هادی خسروشاهین در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به برکناری رابرت مالی از تیم مذاکره‌کننده آمریکا، اظهار کرد: رابرت مالی با دو هدف اساسی نمایندگی ویژه امور ایران در وزارت خارجه آمریکا را بر عهده گرفت؛ اول احیای برجام و دوم اعتمادسازی با ایران برای پیگیری پرونده‌های باقی مانده میان تهران و واشنگتن.
وی افزود: سرانجام این دو هدف با یکدیگر تلفیق شدند و نهایتا مالی ماموریت پیدا کرد در قالب احیای برجام، بندی تحت عنوان "همکاری‌های آینده" به این توافق اضافه و احیای برجام را به سکوی پرش برای انجام سایر توافقات تبدیل کند. این پروژه در دور چهارم مذاکرات میان ایران و ۱+۴ و مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا، صراحتا از سمت ایالات متحده مطرح شد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: رابرت مالی به دلایل متعددی اعم از موضوعات ژئوپلیتیکی، مسائل سیاست داخلی آمریکا و برخی مباحث سیاست داخلی ایران، در اجرای این پروژه موفق نشد و به نظر می‌رسد پیش از اینکه در اواخر آوریل یا اوایل می پرونده‌ای برای رابرت مالی تشکیل و FBI مسئول رسیدگی به آن شود، از نقش مالی در پرونده ایران به میزان زیادی کاسته شود؛ چراکه با وجود برگزاری مذاکراتی میان مالی و ایروانی در نیویورک، وی دیگر در مذاکرات غیرمستقیم و محرمانه ماه می که با میانجی‌گری مسقط بین تهران و واشنگتن برگزار شد، حضور نداشت و این مذاکرات با حضور برت مک‌گرک برگزار شد.
خسروشاهین با اشاره به جایگزینی برت مک‌گرک با رابرت مالی در سمت نمایندگی ویژه امور ایران در وزارت خارجه آمریکا، عنوان کرد: رویکرد مک‌گرک در نقطه مقابل رویکرد مالی قرار دارد، اما در عین حال با رویکرد ترامپ در قبال ایران نیز متفاوت است. مالی بر اعتمادسازی با ایران تاکید داشت و خروج آمریکا از برجام را باعث افزایش تنش‌ها و بی‌اعتمادی‌ها بین تهران و واشنگتن می‌دانست و معتقد بود آمریکا باید اعتمادسازی را آغاز کند.
وی ادامه داد: اما مک‌گرک معتقد است فشارهای سیاسی، ژئوپلیتیکی، نظامی و امنیتی لازمه یک دیپلماسی موفق است و در سال ۲۰۱۹ با انتشار مقاله‌ای در بلومبرگ، از سیاست‌های ترامپ در قبال ایران انتقاد کرد و ضمن تاکید بر ضروری بودن تحریم‌ها، آن را ناکافی دانست و بیان کرد که تحریم باید با دیپلماسی همراه باشد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل افزود: آمریکایی‌ها احساس می‌کنند پیشرفت‌های برنامه هسته‌ای ایران و همچنین تنش‌های این کشور با جمهوری اسلامی به قدری افزایش یافته که هر لحظه ممکن است ایالات متحده را وارد ماجراهای جدیدی در خاورمیانه کند و تاثیر منفی بر فضای انتخاباتی ریاست جمهوری این کشور بگذارد. لذا هدف اول مک‌گرک محدودسازی تنش است و در این بین از اهرم‌های فشار اقتصادی، سیاسی و نظامی به عنوان پشتوانه‌ای برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک استفاده می‌کند.
خسروشاهین خاطرنشان کرد: بنابراین در طی دو، سه سال اخیر، رفته‌رفته از تاثیرگذاری رابرت مالی در سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران کاسته شد، به طوری‌که از اکتبر ۲۰۲۱ دو نفر از چهره‌های شاخص تیم مالی یعنی ریچارد نفیو و آرین طباطبایی از تیم وی جدا شدند و گفته می‌شود پس از شروع ناآرامی‌ها در ایران نیز چهار، پنج نفر دیگر از اعضای تیم مالی میز نمایندگی ویژه آمریکا در امور ایران را ترک کردند. بنابراین هرچه می‌گذشت و ناکامی‌های مالی افزایش می‌یافت، از نفوذ وی نیز کاسته می‌شد و نهایتا مذاکرات مسقط در ماه می، با حضور مک‌گرک و بدون مالی برگزار شد.
وی با بیان اینکه سروصدا برای برکناری مالی یک پروپاگانداست که از سوی مخالفان رویکرد بایدن در قبال ایران در پیش گرفته شده است، گفت: مالی و مک‌گرک هر دو معتقدند در قبال ایران، اولویت با راهکارهای دیپلماتیک است. بنابراین بزرگنمایی‌ها در مورد اینکه با خروج مالی از تیم مذاکره‌کننده آمریکا، رویکرد ایالات متحده در قبال ایران تغییر می‌کند، صحت ندارد، زیرا تغییرات پیش از این اتفاق رخ داد و پیگیری پرونده ایران از وزارت خارجه آمریکا به شورای امنیت ملی این کشور محول شد. لذا در این مقطع زمانی، خروج مالی از تیم مذاکره‌کننده، تاثیر شگرفی بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران نخواهد گذاشت.
بایدن ریسک تصمیم‌گیری در مورد برجام را نمی‌پذیرد
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل همچنین در خصوص تاثیر نزدیکی زمان برگزاری انتخابات آمریکا بر شرایط برجام، اظهار کرد: در حال حاضر در کنگره آمریکا حساسیت‌ها نسبت به برجام افزایش یافته و ممکن است حتی منجر به یک صف‌آرایی دو حزبی در مقابل بایدن شود. لذا بسیار بعید است که بایدن ریسک تصمیم‌گیری در مورد احیای برجام را بپذیرد و به نظر می‌رسد پروژه شورای امنیت ملی آمریکا و مک‌گرک تحت عنوان محدودسازی تنش یا آنچه به عنوان توافق ضمنی و نانوشته خوانده می‌شود، تا زمان برگزاری انتخابات آمریکا ادامه یابد.
خسروشاهین بیان کرد: در اکتبر ۲۰۲۵ (پاییز دو سال دیگر) یک بند غروب مهم از برجام فرامی‌رسد و قطعنامه‌ها علیه ایران منقضی می‌شود و همچنین مهلت فعال‌سازی مکانیسم ماشه نیز به سر می‌آید و تا آن زمان احتمالا اجرای توافق نانوشته ادامه پیدا کند، ولی فشارهای دیپلماتیک بایدن برای انجام توافق بیشتر در برابر بیشتر با ایران افزایش می‌یابد. همچنین باید در نظر داشت با توجه به پیشرفت‌های زیادی که در برنامه هسته‌ای ایران رخ داده، ممکن است جمهوری اسلامی نیز احساس کند امکان انجام توافق بیشتر در برابر بیشتر فراهم است تا در ذیل این توافق، بخش زیادی از تحریم‌ها علیه ایران ملغی شود. لذا ممکن است ایران نیز پس از نوامبر ۲۰۲۴ (زمان برگزاری انتخابات آمریکا) از انجام یک توافق بیشتر در برابر بیشتر استقبال کند.
وی با اشاره به اینکه همچنین در ۱۸ اکتبر (پاییز امسال) بند غروب تحریم‌های تسلیحاتی ایران فرامی‌رسد، عنوان کرد: اگر ما پروژه محدودسازی تنش را به عنوان هدف غایی آمریکا در نظر بگیریم که تمام علائم هم این را نشان می‌دهد، بعید به نظر می‌رسد دولت‌های اروپایی تصمیمی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه در ۱۸ اکتبر داشته باشد، کما اینکه به نظر می‌رسد در بیانیه اخیر تروئیکا نیز اروپا قصد خود برای همراهی با آمریکا در پروژه محدودسازی تنش را نشان داد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: در ۱۸ اکتبر روز انتقالی برجام آغاز می‌شود و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دومین گزارش خود تحت عنوان "گزارش نتیجه‌گیری جامع‌تر" را منتشر می‌کند. گزارش نخست آژانس در ژانویه ۲۰۱۶ انتشار یافت و بعد از آن، اجرای برجام آغاز شد. البته صدور گزارش دوم منوط است به همکاری‌های پادمانی و فراپادمانی ایران و آژانس در قالب برجام که با توجه به نقض تعهدات آمریکا و اروپا، بسیار بعید به نظر می‌رسد در این بازه زمانی محدود، ایران بپذیرد وارد همکاری‌های فراپادمانی با آژانس شود. بنابراین به نظر می‌رسد یا این گزارش اساسا صادر نشود، یا در صورت صدور، در آن قید شود که ایران همکاری‌های فراپادمانی را انجام نداده است و در نتیجه روز انتقال هم اجرا نخواهد شد.
خسروشاهین اضافه کرد: بر اساس برجام، در روز انتقال اولا تحریم‌های موشکی ایران برداشته می‌شود، ثانیا قرار است تحریم‌هایی که کنگره آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ تصویب کرده بود و برجام باعث تعلیق آن‌ها شد، لغو شود و در مقابل ایران اجرای پروتکل الحاقی را به تصویب مجلس شورای اسلامی برساند و تبدیل به قانون شود. همچنین در روز انتقال، قرار است تحریم‌هایی که در روز نخست اجرای برجام از سوی اتحادیه اروپا حفظ شد، تعلیق شود.
اروپا ماشه را می‌چکاند؟
وی افزود: اگر دومین گزارش مدیرکل آژانس صادر نشود، در روز انتقال به غیر از لغو تحریم‌های موشکی ایران، اتفاق دیگری رخ نخواهد داد. بنابراین من فکر می‌کنم به جای فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپا، بایدن یک فرمان اجرایی در ارتباط با تحریم‌های موشکی صادر خواهد کرد و اتحادیه اروپا نیز احتمالا به صورت یک‌جانبه به چنین کاری دست خواهد زد. همچنین تحریم‌های که قرار است در روز انتقال لغو یا تعلیق شود نیز به قوت خود باقی می‌ماند و متقابلا ایران نیز پروتکل الحاقی را به تصویب مجلس نمی‌رساند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: بنابراین در عمل برجام ۲۰۱۵ کاملا از دست رفته، زیرا بازه‌های زمانی بندهای غروب به هم خورده است و اگر هم قرار باشد پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا توافقی با این کشور صورت گیرد، باید تمام این بازه‌های زمانی به‌روز شود.
خسروشاهین اضافه کرد: اروپا مکانیسم ماشه را فعال نخواهد کرد، زیرا در این صورت پروژه آمریکا برای تنش‌زدایی با ایران مختل می‌شود و احتمالا جمهوری اسلامی هم به دو اقدام مهم دست زند؛ اول غنی‌سازی ۹۰ درصد را آغاز کند و دوم از NPT خارج شود و این منجر به تصاعد بحران خواهد شد که بر خلاف میل آمریکاست.
انتهای پیام
نظرات