همدان با سبقه تاریخی و فرهنگی و جاذبه‌های طبیعی منحصربفرد یکی از استان‌هایی است که می‌تواند جزء مقاصد برتر گردشگری در کشور باشد. اگرچه این استان سردسیر از قدیم‌الایام به علت شرایط آب‌وهوایی، فصولی از سال را با رکود مسافر مواجه بوده و این موضوع تا حدی طبیعی است اما می‌تواند مقصد گردشگری در فصل‌های بهار و تابستان باشد و حتی گردشگری زمستانی را در برنامه خود بگنجاند.
اینکه همدان تا چه اندازه به عنوان مقصد گردشگری در کشور شناخته شده، موضوع مهمی است که با اقتصاد این منطقه پیوند خورده و ادعای رونق گردشگری چند سالیست از سوی مقامات ارشد استانی مطرح است. به همین علت ایسنا بر آن شد در نشستی تخصصی تحت عنوان «همدان مقصد گردشگری؛ آری یا نه؟» به ابعاد مختلف این قضیه بپردازد.
کرونا و بی‌آبی، آهنگ رشد گردشگری همدان را متوقف کرد
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در این نشست بیان کرد: گردشگری حوزه‌ای فرادستگاهی است که برای موفقیت در این حوزه، نیازمند همکاری و مشارکت بخش‌های مرتبط اعم از بخش خصوصی و دولتی است.
علی خاکسار ادامه داد: طی دو سال گذشته وزارت میراث فرهنگی سند راهبردی توسعه گردشگری کشور را تهیه و به استان‌ها ابلاغ کرد، این سند چراغ راه است و مسیر همه دستگاه‌ها را برای توسعه گردشگری مشخص کرده و اگر به آن بپردازیم می‌توانیم مسیر پیشرفتی برای این حوزه پیدا کنیم.
وی اضافه کرد: طی سال‌های گذشته کارهای خوبی در حوزه‌های تبلیغات و بازاریابی گردشگری در همدان انجام گرفت و همدان از مسیر گردشگری به مقصد تبدیل شد و یا در حال تبدیل شدن بود اما با اتفاقات دو سه سال گذشته مانند کرونا و بی‌آبی همدان، مقداری این آهنگ رشد متوقف شد.
خاکسار با بیان اینکه در حال حاضر مسیر را شناخته‌ایم و برنامه خوبی برای سال ۱۴۰۲ در حوزه گردشگری داریم، اظهار کرد: نظرسنجی سال‌های گذشته به ویژه در سال ۱۴۰۱ و نوروز ۱۴۰۲ نشان میدهد ماندگاری مسافر در همدان وضعیت خوبی دارد به ویژه در فصل تابستان، در نوروز ۲۸ درصد گردشگران دو شب و ۲۴ درصد آنها سه شب در همدان اقامت داشته‌اند و این نشان میدهد همدان از نقشی که در سال‌های قبل به عنوان کریدور غرب کشور داشت، خارج شده و به عنوان مقصد گردشگری شناخته شده است.
ماندگاری گردشگر در همدان رو به افزایش است
وی اضافه کرد: ماندگاری گردشگر در همدان رو به افزایش است و می‌توانیم با اقدامات دیگری آن را بهتر کنیم که برای موفقیت در این امر به همکاری دستگاه‌های مرتبط نیاز است تا بتوانیم رویدادهایی را برگزار کنیم که ماندگاری گردشگر در همدان بیشتر و توزیع سفر در استان انجام شود همچنین باید جاذبه‌های کمتر شناخته شده در روستاها و شهرهای اطراف را معرفی کنیم و زیرساخت‌های لازم در آنها ایجاد شود.
معاون گردشگری: وضعیت گردشگری استان همدان در نیمه اول سال فوق‌العاده است و ما جزء ۱۰ استان کشور در این حوزه هستیم
خاکسار با بیان اینکه اگر همه دستگاه‌ها در آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم در کنار میراث‌فرهنگی باشند و تکالیف قانونی خود را انجام دهند، فراتر از آنچه الان هستیم خواهیم بود، گفت: وضعیت گردشگری استان همدان در نیمه اول سال فوق‌العاده است و ما جزء ۱۰ استان کشور در این حوزه هستیم به طوریکه آمارها نشان میدهد بازدید از جاذبه‌های ویژه مثل آرامگاه بوعلی، غارعلیصدر و آرامگاه باباطاهر در این برهه زمانی، هم‌تراز با آثار شاخص استان‌های برخوردار مانند حافظیه است بنابراین نباید گردشگری همدان تنها با نوروز ارزیابی شود همدان ۱۲ ماه سال می‌تواند گردشگر پذیر باشد و نیمه اول سال شرایط مطلوب‌تری دارد.
وی تصریح کرد: برای نیمه دوم سال نیز جشنواره‌های متنوعی پیش‌بینی و برگزار می‌شود، مانند سال قبل که جشنوارهای خوبی در سراسر استان برگزار شد و رضایت بخش بود اما روی جشنواره زمستانی می‌توانیم بهتر کار کنیم که البته این موضوع به علت عدم همکاری و مشارکت دستگاه‌های مختلف تاکنون آنطور که باید موفق نبوده است؛ به عنوان مثال اگر بازگشایی پیست اسکی انجام شود در رونق گردشگری استان تأثیر بسزایی دارد.
خاکسار در ادامه با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری یک کار کاملاً شخصی است، مطرح کرد: در سال‌های ۹۶، ۹۷ و ۹۸ اقدامات و رویدادهایی که در همدان برگزار شد، انگیزه‌ای برای ایجاد زیرساخت‌ها در حوزه های اقامتی، پذیرایی و تفریحی در استان شد؛ به عنوان مثال در این سال‌ها چند هتل در استان افتتاح شد همچنین آغاز پیدایش واژه بومگردی در حوزه گردشگری در استان همدان همین زمان بود اما با شیوع کرونا و رکود گردشگری سرمایه‌گذاری در این حوزه متوقف شد.
نباید انتظار داشته باشیم با ساخت هتل‌های چند ستاره گردشگر جذب کنیم
وی ادامه داد: سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری ارتباط مستقیم با توسعه و رشد گردشگری دارد و نباید انتظار نداشته باشیم با ساخت هتل‌های چند ستاره و جاذبه‌های گردشگری گردشگر جذب کنیم چراکه بخش خصوصی ریسک نمی‌کند سرمایه خود را به کار گرفته و منتظر گردشگر باشد، در واقع باید گردشگری شکل و رونق گیرد تا سرمایه‌گذارها انگیزه برای فعالیت در این حوزه پیدا کنند.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی استان همدان با بیان اینکه همدان در حوزه سرمایه‌گذاری گردشگری بد عمل نکرده و در حال حاضر بیش از ۲۰۰۰ تخت اقامتی در حال ساخت در استان وجود دارد، مطرح کرد: اگر گردشگری به رونق گذشته برگردد، به طور قطع سرمایه‌گذاران بخش خصوصی انگیزه پیدا می‌کنند که در این حوزه فعالیت کنند.
همدان نخستین استانی بود که طرح جامع گردشگری برایش تهیه شد
وی بیان کرد: همدان به علت سبقه تاریخی و ارزش و اهمیتی که در کشور دارد، از دو دهه پیش به عنوان پایلوت برای تهیه برنامه ملی گردشگری انتخاب شد و نخستین استانی در دهه ۸۰ که طرح جامع گردشگری کشور برای آن تهیه شد، همدان بود و پس از آن به علت ادغام‌هایی که در وزارتخانه میراث‌فرهنگی صورت گرفت، کار متوقف و در دهه ۹۰ بازنگری طرح انجام شد و در حال حاضر نیز تنها چهار یا پنج استان طرح جامع گردشگری دارند.
معاون گردشگری: مدت ۱۰ ساله طرح جامع گردشگری همدان به اتمام رسیده و طی یکی دو سال اخیر به دنبال تهیه طرح جامع جدید هستیم
خاکسار اضافه کرد: مدت ۱۰ ساله طرح جامع گردشگری همدان به اتمام رسیده و طی یکی دو سال اخیر به دنبال تهیه طرح جامع جدید هستیم، امسال نیز برای آن در قالب یک طرح سه ساله اعتبار درنظر گرفته شده است و به طور قطع این طرح برای رسیدن به رشد و رونق گردشگری، ایجاد زیرساخت‌های لازم، برگزاری رویدادها و برنامه ها کمک خواهد کرد.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی استان همدان آموزش مسئولان و شهروندان در حوزه گردشگری را مسأله مهمی دانست و گفت: در سال های قبل اعتباری برای آموزش شهروندی درنظر گرفته می‌شد و برای سال‌های ۱۴۰۲، ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ نیز برای این حوزه اعتباری درنظر گرفته و برای همه بخش‌ها آموزش پایه‌ای پیش‌بینی شده است.
رئیس انجمن حرفه‌ای دفاتر مسافرتی استان همدان نیز با حضور در نشست ایسنا، با بیان اینکه مهمترین عنصر در گردشگری جاذبه‌های غنی است و توریست برای دیدن جاذبه‌ها به مکان های مختلف سفر می‌کند، گفت: با تحقیقات صورت گرفته در سال‌های اخیر مشخص شده که همدان قوی‌ترین جاذبه‌های گردشگری را دارد و در مقایسه با شهرهای گردشگرپذیری چون شیراز از جاذبه فوق‌العاده‌ای مثل غارعلیصدر هم برخوردار است و سالانه افراد زیادی برای دیدن آن از جای جای ایران و جهان به همدان سفر می کنند.
محمد فیضی با بیان اینکه مسئولان همدانی برای جذب توریست آموزش ندیده‌اند و در این زمینه چالش‌های زیادی در استان وجود دارد، افزود: برای آن که شهری گردشگرپذیر داشته باشیم، سازمان میراث فرهنگی به تنهایی مسئول نیست و تمامی ارگان‌ها باید برای تسهیل امور به یاری این اداره بیایند همچنین ضروری است مسئولان ارشد شهری آموزش‌های لازم را دیده باشند که متأسفانه اینگونه نیست.
توسعه گردشگری نیاز به زیرساخت و آموزش دارد
وی با اشاره به اینکه گردشگری و موفقیت در این حوزه یک شبه اتفاق نمی افتد، تصریح کرد: توسعه گردشگری نیاز به زیرساخت و آموزش دارد و نمی‌توان یک شبه برنامه‌ریزی کرد و شاهد مسافران زیاد در سطح شهر بود، اقدامات سطحی نمی‌توانند در این حوزه کارساز باشند و اگر مسئولان به کمک صاحب نظران این عرصه بیایند، همدان می‌تواند زیباترین مقصد تابستانه در کشور باشد.
رئیس انجمن حرفه‌ای دفاتر مسافرتی استان همدان یادآورشد: افراد لایق و با تجربه در حوزه گردشگری می توانند کمک بیشتری به جذب توریست برای شهر داشته باشند و تا زمانی که این اتفاق نیفتد نباید انتظار رشد گردشگری و درآمدزایی از این راه را داشت.
رئیس انجمن حرفه‌ای دفاتر مسافرتی استان: بهتر است مدیران ادارات همدان از توریست‌بازی دست بردارند و در کار ما دخالت نکنند
وی با بیان اینکه گاهی در همدان اتفاقات عجیبی در حوزه گردشگری می‌افتد که نه تنها به توسعه آن کمک نمی‌کند بلکه در جهت منفی است، مطرح کرد: بهتر است مدیران ادارات همدان از توریست‌بازی دست بردارند و در کار ما دخالت نکنند، آنها در دوره مدیریت خود در حوزه گردشگری دخالت می‌کنند و بعد از بازنشستگی نیز تور لیدر می‌شوند.
این پیشکسوت حوزه گردشگری در همدان اضافه کرد: یکی دیگر از این اتفاقات عجیب این است که مریدان مساجد همدان بلیط قطار می‌فروشند اما ما در دفاتر مسافرتی نمی‌توانیم و وقتی هم به آنها تذکر می‌دهیم برخورد درستی نمی‌کنند، در اصل باید مشخص شود این افراد از کجا بلیط قطار برای فروش می‌آورند و ما که سیستم در اختیار داریم، نمی‌توانیم بلیط بفروشیم.
یک مشاور سرمایه‌گذاری گردشگری نیز با حضور در ایسنا، با اشاره به اینکه گردشگری یک علم است و باید به صورت تخصصی به آن نگاه کرد، اظهار کرد: برای توسعه گردشگری در یک منطقه باید به صورت علمی به آن بپردازیم.
مجتبی جوادیه ادامه داد: تقریباً همه انسان‌ها با سفر کردن، گردشگری را تجربه می‌کنند و خیلی اوقات این تجربیات به صورت تخصص تلقی می‌شود که اشتباه است و باید علمی‌تر به این حوزه پرداخت.
همدان چه سودی از گردشگری می‌برد؟
وی شرح داد: طبیعتاً همیشه تعدادی مسافر به همدان سفر و در این شهر اقامت کرده و افرادی هم از شهر عبور می‌کنند و هر ساله هم آماری از این تعداد افراد داریم اما هیچ وقت تحلیلی از اینکه این آمار چه تأثیری بر اقتصاد شهر و استان دارد، نداشته‌ایم در حالیکه در دنیای امروزی مهمترین عامل در دنیا در بحث گردشگری روی آمار نفرات نیست بلکه بر درآمدزایی از گردشگری تمرکز می‌شود چراکه می‌توان کیفیت را بالا برد و نوعی از گردشگری را ارائه داد که نیاز به تعداد زیادی از گردشگر نباشد، در بعضی از موارد تعداد زیاد گردشگر آسیب‌زاست.
جوادیه افزود: در همدان در حوزه سرمایه‌گذاری ضعیف عمل می‌شود، سال‌هاست گفته می‌شود گردشگری باید باعث رونق اقتصاد استان شود اما این حرف علمی نیست چراکه استانی که اقتصادش رشد نکرده، سرمایه‌گذاری ندارد که در بخش گردشگری ورود کند.
یک مشاور سرمایه‌گذاری گردشگری: مهمترین عامل در توسعه گردشگری نوین سرمایه‌گذاری است که ما در این حوزه ضعیف هستیم
وی با اشاره به اینکه مهمترین عامل در توسعه گردشگری نوین سرمایه‌گذاری است که ما در این حوزه ضعیف هستیم، اظهار کرد: آمار گردشگری استان در سال‌های اخیر نشان میدهد که همدان از هفت یا هشت سال گذشته تاکنون به عنوان مقصد گردشگری در کشور مطرح شده است اما در اینکه ما چه سودی از گردشگر می‌بریم، ضعیف هستیم.
این راهنمای گردشگری با بیان اینکه جاذبه‌های توریستی ما باید تنوع داشته باشد تا بتواند گردشگر را جذب کند و این امر با سرمایه‌گذاری محقق می‌شود، گفت: البته این موضوع با توسعه همه جانبه کشور باید جلو برود.
جوادیه بیان کرد: در همدان مراکز دولتی، شهرداری و میراث‌فرهنگی طبق وظایف خود در حوزه گردشگری خوب عمل می‌کنند اما زمینه جذب سرمایه‌گذار و ایجاد بستر برای جذب سرمایه‌گذار در استان فراهم نیست و مدیریت ارشد استان باید بسترسازی خوبی برای جذب گردشگر در استان فراهم کند.
وی با بیان اینکه بخش خصوصی نیاز به آموزش، به‌روزرسانی، تبلیغات و معرفی دارد، گفت: انتظاری که این بخش از مسئولان دارد، انتظار خاصی نیست، بخش خصوصی باید کار خودش را انجام دهد و تنها در مواردی که در تنگنا قرار می‌گیرد مثل شرایط ویژه‌ای همچون کرونا و بی آبی نیازمند حمایت و بسته‌های حمایتی از قبل تعریف شده است.
جوادیه ادامه داد: مسئولان راجع به گردشگری به صورت تخصصی چیزی نمی‌دانند که تا حدی طبیعی است اما می‌توانند مشاور تخصصی در این حوزه داشته باشند و وقتی در استان ادعای توسعه گردشگری داریم باید مدیران ارشد، مشاوران تخصصی گردشگری داشته باشند.
وی افزود: در حوزه سرمایه‌گذاری ابتدا همدان باید سرمایه‌گذار جذب کند تا گردشگری رونق بگیرد اگرچه از سرمایه‌گذار نیز انتظار نمی‌رود جایی که گردشگری رشد نکرده سرمایه‌گذاری کند اما با توجه به آمارهای بازدید و اقامت در استان و تهیه طرح توجیهی می‌توان مسیر سرمایه‌گذار را در این حوزه هموار کرد.
مدتی رکود بر فعالیت‌های سازمان گردشگری شهرداری حاکم بود
مسئول گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری همدان نیز در نشست ایسنا بیان کرد: در شهرداری همدان با دو موضوع مواجه هستیم و این موضوعات در ارتباط با یکدیگر هستند، در ساختار سازمانی و اداری شهرداری همدان با توجه به چهارچوب گذشته تغییراتی داشتیم که باعث شد در بازه زمانی مشخص رکودی بر فعالیت‌ها حاکم شود و نتوانست میزان انتظاری که نسبت به شهرهای دیگر داریم را برآورده کند اما طوری هم نبوده که با تعطیلی کامل مواجه باشد و از زمانی که حوزه معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری در حال فعالیت است یک بخش به عنوان گردشگری در آن حوزه فعال بوده و متناسب با امکانات خود فعالیت‌هایی را انجام داده است.
هادیان با بیان اینکه اقدامات معاونت فرهنگی و گردشگری شهرداری تحت تأثیر مؤلفه های مختلف قرار می گیرد، افزود: مجموعه اقدامات و عملکردها همیشه تحت تأثیر نبود ساختار سازمانی منسجم و مشخص که در ساختار اداری به رسمیت شناخته شود، قرار گرفته است، دومین عامل میزان اعتبارات و داشته‌های مجموعه برای اینکه بتواند در این زمینه عملکرد مثبتی داشته باشد، بود که این داشته‌ها همیشه مقداری کاستی و ضعف به همراه دارند و ضعف زیرساخت مورد نیاز از آن جمله است اما فعالیت‌ها با وجود ضعف‌ها به صورت کم و بیش چه در شهرداری و چه در همکاری با اداره کل میراث فرهنگی انجام شده و از سال ۹۶ به بعد شهرداری با یک تغییر ساختار مواجه شد و معاونت فرهنگی، اجتماعی به سازمان فرهنگی، اجتماعی تبدیل شد.
وی با بیان اینکه معاونت فرهنگی با سازمان فرهنگی، اجتماعی شهرداری متفاوت است، اظهار کرد: سازمان فرهنگی، اجتماعی یک چارت سازمانی دارد که با معاونت متفاوت است و سطح اختیارات و توانایی‌ها آن برای استفاده از امکانات در حوزه گردشگری محدودتر می‌شود و تغییر ساختار بر اساس قوانین موجود اتفاق افتاده و خارج از قاعده وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها نیست و تا ۵۰۰ هزار جمعیت در شهرها نمی‌توانند معاونت فرهنگی، اجتماعی و مدیریت گردشگری داشته باشند و صرفاً در قالب سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی می‌توانند فعالیت کنند و در ساختار سازمانی سازمان فرهنگی، حوزه گردشگری به یک نفر کارشناس زیرمجموعه معاونت فرهنگی، هنری و گردشگری تقلیل پیدا می‌کند.
مسئول گردشگری سازمان فرهنگی شهرداری همدان تأکید کرد: زمانی که یک کارشناس در حوزه گردشگری شهرداری با شرح وظایف متنوع و گسترده مشغول به کار می‌شود، با انتظاراتی که از آن میرود دور از انتظار است و این تغییر هم به خواسته خود شهرداری نیست و یک تکلیف برای تمام شهرداری‌ها با ظرفیت ۵۰۰ هزار جمعیت است. تغییرات، شهرداری را در مقایسه با سایر ساختارهای شناخته شده برای اقدامات متنوع و گسترده محدود می‌کند البته حوزه مدیریت شهری در این زمینه بدون فعالیت نیست و به دنبال این است که یک ساختار منظم و منسجم به وجود آورد تا از توانایی‌ها و امکانات موجود در شهرداری در راستای تقویت حوزه گردشگری استفاده کند.
وی یادآور شد: حوزه اختیار و عمل شهرداری‌ها شهری است که در آن مستقر هستند و در شهرداری همدان نیز برای جلوگیری از محدود شدن هر چه بیشتر فعالیت‌های شهرداری در کمک به حوزه گردشگری از سال گذشته ستاد گردشگری تشکیل شد که می‌تواند با اختیار عمل بیشتری در شهرداری در حوزه گردشگری خدمات‌رسانی کند و این آخرین اقدامی است که انجام شده است.
به دنبال تبدیل سازمان گردشگری به شرکت گردشگری هستیم
مسئول گردشگری سازمان فرهنگی شهرداری همدان: شهرداری به دنبال تغییر ساختار اداری حوزه گردشگری در وزارت کشور است
وی تصریح کرد: شهرداری به دنبال تغییر ساختار اداری حوزه گردشگری در وزارت کشور است که با دریافت مجوزهای لازم سازمان گردشگری را به شرکت گردشگری تبدیل کند و آن شرکت با امکانات و توانایی قابل قبولی نقش پررنگ‌تر و مؤثرتری در حوزه گردشگری ایفا کند.
هادیان با بیان اینکه برای پیشرفت گردشگری نیاز به جذب سرمایه است، توضیح داد: گردشگری یکی از حوزه‌هایی است که رشد و توسعه آن به شیوه مثبت بدون وجود سرمایه گذار امکان پذیر نیست، تمام دستگاه‌هایی که در این زمینه می توانند گردشگری را یاری کنند منابع و اختیارات محدودی دارند و نمی‌توانند وارد برخی از اقدامات به لحاظ قانونی شوند و یکی از بهترین راه‌ها تشویق سرمایه‌گذار در این حوزه و اجرایی کردن طرح‌ها است، شهرداری همدان برای پیشبرد بخشی از اهداف خود در حوزه مدیریت شهری قسمتی را تحت عنوان سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی دارد و اختصاص بودجه خوب شهرداری به حوزه گردشگری بدان معناست که این سازمان قصد دارد اقدامات مثبتی در حوزه گردشگری انجام دهد.
وی ادامه داد: شهرداری درباره آموزش شهروندی در رابطه با نحوه برخورد شهروندان با توریست با حوزه آموزش شهروندی همکاری می‌کند اما در این زمینه هم محدودیت‌هایی وجود دارد و بنا داریم بسته‌های آموزشی و پیامک‌هایی را برای شهروندان در بازه زمانی مختلف درنظر بگیریم که البته محتوای تخصصی باید از صاحب نظران گرفته و برای اثرگذاری ارائه شود.
مسافران نهایتاً دو روز در همدان می‌مانند
یکی از راهنمایان گردشگری استان همدان نیز بیان کرد: همدان به علت سبقه تاریخی و ظرفیت‌های طبیعی، مقصد گردشگری است اما تاکنون آنطور که باید در این زمینه موفق نبوده و یکی از دلایل آن هم ماندگار نبودن مسافر در همدان است که مسافران نهایتاً دو روز در شهر همدان می‌مانند.
یکی از راهنمایان گردشگری استان: متأسفانه در همدان هدف‌گذاری در جذب گردشگر نداریم
حامد مجتبایی با اشاره به اینکه متأسفانه در همدان هدف‌گذاری در جذب گردشگر نداریم، اظهار کرد: اگر این اتفاق می‌افتاد و هدف گذاری صورت می‌گرفت، چشم انداز تعریف می‌شد و مدیران برای این حوزه برنامه‌ریزی می‌کردند و جزء اهداف کلان استان محسوب می‌شد.
وی با تأکید بر اینکه یکی از بزرگترین معضلات حوزه گردشگری در همدان آموزش مسئولان است که مهمتر از آموزش شهروندی است، گفت: اگر مدیران استان در حوزه گردشگری آموزش ببینند تأثیر زیادی در رونق گردشگری استان دارد، از طرفی شهرداری همدان در حوزه گردشگری می‌تواند بسیار بهتر عمل کند.
به گزارش ایسنا، ظرفیت‌های گردشگری هر منطقه متفاوت و البته مختص به آن منطقه است، جاذبه‌های شاخص تاریخی، طبیعی، ثبت جهانی و ایجاد جاذبه‌های جدید از جمله عواملی است که به رشد این صنعت جذاب کمک می‌کند و ماندگاری گردشگر را به همراه دارد. همدان با دارا بودن جاذبه‌های زیاد می‌تواند یکی از مقاصد گردشگری برتر کشور باشد و رونق اقتصادی خود را با این صنعت گره بزند.
انتهای پیام
نظرات