حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدحمید علوی آزیز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اهمیت مناظرات امام رضا(ع) اظهار کرد: اهمیت مناظرات علمی امام رضا(ع) را می‌توان در چند نکته اساسی بیان کرد؛ امام به دنبال آن بودند تا الگویی عینی و عملی در امر تبلیغ و رساندن پیام الهی را به مردم نشان دهند.

نقش پر رنگ مناظرات علمی امام رضا(ع) در گسترش دین

وی ادامه داد: نشان دادن منطق قوی اسلام در مکتب اهل بیت یکی دیگر از اهداف امام رضا(ع) در برگزاری مناظرات علمی ایشان است، مانند زمانی که شخصی از قوت مکتب با خبر باشد دلیلی برای اینکه از بحث و مناظرات پرهیز کند ندارد، بلکه از گفت‌وگو استقبال می‌کند. همچنین امام رضا(ع) در مناظرات خود به دنبال آن بودند تا به شبهاتی که در دوران زندگی امام رضا(ع) در جامعه اسلامی به وجود آمده بود پاسخ دهند، زیرا زمان زندگی ایشان تقریبا دو قرن پس از بعثت حضرت محمد(ص) بود.

این کارشناس مذهبی خاطرنشان کرد: در این مدت طولانی گسترش فتوحات اسلامی باعث رفت و آمد دانشمندان، تجار و رهبران ادیان مختلف به شهرهای اسلامی شده بود که به واسطه این رفت‌وآمدها شبهاتی در مورد توحید و امامت پدیدار شده بود و از سوی دیگر ولایت عهدی امام رضا(ع) باعث شده بود که مکتب اهل بیت رسمی و رسانه‌ای شود. به وجود آمدن این شرایط باعث شده بود تا امام رضا(ع) از این فرصت به وجود آمده نهایت استفاده را جهت تبیین امور اساسی اسلام و همچنین مکتب اهل بیت داشته باشند و انسان‌های زیادی را با معارف دین آشنا کنند.  

علوی آزیز اضافه کرد: نقش مامون نیز با وجود اهداف پنهان خود در جهت به وجود آوردن فرصتی برای امام رضا(ع) حائز اهمیت است. مامون یک چهره علمی شناخته شده در میان خلفای عباسی بود و مهمترین مناظرات علمی امام رضا(ع) با مامون در خصوص عصمت انبیا است.

وی در خصوص تعداد مناظرات علمی امام رضا(ع) گفت: در طول تاریخ مناظرات مختلفی از امام رضا(ع) با بزرگان ادیان مختلف نقل شده است که در این میان ۷ مناظره ایشان برجسته‌تر است که از جمله آن‌ها می‌توان به مناظره امام با مامون که در محضر خلیفه و مامون انجام شد و مناظره با بزرگانی چون «جاثلیق»، «راس الجالوت»، «ستاره‌شناسان»، «زرتشتیان» و متکلمان  برگزار شد که مناظرات شاخص امام رضا(ع) هستند.

توحید و امامت ۲ محور اصلی مناظرات امام رضا(ع) است

این کارشناس مذهبی در خصوص موضوعات مناظرات امام رضا(ع) بیان کرد: موضوع مناظرات  میان ادیان مختلف مشترک بود و مباحثی مانند عصمت انبیا، نبوت پیامبر اسلام، نبوت حضرت موسی، امامت و توحید بود که عمده محور مناظرات امام رضا(ع) بر ۲ محور توحید و امامت بود. توحید نقطه مشترک همه ادیان اسلامی و دعوت پیامبران اسلام است و اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست و امامت نیز اصل اساسی و اختصاصی مکتب تشیع و اهل بیت است که بسیار حائز اهمیت بوده و نیازمند تبیین دقیق و عالمانه است که حضرت به آن پرداختند.

علوی آزیز در مورد ویژگی و شاخص‌های مناظرات امام رضا(ع) اظهار کرد: چند ویژگی مهم درباره مناظرات علمی امام رضا(ع) وجود دارد که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد، امام در مناظرات خود به مبانی اساسی اسلام مانند توحید، نبوت و امامت تاکید داشتند و از طرفی امام رضا(ع) با استناد به متون مقدس و تسلط بر این متون استدلال خود را بیان می‌کنند و امام در مقابل رهبران سایر ادیان مختلف و قبول نداشتن قرآن از سوی رهبران ادیان به آن‌ها می‌گویند اگر مطلبی از تورات و انجیل و زبور بیاورید، قبول دارم.

امام رضا(ع) در گفت‌وگو و مناظرات ارزش‌های اخلاق را رعایت می‌کردند

وی با اشاره به اینکه امام رضا(ع) در مناظرات خود شرایط ادب و گفت‌وگو با رهبران ادیان دینی را رعایت می‌کردند، بیان کرد: زبان امام رضا(ع) در مناظرات، زبان تحقیر، توهین و یا انکار طرف مقابل مناظره نبود و امام آن‌ها را به عنوان یک دانشمند و گروه دینی به رسمیت می‌شناخت، ‌امام در مناظره علمی با جاثلیق در حضور بزرگان این طور بیان می‌کنند که شما در دین خود عالم و به کتاب آسمانی خود مسلط هستید و با تعبیراتی از این قبیل استدلال خود را بیان می‌کردند. یک شرط اساسی گفت‌وگو این است که در فضای توامان با آرامش گفت‌وگو کنیم و با تحقیر و انکار طرف مقابل گفت‌وگویی شکل نمی‌گیرد.

این کارشناس مذهبی خاطرنشان کرد: امام در مناظرات خود بر منابع و کتب سایر رهبران ادیان مانند یهود تسلط کافی داشتند و در مناظره با برخی از مسلمانان مانند مامون با استناد به قرآن و کتب و سنت پیامبر گفت‌وگو می‌کردند؛ این نکته از مناظرات امام رضا(ع) درس مهمی است که اگر شخصی قصد گفت‌وگو دارد باید با مقبولات شخص مقابل به گفت‌وگو بپردازد و به کتب دینی که همه قبول داشته باشند و در دسترس باشد، استناد کند.

علوی آزیز ادامه داد: در مناظرات علمی امام رضا(ع) اخلاق گفت‌وگو یکی از نکات برجسته و حائز اهمیت است، امام در مناظرات خود به طرف مقابل خود فرصت تفکر، رفع ابهام و ایراد و حق پرسش و آزادی بیان می‌دادند. در مناظره‌ای که مامون با رهبران ادیان برگزار می‌کند جاثلیق عالم بزرگ مسیحی به علت قبول نداشتن کتب دینی از مناظره با امام امتناع می‌کند، اما امام می‌گویند اگر از انجیل دلیل بیاورم قبول می‌کنی؟ و امام با استناد به انجیل پاسخ سوالات جاثلیق را می‌دهد  و مجددا حضرت می‌گویند هر چه دوست داری بپرس و جاثلیق بیان می‌کند که به حق مسیح سوگند که بهتر از شما در میان علمای مسیح وجود ندارد.

 وی ادامه داد: امام رضا(ع) در مجلس مناظره رو به تمام حضار می‌گوید ای مردم اگر کسی از میان شما مخالف اسلام است بدون خجالت و مانع سوال کند؛ توجه به تمام این‌ نکات درس بزرگی است که می‌توان برای گفت‌وگو، تقابل علمی و فکری با دیگران از آن‌ها استفاده کرد.

این کارشناس مذهبی با اشاره به ۲ مناظره برجسته علمی امام رضا(ع) اظهار کرد: شاخص‌ترین مناظرات امام رضا(ع) در ۲ مبحث توحید و امامت است که مهمترین مناظره امام رضا(ع) مناظره ایشان با بزرگان ادیان مختلف در حضور مامون است که در یک جلسه طولانی به دعوت خود مامون با حضور افرادی چون جاثلیق، راس الجالوت یهودی، ستاره‌شناسان، زرتشتیان و متکلمان برگزار شد. نقطه مهم این مناظره استناد به کتب مهم و قابل قبول این افراد است. مناظره مهم دیگر امام رضا(ع) پرداخت به موضوع عصمت انبیا با شخص مامون است که در این مناظره جایگاه علمی مامون مشخص است و همچنین  تسلط امام رضا(ع) به کتب دینی و قرانی مشخص می‌شود. در این جلسه مامون شروع می‌کند به پرسیدن اینکه آیا شما معتقدید که تمام انبیا معصوم‌اند و ایشان پاسخ می‌دهند بله معصوم‌اند که مامون با استناد به آیه‌ای از قرآن معصومیت انبیا را زیر سوال می‌برد و امام پاسخ می‌دهند و در یک جلسه طولانی مامون بیان می‌کند که به راستی  علم صحیح را تنها در بین اهل بیت می‌توان شناخت و همه علوم پدرانت در نزد شماست.

عقیده هیچگاه با زور و تهدید به دست نمی‌آید

این کارشناس مذهبی در خصوص پیامد مناظرات علمی امام رضا(ع) در جامعه و زندگی امروزه گفت: از مهمترین پیام‌های مناظرات علمی امام برای زندگی امروزه می‌توان به این نکته اشاره کرد که هیچ وقت عقیده با زور و تهدید به دست نمی‌آید و گسترش و تربیت عقیده با گفت‌وگو و منطق عقلی میسر می‌شود.

علوی آزیز افزود: آن چیزی که از گذشته تا به امروز باعث فراگیری مکتب حق و اهل بیت شده، تبلیغ و مناظره با ویژگی‌هایی که امام رضا(ع) در مناظره‌های خود رعایت می‌کردند، است. در مکتب اسلام و اهل بیت هیچگاه از زور و شمشیر استفاده نمی‌شود و زور و تهدید مخالف مکتب اهل بیت است.

وی با اشاره به برگزاری کرسی‌های هم‌اندیشی و گسترش مفاهیم معرفتی در مشهد عنوان کرد: مشهد دارای چند ویژگی خاص است، شاید بتوان گفت که در هیچ شهری اینگونه نیست و یکی از این ویژگی‌ها وجود بارگاه امام رضا(ع) است که میلیون‌ها عاشق از سراسر دنیا که در میان آن‌ها اندیشمندان و عالمان دینی وجود دارد، به مشهد سفر می‌کنند و فرصت خوبی است که مشهد به عنوان شهر گفت‌وگو که منتسب به امام رضا(ع) است، شناخته شود و با برگزاری کرسی و مناظرات علمی و هم‌اندیشی‌هایی توام با آرامش و آزادی تمام افراد باعقلانیت مطالب خود را بیان کنند و بهره ببرند.

این کارشناس مذهبی با اشاره به تعداد زیاد حوزه‌های علمیه مشهد در جهان تشیع بیان کرد: حوزه علمیه مشهد به عنوان دومین حوزه بزرگ در جهان تشیع است که حضور بزرگان دینی این فرصت را فراهم می‌کند تا زمینه شکل‌گیری گفت‌وگوهای عالمانه در این شهر به وجود آید.

وی ادامه داد: مشهد به عنوان یکی از قطب‌های بزرگ دانشگاهی شناخته می‌شود و جمعیت زیادی از دانشمندان، عالمان و نخبگان در رشته‌های مختلف دانشگاهی در این شهر گردهم آمده‌اند و می‌توان گفت که با الگوگیری از منطق گفت‌وگو و مناظرات امام رضا(ع) مشهد می‌تواند به یک پایگاه بزرگ منطقی و عقلانی تبدیل شود.

انتهای پیام