علی‌اکبر اسدی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به سیر تحولات دو دهه اخیر خاورمیانه که منجر به شکل‌گیری تحولات امروز منطقه شده است، اظهار کرد: در طی دو دهه اخیر شاهد افزایش بحران‌های منطقه‌ای و تلاش بازیگران خاورمیانه برای دستیابی به موقعیتی برتر در منطقه بوده‌ایم. این بحران‌ها از سال ۲۰۰۳، یعنی زمان فروپاشی رژیم صدام آغاز شد و سپس با تحولات جهان عرب و خیزش‌های مردمی ادامه یافت.
وی افزود: این تحولات یک فضای بحرانی و رقابتی را در خاورمیانه ایجاد کرد و باعث شد بازیگران کلیدی منطقه از جمله ایران، عربستان و ترکیه برای اینکه بتوانند به موقعیت مناسب‌تری دست یابند، تلاش کنند از یک سو از فرصت‌های این بحران‌ها استفاده کنند و از سویی دیگر چالش‌ها و تهدیدهای موجود را مدیریت کنند.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه ادامه داد: نتیجه این تحولات و تحرکات، افزایش اختلافات و تنش‌ها بین کشورهای منطقه بود و هزینه‌های بسیاری را برای آن‌ها ایجاد کرد. به تدریج با گسترش تنش‌ها و افزایش هزینه‌ها، کشورهای منطقه به این جمع‌بندی رسیدند که تداوم این تنش‌ها و رقابت‌های منفی بین کشورها، هزینه‌های جدی برای امنیت و منافع ملی و منطقه‌ای آنان ایجاد می‌کند و بهتر است روند تنش‌زدایی را در دستور کار قرار دهند.
اسدی اضافه کرد: به عنوان مثال کشوری مانند عربستان علی‌رغم اینکه سیاست خارجی تهاجمی داشت، پس از اینکه در بحران یمن با مشکلات جدی مواجه شد، رهبران سعودی با این واقعیت روبرو شدند که آمریکا دیگر انگیزه‌های لازم برای تضمین امنیت ملی آنان را ندارد و تصمیم گرفتند از تنش‌های خود با کشورهای منطقه بکاهند.
وی با بیان اینکه نهایتا از حدود سال ۲۰۱۹ یک سری روندهای جدیدی در منطقه آغاز شد، عنوان کرد: از جمله این روندهای تنش‌زدا می‌توان به بازسازی روابط قطر با مصر و عربستان، بهبود روابط ترکیه و عربستان و اخیرا هم عادی‌سازی روابط ایران و عربستان اشاره کرد.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه با اشاره به نقش ایران در شکل‌گیری این تحولات، بیان کرد: ایران در طی دو دهه گذشته ثابت کرده که یک بازیگر کلیدی در منطقه است و در عمده تحولات نقش اساسی دارد. لذا ما در طی یک دهه گذشته شاهد بودیم بسیاری از بازیگران بزرگ و قدرت‌های منطقه‌ای در پی کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران بودند، اما نتوانستند به اهداف خود دست یابند. از جمله اینکه علی‌رغم تمام تلاش‌ها برای افزایش بحران در سوریه، رئیس جمهور این کشور توانست با حمایت‌های ایران و روسیه بر بحران‌های موجود در کشورش غلبه کند و بحث تغییر رژیم در سوریه محقق نشد.
اسدی افزود: چنین وضعیتی باعث شد سایر بازیگران منطقه‌ای مانند عربستان به این نتیجه برسند که دستیابی به ثبات در منطقه بدون در نظر گرفتن نقش ایران ممکن نیست و تعامل و گفت‌وگو با ایران از الزامات دستیابی به هر گونه صلح منطقه‌ای است. همچنین ایران هم در دو سال اخیر گسترش روابط با همسایگان را در اولویت قرار داده و خواهان کاهش مشکلات خود با کشورهای منطقه است تا بتواند وضعیت خود در خاورمیانه و جهان را بهبود بخشد. اگر ایران چنین روندی را در دستور کار خود قرار نمی‌داد، فرایند تنش‌زدایی در منطقه نمی‌توانست موفق شود.
وی همچنین با اشاره به سفر سلطان عمان به ایران که بر اساس بسیاری از گمانه‌زنی‌ها می‌تواند گامی اساسی در راستای عادی‌سازی روابط ایران و مصر باشد، گفت: بلافاصله پس از توافق ایران و عربستان، بحث عادی‌سازی روابط میان ایران و مصر هم مطرح و تلاش‌های مختلفی در این زمینه از سوی مقامات برخی از کشورها از جمله عمان و عراق آغاز شد.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه خاطرنشان کرد: علی‌رغم اینکه چندین دهه از قطع روابط میان ایران و مصر می‌گذرد، اما تقریبا می‌توان گفت عاملی هم وجود ندارد که بتواند باعث تداوم این وضعیت شود. یکی از عواملی که تا کنون مانع از برقراری روابط بین این دو کشور شده، فشارهای بیرونی بوده است، به عنوان مثال در برخی از دوره‌ها بیان می‌شد که عربستان تمایلی به برقراری روابط بین ایران و مصر ندارد یا آمریکا سنگ‌اندازی‌هایی می‌کرد.
اسدی ادامه داد: اما اکنون با توجه به اینکه روابط ایران و عربستان بهبود یافته و اثرگذاری‌های آمریکا در خاورمیانه هم دیگر مانند گذشته پررنگ نیست، لذا به نظر می‌رسد بسترهایی برای عادی‌سازی روابط میان ایران و مصر در حال شکل‌گیری است. در مورد سفر سلطان عمان به ایران نیز به نظر می‌رسد میانجی‌گری بین ایران و آمریکا برای حل و فصل پرونده هسته‌ای و همچنین تلاش برای عادی‌سازی روابط میان ایران و مصر از اهداف این سفر است.
انتهای پیام
نظرات