دکتر محمدمحسن غفوریان در گفت‌وگو با ایسنا، درباره ماهیت جهاد دانشگاهی گفت: عملکرد جهاد دانشگاهی را می‌توان از وجوه مختلف مورد ارزیابی قرار داد؛ به طور مثال، بررسی مقایسه‌ای جهاد دانشگاهی با مجموعه‌های دیگر که عملکردی مشابه با نهاد جهاد دانشگاهی دارند، یکی از این روش‌ها است. ما می‌توانیم عملکرد جهاد دانشگاهی را به وسیله هدف و علتی که سبب شکل‌گیری این نهاد شده است نیز مورد ارزیابی قرار دهیم.

معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه شکل‌گیری انقلاب اسلامی، سبب ایجاد یک فرهنگ کار و مدیریت در کشور شد که تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور وجود نداشت، افزود: این الگوی شکل‌گرفته را می‌توان فرهنگ و مدیریت جهادی خواند که پیش از تاسیس جهاد دانشگاهی با ایجاد «جهاد سازندگی» به عنوان نمود بارز فرهنگ و مدیریت جهادی ظهور پیدا کرد.

وی با اشاره به اینکه اگر الگوی مدیریتی جهادی به درستی در کشور بسط و گسترش می‌یافت، می‌توانست جایگزین بوروکراسی وارداتی ناکارآمد رژیم گذشته شود، تصریح کرد: متاسفانه الگوی مدیریتی جهاد سازندگی در کشور بسط نیافت و فعالیت جهاد سازندگی محدود شد. جهاد دانشگاهی با بهره‌گیری از همین موضوع توانست در تمام حوزه‌هایی که ورود کرد، تحول ایجاد کند.

غفوریان با بیان اینکه ماموریت اصلی جهاد دانشگاهی این بود که نهاد علم کشور را به خدمت اهداف انقلاب اسلامی درآورد، افزود: نهاد علم در گذشته شکل گرفته بود، اما جهاد دانشگاهی تلاش کرد که این نهاد را هم‌جهت با انقلاب اسلامی کند. ورود جهاد دانشگاهی به مسائل دانشگاه‌ها در بدو تاسیس یک ماموریت روشن بود. چرا که امام خمینی بر این باور بودند دانشگاه‌ها باید در خدمت جامعه باشند و خروجی دانشگاه باید یک انسان وارسته باشد و دانشگاه باید محل تربیت انسان باشد. بر همین اساس، جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد برخاسته از انقلاب اسلامی وظیفه داشت که دانشگاه را در خدمت جامعه قرار دهد و این موضوع در صورتی امکانپذیر بود که محتوا و شیوه‌های آموزشی دانشگاه‌ها متناسب با مسائل و نیازهای جامعه باشد.

وی با بیان اینکه دانشگاه‌ها فقط با تمرکز بر مسائل و نیازها در خدمت جامعه قرار نمی‌گرفتند، بلکه باید به موضوع تربیت و پرورش در مراکز آکادمیک توجه می‌شد، افزود: جهاد دانشگاهی، کار خود را با موضوع تربیت و پرورش دانشجویان آغاز کرد، اما برخی موانع بیرونی مانع از این نقش‌آفرینی مطلوب شد و اگرچه مسائل و مشکلاتی برای جهاد دانشگاهی ایجاد شد، اما این نهاد متزلزل نشد و مشکلات نتوانستند این نهاد را از مسیر حرکت خود منحرف کنند؛ در عین حال برخی از ماموریت‌های محوله به این نهاد انقلابی در عمل محقق نشد.

غفوریان ادامه داد: اگر بخواهیم عملکرد جهاد دانشگاهی را با هدفی که برای آن ایجاد شد، یعنی «قراردادن نهاد علم در مسیر انقلاب اسلامی» ارزیابی کنیم، هنوز تا مطلوب بسیار فاصله داریم؛ اما اگر عملکرد این نهاد را با نهادهای بوروکراتیک مقایسه کنیم، در می‌یابیم جهاد دانشگاهی به مراتب موفق‌تر عمل کرده است. جهاد دانشگاهی از منظر خلاقیت‌محور بودن و ساختارشکنی توانسته است عملکرد خوبی داشته باشد و به همین دلیل، ساختار منعطف و کارهای بزرگی در جهاد دانشگاهی شکل گرفته است.

معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه در دوران جنگ و پساجنگ با توجه نیازهایی که در کشور احصاء شده بود، جهاد دانشگاهی بر نیاز اصلی کشور یعنی حوزه فناوری متمرکز شد، خاطرنشان کرد: شاید بتوان گفت که تمرکز جهاد دانشگاهی در سال‌های اخیر به موضوع فناوری سبب ایجاد عدم تعادل در ساختار جهاد دانشگاهی شد. به عنوان نمونه برخی از اقدامات جهاد دانشگاهی در زمینه فرهنگی در بازه زمانی خاص به خوبی رشد کردند و سازمان‌های متعدد فرهنگی ایجاد شدند، اما توازن عملکردی جهاد دانشگاهی در سال‌های اخیر تا اندازه‌ای به‌هم خورده است.

غفوریان با بیان اینکه هنگامی که جهاد دانشگاهی ایجاد شد، دو حوزه عملکردی اصلی داشت، افزود: امور «پژوهشی» و «فرهنگی» دو حوزه اصلی فعالیت‌های جهاد دانشگاهی در بدو تاسیس بودند. اگرچه از حیات این نهاد ۴۳ سال می‌گذرد، اما ماهیت اصلی جهاد دانشگاهی هنوز همان دو حوزه امور فرهنگی و پژوهشی است. جهاد دانشگاهی با توجه به ظرفیت‌هایی که در این نهاد وجود داشت، در مسیر توسعه گام برداشت. به طور مثال، دانشی ایجاد شده بود که طی فرایند آموزشی قابل انتقال بود یا نیازهایی در حوزه آموزش مهارت محور در کشور ایجاد شد که دستگاه‌های دیگر قابلیت پاسخ‌دهی به آن را نداشتند؛ به همین دلیل، جهاد دانشگاهی اقدام به ایجاد معاونت آموزشی در ساختار تشکیلاتی خود کرد.

معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی درباره تغییر ساختار جهاد دانشگاهی، گفت: اساس‌نامه جهاد دانشگاهی در سال ۷۰ تغییر کرد و آموزش به طور رسمی وارد فعالیت‌های جهاد دانشگاهی شد. از ابتدای ایجاد معاونت آموزشی، پشتوانه فعالیت‌های جهاد دانشگاهی در حوزه آموزش، دو حوزه اصلی امور فرهنگی و پژوهشی بوده‌اند؛ یعنی اینکه ما مبتنی بر تولیدات علمی حوزه پژوهشی و با توجه به ظرفیت‌های فرهنگی معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی برنامه‌های آموزشی را طراحی و اجرا کنیم. مادامی که توجه به حوزه پژوهش و فرهنگ وجود داشته باشد، می‌توان ادعا کرد که فعالیت‌های آموزشی جهاد دانشگاهی از ویژگی ممتاز برخوردار هستند.

وی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی همچون دولت در حال تدوین برنامه هفتم توسعه است، خاطرنشان کرد: از جمله سیاست‌های کلان جهاد دانشگاهی که در برنامه هفتم توسعه در کانون توجه قرار گرفته است، تعمیق ارتباط با حوزه‌های عملکردی و استفاده از ظرفیت‌های این نهاد انقلابی است تا خلأهای موجود از میان برداشته شود. همچنین تاکید دیگر ما افزودن ویژگی‌های فرهنگی و تربیتی به فعالیت‌های آموزشی جهاد دانشگاهی است؛ چرا که فعالیت‌های آموزشی ما باید پیوست فرهنگی داشته باشند. جهاد دانشگاهی باید فراتر از دانش‌آموزی و مهارت‌آموزی حرکت کند و ویژگی‌های خاص نهادی خود را به آموزش‌هایش بیفزاید. 

معاون آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه باید توجه بیشتر به نیازها در کانون توجه برنامه‌ریزی آموزشی قرار گیرد، تصریح کرد: جنس آموزش‌هایی که در مراکز آکادمیک و حتی مدارس ارائه می‌شود، برای ورود به بازار کار و اشتغال کافی نیست. اگر این افراد بخواهند وارد بازار کار شوند، باید دوره کارآموزی یا تحصیلات مهارتی را سپری کنند. اگر متولیان اصلی نظام آموزشی یعنی وزارتخانه‌های «آموزش و پرورش»، «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» تغییراتی در برنامه‌های آموزشی خود ایجاد کنند، به طور قطع، تاثیرات ملی کلان‌تری ایجاد خواهد شد. اما در هر صورت جهاد دانشگاهی نیز بر خود وظیفه می‌داند که در جهت تغییر ساختار نظام آموزشی خود مبتنی بر حل مسائل و رفع نیازها گام بردارد.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم آموزش در کشور ما از اثرگذاری لازم برخوردار باشد، باید به این نیازها توجه کنیم. یک جوان که در دوره آموزش مهارتی و تخصصی شرکت می‌کند، باید بداند که این آموزش‌ها در عرصه کارآفرینی و اشتغال تاثیرگذار است. ما در حوزه آموزش عالی نیز، توجه به آموزش مهارت محور را جزو برنامه‌های اصلی قرار داده‌ایم و در نظر داریم که مساله آموزش مهارت‌محور را به برنامه آموزش  جهاد دانشگاهی به عنوان آموزش مکمل اضافه کنیم.

غفوریان گفت: این احتمال وجود دارد که نیازها در تمام نقاط کشور یکسان نباشند؛ به همین دلیل، با توجه به نیازهایی که در نقاط مختلف کشور وجود دارد، مهارت‌های متنوعی مورد نیاز است. جهاد دانشگاهی برای ارائه آموزش‌ها از یک شبکه ملی برخوردار است و با توجه به مسائل منطقه‌ای و بومی می‌تواند آموزش‌های متنوعی طراحی کند. از ابتدای شکل‌گیری جهاد دانشگاهی تا به امروز، بیش از ۲۰۰۰ دوره آموزشی در جهاد دانشگاهی طراحی و اجرا شده است. بسیاری از این دوره‌های آموزشی در دوره کنونی کارآمدی خود را از دست داده‌اند و شیوه آموزشی این دوره‌ها نیاز به بازنگری دارد. ما باید شرایطی ایجاد کنیم که فراگیران هوشمندی که وارد دوره‌های آموزشی مهارت محور می‌شوند، دوره‌های آموزشی خوبی سپری کنند و نیازهای آنها مرتفع شود.

وی ادامه داد: ۷ ماموریت در قالب نقشه جامع علمی کشور به جهاد دانشگاهی ابلاغ شده است که مشارکت در توسعه آموزش‌های تخصصی نوین و مهارت‌های پیشرفته جزو این ماموریت‌ها به حساب می‌آید. بسترهایی در این زمینه شکل گرفته و ماموریت توسعه آموزش‌های تخصصی نوین و پیشرفته همچنان برای جهاد دانشگاهی وجود دارد. 

معاون آموزشی و کارآفرینی جهاد دانشگاهی با اشاره به عملکرد آموزشی این نهاد، گفت: جهاد دانشگاهی همواره در قالب برنامه‌های مدون توسعه خود حرکت کرده است، اما باید بدانیم که شرایط محیطی این روزها مدام در حال تغییر است و ما باید خود را با تغییرات وفق دهیم.

وی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی، دو دانشگاه در شهرهای تهران و یزد و ۶ مؤسسه آموزشی عالی در استان‌های خوزستان، کرمانشاه، اصفهان، گیلان، همدان و خراسان رضوی دارد، خاطرنشان کرد: همانطور که مشخص است، این ظرفیت‌ها پراکنده هستند و این مساله قدری فرایند سیاست‌گذاری‌ و برنامه‌ریزی اثرگذار را دشوار می‌کند. بنابراین درصدد هستیم با همراهی وزارت علوم و با هدف هم‌افزا کردن ظرفیت‌های داخلی جهاد دانشگاهی در حوزه آموزش عالی، در زمینه تجمیع فعالیت‌های این حوزه ذیل یک ساختار متمرکز اقدام کنیم. زیرا معتقدیم اگر بتوانیم این ظرفیت‌ها را به یکدیگر متصل کنیم، خواهیم توانست با اتکا به ظرفیت‌های فرهنگی جهاد دانشگاهی از بحرانی که در این حوزه وجود دارد، گذر کنیم.

غفوریان با اشاره به شعار سالگرد تاسیس جهاد دانشگاهی مبنی بر «جهاد دانشگاهی الگوی پیشرفت، با ایمان و اعتماد به جوانان» نیز گفت: توجه به زمینه‌های جدید، خلاقیت و ایجاد زمینه برای اثرگذاریِ بخشی، از ویژگی‌های ممتاز جهاد دانشگاهی به حساب می‌آید که از بدو تاسیس تا به امروز در این نهاد انقلابی وجود دارد. در این زمینه معاونت‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها ‌همواره مجرای خوبی برای ورود دانشجویان به جهاد دانشگاهی بوده‌اند. هرچند این توانمندی به دلیل شرایط بیرونی کمی محدود شده است.

وی تاکید کرد: در سال‌های گذشته، مقرراتی در حوزه جذب و به‌کارگیری جوانان در حوزه جهاد دانشگاهی وجود داشت که انعطاف‌پذیری را ایجاد می‌کرد، اما در سال‌های اخیر این ضوابط متاثر از اعمال مقررات بیرونی، تغییر کرده است. توجه دوباره به شعار جوانان تاکید دوباره بر این واقعیت است که شرایط بیرونی نباید ما را از ماموریت اصلی دور کند. وجه تمایز جهاد دانشگاهی با سایر سازمان‌ها این است که این نهاد باید بتواند زمینه خلاقیت، شکوفایی استعدادها و زمینه حضور جوانان را همچنان فراهم کند. اگر فضای امیدآفرینی و فرصت حضور جوانان شکل بگیرد، به طور حتم، آثار و نتایج فراوانی به همراه دارد و کشور از برکات آن برخوردار می‌شود.

انتهای پیام