به گزارش ایسنا، به نقل از نشریه نیوزویک، تلاش اوکراین برای مشخص شدن یک جدول زمانی برای دعوت به ناتو یا الحاق نهایی، با مخالفت ترکیبی آلمان وآمریکا شکست خورد و نشانه‌های اولیه آن باعث شد تا ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین مذاکرات را «پوچ» توصیف کند.

رهبران ناتو و در نهایت زلنسکی، این اجلاس را نقطه عطفی برای تمرکز مجدد ناتو بر ایجاد بازدارندگی مقابل روسیه و گامی اساسی در سفر اوکراین به سمت ستون‌های جامعه یورو آتلانتیک دانستند.

اما مبهم بودن بیانیه نهایی اجلاس ویلنیوس و شباهت آن به بیانیه «بدنام» بخارست در سال ۲۰۰۸ که به موجب آن فرانسه و آلمان از پیوستن اوکراین به ناتو جلوگیری کردند، این نگرانی را ایجاد کرده که کی‌یف آنطور که انتظار داشت به عضویت در ائتلاف ناتو نزدیک نیست.

یک منبع نزدیک به دفتر زلنسکی که از این گفت‌وگوها مطلع است، به شرط ناشناس ماندن به نشریه نیوزویک گفت: فکر نمی‌کنم آن‌ها متقاعد شده باشند. آنها احمق نیستند. فکر نمی‌کنم که آن‌ها واقعا امروز خود را نسبت به روز قبل از نشست ویلنیوس، خیلی به ناتو نزدیک‌تر ‌بینند.

بیانیه‌های ناتو که با ملاحظات زیاد جمله‌بندی می‌شوند و معمولا بعد یا حین برگزاری نشست‌ها منتشر می‌شوند، به دست دیپلمات‌های کشورهای عضو در ماه‌ها و هفته‌های منتهی به خود جلسات بررسی می‌شوند و تا پیش از رسیدن رهبران به محل اجلاس، تقریبا تمام محتوا مورد توافق قرار می‌گیرد.

احتیاط آلمان و آمریکا در مورد عبارات به کار رفته در بیانیه پایانی، پیش از نشست ناتو به طور علنی مشخص شد. هم جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و هم اولاف شولتس، صدراعظم آلمان اعلام کرده بودند که با دعوت از اوکراین برای پیوستن به اتحاد ناتو آن هم در بحبوحه جنگ، خطر درگیری مستقیم ناتو با روسیه را به جان نمی‌خرند.

اما رهبران کشورها به طور همزمان اعلام کردند که اوکراین از نتیجه ناامید نخواهد شد. با این حال ناامیدی علنی زلنسکی در اجلاس ویلنیوس، حاکی از اصلاحات دقیقه نودی بدون اطلاع اوکراین بود. یک منبع نزدیک به دولت زلنسکی گفت: کی‌یف خواستار این بود که مشخص شود کمک‌هایی که به اوکراین ارائه می‌شود و ارائه خواهد شد، جایگزینی برای عضویت نشود.

شولتس و امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه هر دو با این پیشنهاد موافقت کردند و به نظر می‌رسید این یک پیروزی بزرگ برای کی‌یف در سایه اثرات توافق بخارست باشد.

این منبع گفت: اما کاخ سفید و شورای امنیت ملی آمریکا موافق نبودند. آن‌ها مدام می‌گفتند که این یک خط قرمز برای آن‌هاست. این فقط اوکراینی‌ها را خیلی حساس کرد. بعدا متوجه شدیم که در واقع آلمانی‌ها به دولت و شورای امنیت ملی آمریکا فشار می‌آوردند که با چنین بیانیه‌ای موافقت نکند. با این حال آن‌ها به اوکراینی‌ها می‌گفتند که با مفاد این بیانیه موافق هستند.

سخنگوی وزارت خارجه آلمان در واکنش به این ماجرا به نیوزویک گفت که دولت برلین «در مورد مبادلات و مذاکرات محرمانه اظهارنظر نمی‌کند»، اما افزود: متن بیانیه اجلاس سران ویلنیوس مشخص است و اجماع ناتو را منعکس می‌کند. این بیانیه به وضوح پیشرفت اوکراین را در مسیر ادغام کامل درون یورو-آتلانتیک بیان می‌کند.

در بیانیه پایانی اجلاس ناتو آمده است: آینده اوکراین در ناتو است. ما بر تعهدی که در اجلاس سال ۲۰۰۸ در بخارست داده بودیم، تاکید می‌کنیم؛ اینکه اوکراین به عضویت ناتو در خواهد آمد و امروز می‌دانیم که مسیر اوکراین برای یکپارچگی کامل در یورو-آتلانتیک از نیاز به «برنامه اقدام عضویت» فراتر رفته است.

در این سند همچنین آمده است که «متحدان متعهد شده‌اند که از کی‌یف در اصلاحات امنیتی و دموکراتیک مورد نیاز در مسیر عضویت آتی حمایت کنند. ما در موقعیتی خواهیم بود که در صورت موافقت متحدان و برآورده شدن شرایط، از اوکراین برای پیوستن به ائتلاف دعوت کنیم.»

این منبع نزدیک به دفتر زلنسکی گفت: پیشنهاد اولیه ضعیف‌تر بود. آن‌ها گفتند که اوکراین در جامعه یورو آتلانتیک گنجانده خواهد شد. این پیشنهاد اولیه بود. آن‌ها نمی‌خواستند از کلمه "عضویت" استفاده کنند. آن‌ها همچنین نمی‌خواستند کلمه «ناتو» را به کار ببرند. این شکاف آنقدر بزرگ است که می‌توانید چندین کامیون را از داخل آن عبور دهید!

این تحولات ویلنیوس، در واقع هراس دیرینه اوکراینی‌ها از «خیانت و نارو زدن» غرب را تشدید کرد که به موجب آن حذف کی‌یف از ناتو، در واقع به مثابه یک شاخه زیتون برای کرملین عمل می‌کند.

این منبع آگاه از گفت‌وگوها در این باره توضیح داد: این نوع پیام‌های درهم که از دیدگاه اوکراینی‌ها عدم تعهد است، آن هم درباره کارهای انجام شده یا گفته شده، سؤالاتی را ایجاد کرده است که آیا ممکن است کسی در واقع در حال نوعی معامله با روس‌ها باشد یا خیر.

چند روز پس از اجلاس لیتوانی، زلنسکی و مقامات ارشد او «موفقیت» این اجلاس را از منظر اوکراین جار زدند. اولگا استفانیشینا، معاون نخست‌وزیر اوکراین در امور ادغام اروپا و اروپا - آتلانتیک به نیوزویک گفت که این نشست «به شکلی غافلگیرکننده مثبت» بود.

استفانیشینا که با زلنسکی در نشست ناتو شرکت کرده بود، گفت: در مورد اوکراین، متحدان به صراحت اعلام کرده‌اند که اوکراین به عنوان یک شریک برابر بر سر میز می‌نشیند و تصمیم‌ها به طور مشترک اتخاذ می‌شود و هیچ چیز درباره اوکراین، بدون اوکراین مورد بحث قرار نخواهد گرفت.

با این حال، معاون نخست‌وزیر اوکراین به «احساسات منفی» پیرامون متن بیانیه ناتو اذعان کرد. او توضیح داد که آن‌ها در مورد مسائل مربوط به دعوت برای پیوستن به ناتو، «شفافیت ۱۰۰ درصدی نداشتند.» استفانیشینا گفت که مشکل کی‌یف این است که «یکی از متحدان اساسا پوتین را پشت میز داشت و در حال ایجاد شرایط جدید و نامشخص برای الحاق اوکراین است.» استفانیشینا از بیان نام آن کشور خودداری کرد، اما اشاره کرد که اوکراین از رفتار ایالات متحده یا فرانسه ناامید نشده است.

او گفت: با شناخت این کشور و دانستن شرایط سال‌های قبل، ما این فرض روشن را داشتیم که این شرایط مربوط به اصلاحات نخواهد بود. این شرایط برای اعمال فشار بر اوکراین در مورد مسائل مربوط به پایان جنگ، مذاکرات صلح و غیره خواهد بود. این پیام خوبی را به روسیه نخواهد داد. این پیام را نشان می‌دهد که هیچ چیزی در مورد اوکراین تکامل نیافته است و روسیه هنوز هم حرفی برای گفتن دارد... این یک خط قرمز مطلق برای ما بود.

معاون نخست‌وزیر اوکراین افزود: احساساتی ایجاد شد و من نمی‌توانم آن را انکار یا پنهان کنم. آنها به شدت موجه بودند. ۲۴ ساعت بعد از نشست ویلنیوس طول کشید تا به واقعیت برگردیم. اما می‌دانستیم در مورد چه چیزی صحبت می‌کنیم و می‌دانستیم تقریبا غیرممکن است که ۱۵ سال پس از اجلاس بخارست، دوباره همان کشور بالای میز باشد و به اوکراین نه بگوید. ما نمی‌دانستیم که چه نوع شرایط و شرایطی باید به این درک منجر شود که بالاخره اوکراین باید به خانواده‌ای از کشورهای دموکراتیک بازگردانده شود. این یک مساله وجودی است و چطور می‌شود که آنقدر ظالم بود.

او با اشاره به سخنان زلنسکی که اقدام ناتو را علنا محکوم کرد، افزود: وقتی یک تغییر لحظه آخری اتفاق می‌افتد، هیچ راهی وجود ندارد که بتوانید طوری رفتار کنید که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است.

تردید آلمان، از آغاز جنگ اوکراین و روسیه در سال ۲۰۱۴، کی‌یف را خشمگین کرده است. برلین از زمان آغاز حمله همه‌جانبه در فوریه ۲۰۲۲، به سمت موضعی قوی‌تر در برابر روسیه حرکت کرده است، اما برلین هنوز یکی از مرددترین حامیان اوکراین است. الکساندر مرژکو، نماینده پارلمان اوکراین و رئیس کمیته روابط خارجی این نهاد به نیوزویک گفت: آلمان از روسیه می‌ترسد.

این قانونگذار اوکراینی در گفت‌وگو با همتایان آلمانی خود پیش از اجلاس ویلنیوس گفت: من به آن‌ها گفتم فرصتی برای تشخیص اشتباهی که در نشست بخارست مرتکب شده بودند و اصلاح آن وجود دارد اما پاسخ آلمانی‌ها سکوت بود.

دیگران اما بی‌میلی ایالات متحده و آلمان را یک موضع مشترک می‌دانند. اولکسی گونچارنکو، یکی از اعضای پارلمان اوکراین که در نشست ویلنیوس شرکت داشت به نیوزویک گفت که از همان ابتدا مشخص بود که آمریکایی‌ها و آلمانی‌ها هر دو مخالف انتشار بیانیه‌ای با لحن قوی‌تر هستند.

گونچارنکو گفت: فکر می‌کنم آن‌ها هماهنگ بودند و با هم موضع مشترک داشتند. شخصا معتقد نیستم که این آلمان بوده باشد که ایالات متحده را تحت فشار قرار داد. بلکه کاملا برعکس. اگر ایالات متحده بله بگوید، آلمان هم بله را خواهد گفت. می‌توان چنین برداشتی از وضعیت داشت.

نشست پرتنش ناتو، با دیدار دوجانبه زلنسکی و بایدن با لبخند پایان یافت. منبع نزدیک به زلنسکی به نیوزویک گفت که تبادلات گرم میان دو این رهبر، تا حدودی اعصاب اوکراینی‌ها را که بابت جنجال بیانیه به هم ریخته بود، آرام کرد.

انتهای پیام