دکتر یوسف متولی حقیقی امروز ۲۳ مردادماه، در نخستین نشست هم‌اندیشی فعالان رسانه‌ای دوست‌دار مشهد که در مکتب بافت برگزار شد در خصوص رسانه‌های خراسان در عصر مشروطه، اظهار کرد:  رسانه همزاد انسان است؛ رسانه به عنوان یک پیام‌رسان جمعی از همان زمانی که انسان پای به این دنیا گذاشت همزاد انسان بود.

وی افزود: رسانه در زمانی به صورت فردی و یا گروهی بوده و هر چه به جلوتر پیش رفتیم، شاهد رسانه‌های زیادی بودیم و تا به امروز دنیای رسانه، دنیای کاملا متفاوت و البته اثرگذارتر از هر نهاد دیگری است، البته به شرطی که اهالی رسانه رسالت اصلی خود را فراموش نکنند. قلم، هنر، گفتار و نوشتار خود را در اختیار اخلاق انسانی حفظ کنند.

این پیشکسوت تاریخ با اشاره به اینکه نخستین روزنامه در ایران ۱۲۵۳ هجری قمری در زمان محمدشاه بود، بیان کرد: در گذشته‌ها تحولات بسیار دیرهنگام سرایت می‌کرد؛ بدین معنا که تا روزنامه به مشهد رسید ۲۷ سال به طول انجامید و اولین روزنامه را در مشهد فردی غیر مشهدی تاسیس کرد و این امر نشان می‌دهد که اهالی فعال و رسانه‌ای در طول این چند سال وجود نداشت که به اطلاع‌رسانی و انتشار اخبار بپردازد.

وی عنوان کرد: در سال ۱۳۱۸ قمری یا ۱۲۷۹ خورشیدی، ۶ سال قبل از مشروطیت نخستین روزنامه مشهد را یک غیر خراسانی به نام «ادیب الممالک فراهانی» تحت عنوان «روزنامه ادب» منتشر کرد و تا قبل از مشروطیت تنها روزنامه مشهد نیز این روزنامه بود.

متولی حقیقی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه چرا روزنامه ادب تک روزنامه بود، تصریح کرد: این روزنامه در زمانی به وجود آمد که امکان چاپ فراهم و جمعیت هم در شهر قابل توجه بود. اما زمانی که  در یک شهر و محله، شغلی مشهور شود دیگر افراد هم به سراغ آن شغل می‌روند. ادب با توجه به اینکه نخستین روزنامه بود اما نتوانست خود را به خوبی میان مردم آن شهر معرفی کند. بنابراین زمانی که تیراژ روزنامه کم باشد طبیعتا استقبال کمتر است و روزنامه‌های دیگر به وجود نمی‌آیند.

وی خاطرنشان کرد: بسیاری از روزنامه‌ها، روزنامه‌های غیردولتی بودند که بسیار خوب درخشیدند. روزنامه ادب هم غیردولتی بود و با هزینه شخصی چاپ و منتشر شد. اما بایستی خطوط قرمز را رعایت می‌کردند و این روزنامه هم ناچار بود که این نکات را رعایت کند. بنابراین تمام محدودیت‌ها برای روزنامه‌ها وجود داشت  و در این میان نشریات زرد هم وجود داشت که این مسائل باعث شد تا نقش پررنگی به خصوص در حوزه‌های اقتصادی ایفا کند.

این پیشکسوت تاریخ با بیان اینکه در عصر مشروطیت ۳۵ مجله و روزنامه منتشر می‌شد، اظهار کرد: ما نباید از شب‌نامه‌ها نیز غفلت کنیم، زیرا گاهی اوقات شب‌نامه‌ها اثرگذارتر از روزنامه‌ها بودند. مطالبی که روزنامه‌نگاران، خبرنگاران و مدیران مسئول روزنامه‌ها نمی‌توانستند چاپ کنند، سر از شب‌نامه‌ها درمی‌آورد. شب‌نامه‌ها نقش مهمی در انقلاب مشروطیت و همچنین انقلاب اسلامی داشتند.

متولی حقیقی با بیان اینکه در میان روزنامه‌های مشهد برخی از روزنامه‌ها بسیار خوب در سطح ایران درخشیدند، گفت: یکی از آن روزنامه‌ها «بهار» بود که در خراسان فعالیت خود را انجام داد و مسئول آن شیخ احمد بهار است. همچنین دومین و معروف‌ترین روزنامه مشهدی «نوبهار» بود که توسط ملک الشعرای بهار مدیریت می‌شد.

انتهای پیام