانه‌های کودکانه می‌کنند و یا نسبت به صداها در داخل کلمات آگاه می‌شوند و از والدین خود سوال می‌پرسند. اما بررسی جامع و کامل آن در کودکانی که دچار مشکل هستند، باید توسط یک آسیب شناس گفتار و درمان با تمرکز روی آزمون تست‌های آگاهی واج شناختی بررسی و کار شود تا ببینند کودک از نظر پردازش واجی و حافظه معنایی در چه سطحی است.

رستمی با اشاره به عملکرد صرف و نحو در رشد سیستم زبانی گفت: گاهی اوقات کودک در جمله سازی، به کاربردن فعل مناسب، حروف اضافه و ربط دچار مشکل است، اینها مواردی هستند که اگر کودک نتواند از عهده آن بربیاید به ضعف در عملکرد سیستم صرف و نحو زبانی برمی‌گردد. همچنین این ضعف در سیستم صرف و نحو زبانی می‌تواند به صورت جمله نویسی تکراری، مشکل مرتب کردن کلمات و ساخت جمله مناسب و موارد مشابه ظاهر شود.  گاها دانش آموز در سنین بالاتر برای انشاء نویسی هیچ ایده‌ و توانایی در مهارت نوشتن ندارد و در زمینه ارائه کنفرانس‌های رایج در مدرسه به  چالش بر می‌خورد. در واقع مشکلات خواندن و نوشتن فقط مربوط به سال‌های ابتدایی ورود به مدرسه نمی‌شود و رفته رفته در سال‌های بعد در سایر مهارت‌ها خود را نشان دهد.

 این آسیب شناس گفتار، زبان، صدا و بلع اظهار کرد: در رشد مهارت خواندن و نوشتن  علاوه بر اینکه بررسی سیستم تلفظ و زبانی کودک اهمیت دارد، سیستم هیجانی و روانی کودک باید توسط روان شناس کودک مورد بررسی قرار گیرد. گاها در حل مشکلات مربوط به گفتار و زبان، ارجاع کودک به متخصص مربوطه به درستی صورت نمی‌ گیرد و یا کودک پس از مراجعه به چند متخصص نهایتا به گفتاردرمانگر ارجاع می‌شود. همین طور در مراجعات متوجه می‌شویم در مواردی هر چقدر روی آگاهی‌ واجی و صدا کشی کودک کار شده، باز هم او به مشکل برخورده و این زمانی است که یک گفتار درمانگر با بررسی دقیق روی مهارت‌های زبانی و گفتاری و علت یابی آن ورود کرده و کار می‌کند.

این گفتاردرمانگر ادامه داد: توجه نکردن به حل ریشه‌ای مشکلات خواندن و نوشتن، افزایش خطاهای دیکته و حل مسئله ریاضی  در کودکان که عموما همراه با مشکلات زبانی، گفتاری و درک مسئله است، باعث سرخوردگی و اُفت اعتماد به نفس و اضطراب در  دانش‌آموزان می‌شود و دانش‌آموز میلی برای ادامه تحصیل نداشته و حتی علاقه خود را به دروس مثل ریاضی که نیاز به توانایی حل مسئله دارد، از دست می دهند.  از طرفی اقدامات اشتباه برای حل این مشکلات مثل گرفتن معلم و افزایش فشارهای آموزشی  باعث آسیب‌های جدی به کودک می‌شود. در حالی که بهتر است مشکل کودک به صورت ریشه‌ای بررسی شود که در صورت اقدام به موقع و مناسب قابل درمان است.

وی افزود: مشکلات گفتار و زبان و پردازش واج نه تنها به صورت نوشتن و خواندن بلکه به صورت اشکال و ضعف در مهارت‌های توصیفی، بیان کردن شفاهی، درک مطلب و خلاصه بیان کردن آن بروز می‌کند، مثلا کودک در تکرار جملات درسی پس از معلم، یادگیری در محیط شلوغ آموزشی مثل کلاس درس، دقت در گوش دادن و حفظ توجه و تمرکز ضعف نشان می‌دهد که می‌تواند مرتبط با مواردی مثل مشکل پردازش شنیداری در دانش‌آموزان باشد. اما همین کودک در کلاس‌های انفرادی با حضور معلم خصوصی،عملکرد بهتری نسبت به محیط مدرسه  و در کنار دانش آموزان نشان می‌دهد. این تفاوت باعث می‌شود گاها خانواده و کادر آموزشی تصور کند کودک فقط اضطراب دارد، درحالی که ممکن است موضوع مرتبط با توانایی پردازش در محیط‌های شلوغ باشد.

آسیب شناس گفتار ادامه داد: متاسفانه در دوران همه‌گیری کرونا به دلیل اینکه خیلی از آموزش‌ها در داخل منزل انجام می‌شد، به   دانش‌آموزان آسیب‌های جدی وارد آمد. چرا که به علت تعطیلی مدارس، ارائه آموزش‌های گروهی در کلاس توسط معلم  امکان‌پذیر نبود و نقش یکی از والدین به خصوص مادر تبدیل  به نقش معلم شد. لذا به دلیل آسیب‌هایی که در نتیجه درگیری‌های آموزشی خارج از تخصص   والدین با دانش‌آموز در خانواده ایجاد شد، بروز اختلالات خواندن و نوشتن به نسبت گذشته افزایش پیدا کرد، بعلاوه جابه‌جایی نقش والد و معلم منجر به افزایش اضطراب در خانواده‌ها شد.

انتهای پیام