ماه مبارک رمضان در میان ترکمن‌ها از جایگاه والایی برخوردار است و فرا رسیدن این ماه باعث خوشحالی هر فرد ترکمن می‌شود به همین دلیل  از چند هفته مانده به ماه مبارک رمضان خود را برای ورود به ماه مهمانی خدا آماده می‌کنند.

سنت خانه تکانی و غبارروبی از مساجد

بانوان ترکمن قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، با شستن قالی و خانه تکانی منازل خود را برای ماه مهمانی خدا آماده می‌کنند، در بسیاری از مناطق ترکمن نشین، رسم است که زنان و دختران ترکمن آخرین جمعه قبل از حلول ماه رمضان، به شکل دسته جمعی، مسجد محل خود را نظافت می‌کنند.برخی از خانواده‌ها نیز سجاده‌هایی از جنس قالیچه و نمد را که به آن «نمازلیق» می‌گویند، به مسجد محل خود اهداء می‌کنند.

روئیت هلال ماه مبارک رمضان

رؤیت هلال ماه رمضان (آی گؤرمک) نیز در میان ترکمنها با هیجان خاصی همراه است. ترکمنها عقیده دارند هرکس زودتر از بقیه هلال ماه را ببیند، ثواب بیشتری می‌برد و حتی باعث افزایش بینایی می‌شود.

به همین دلیل بسیاری از تکمنها از زن و مرد تا کوچک و بزرگ در آخرین شب از ماه شعبان به بام‌ها ‌می‌روند تا از ثواب دیدن ماه بهره‌مند شوند،  فردی که هلال ماه را می‌بیند آیه شریفه ۱۸۹ سوره بقره را قرائت می‌کند و با خوشحالی و صدای بلند به دیگران اعلام می‌کند که ماه را روِیت کرده است.  

سنت آشتی کنان

ترکمنها قبل از فرارسیدن ماه مبارک رمضان تلاش می‌کنند با آشتی دادن افراد دل‌ها را از کینه پاک کنند، در مراسم آشتی کنان یکی از ریش سفیدان که « یاش اولی » نامیده می‌شود، نقش آشتی دهنده را بازی می‌کند، « یاش اولی » در خانه‌اش سماور را روشن کرده و چایی دم می‌کند و آن دو نفر را که نسبت به هم کدورتی دارند، بدون اطلاع از یکدیگر دعوت می‌کند و مراسم آشتی کنان راه میاندازد و اعتقاد دارند که  آشتی دهنده از ثواب اخروی برخوردار می‌شود.

برپایی نماز تراویح و ختم قرآن
در طول ماه مبارک رمضان، مساجد ترکمنها پر ازدحام است و حال و هوایی دیگر دارد. اگر در شب‌های ماه مبارک رمضان در مناطق ترکمن نشین باشی و از گلدسته‌های مساجد صدای اذان برای برپایی نماز عشاء را بشنوید، پیر و جوان و حتی کودکان را خواهی دید که با عرقچین‌های سفیدی که بر سر دارند، به سمت مساجد ‌می‌روند.
خواندن نماز تراویح در تمام مناطق ترکمن نشین مرسوم است، «تراویح» نمازی ۲۰ رکعتی است که در قالب ۱۰ نماز دو رکعتی، پس از اقامه نماز عشاء به جماعت خوانده می‌شود به این شکل که امام جماعت پس از خواندن حمد در هر رکعت، یک سوره از سوره‌های کوتاه قرآن مجید را در این نماز قرائت می‌کند. نماز تراویح در تمامی مساجد منطقه‌ی ترکمن نشین برپاست.

سنت عیادت از بیماران

یکی دیگر از رسوم نیک و پسندیده در این ماه، عیادت از بیماران است و اگر کسی از همسایه‌ها و یا خویشاوندان خدای ناکرده مریض باشند، اهالی به عیادتش ‌می‌روند و برای سلامتی او دعا می‌کنند.

«یارمضان» آیین شب چهاردهم

آیین یارمضان درشب چهاردهم  ماه رمضان بعد از نماز تراویح انجام می‌شود و نمونه‌ای از احسان، نیکوکاری و کمک دسته جمعی مردم، به مستمندان و نیازمندان هرمحل است.

 در این آیین بعد ازانجام نماز تراویح افراد جوان بطور دسته جمعی به طرف منازل ساکنان محل به راه می‌افتند و یکی از آنان شعری می‌خواند و بقیه بطور دسته جمعی در آخر هر بیت کلمه “الله” می‌گویند،   این افراد در برابر هر خانه که می‌رسند، الله گویان و هلهله سر می‌دهند و افراد آن خانه با شنیدن این سر وصداها از خانه بیرون می‌آیند و هدایای خود را که اغلب موادغذایی مثل آرد، برنج، نان، کشمش، قند، گندم و یا پول است را  به تعدادی از این افراد که از قبل برای تحویل گرفتن این هدایا تعیین شده، تحویل می‌دهند.
 اگر چنانچه در خانه‌ای به روی این افراد دیرتر باز شود آن وقت این افراد آن قدر شعر می‌خوانند و بلندتر (الله) می‌گویند که صاحب خانه مجبور می‌شود زودتر هدیه خود را داده و این جماعت را راضی کند.
 به هرحال این عده اگر در روستا باشند تا آخرین خانه ‌می‌روند و بعد اغلب افراد پراکنده شده به خانه‌های خود ‌می‌روند و افرادی که کیسه‌های هدایا را تحویل گرفته‌اند، به مسجد آن محل ‌می‌روند و هدایا را به امام جماعت و چند نفر از ریش سفیدان تحویل می‌دهند، این هدایا همان شب توسط افراد حاضر در مسجد با توجه به شناختی که از افراد محلی دارند، بین نیازمندان و افراد محتاج و فقیر تقسیم می‌شود.

افطاری نذری آماده می‌کند

در بین ترکمنها رسم است که هر روز چند خانواده برای افطار، نذر و صدقه‌های خود که بیشتر خرما و غذای آبکی مانند آش و سوپ است را به مساجد بیاورند و در کنار هم در مسجد افطار کنند.

سحری‌خوانی انجام می‌شود
در میان مردم ترکمن هم رسم سحری‌خوانی وجود دارد. در این منطقه هم مؤذن محله یا بعضی از همسایگان برای بیدار کردن اهالی محله سحری‌خوانی می‌کنند تا همه بتوانند وعده سحری را بخورند و خواب نمانند.

آیین شب قدر( قدرگیجه)
ترکمن ها  آیین شب قدر به عنوان شب نزول قرآن را در شب ۲۷ ماه رمضان برگزار می‌کنند و طی آن افراد جوان و مسن، اعم از زن و مرد به طو دسته جمعی بعد از نماز عشاء و تراویح در یکی از خانه‌های محل جمع شده و به راز و نیاز پرداخته  و قرآن می‌خوانند تا هرچه بیشتر از ثواب این ماه، خصوصاً شب نزول قرآن فیض ببرند.

روحانیون ترکمن اعتقاد دارند که بعد از بیستم ماه رمضان امکان دارد در شب‌های فرد مثل ۲۱ـ۲۳ـ۲۵ـ۲۷ قرآن نازل شده باشد و در شب ۲۷ احتمال نزول قرآن به مراتب بیشتر است و به همین دلیل در شب ۲۷ تمام اهالی محل شب زنده داری می‌کنند و تا سحر در منازل و یا مساجد محل می‌نشینند و دعا می‌کنند نماز مخصوص تراویح را می‌خوانند.

چافاتی می‌پزند

یک روز پیش از رسیدن عید فطر، روز قوقن نام دارد. در این روز، زنان با کمک اعضای خانه، نانی روغنی به نام چافاتی می‌پزند و در بین همسایگان تقسیم می‌کنند.

«اورازا بایرامی» (عید فطر)

آخرین مراسم ماه مبارک رمضان در میان ترکمنها مراسم عید فطر است که به عنوان یکی از اعیاد بزرگ جشن گرفته می‌شود.

صبح اول وقت، مردها، جوانان و نوجوانان ترکمن با پوشیدن بهترین لباس، سواره و پیاده به سمت عیدگاه ‌می‌روند تا ضمن گوش سپردن به مواعظ علما و بهره‌مندی از ارشادات دینی، نماز عید فطر را برجای می‌آورند.  نماز عیدفطر را به جای آورند. آن‌ها فطریه را نیز به مستمندان می‌دهند. پس از پایان یافتن نماز، همگی به سمت ردیف‌های جلو هجوم می‌آورند تا ضمن دست دادن به امام جماعت و دیگر روحانی‌ها، عید را به آن‌ها تبریک بگویند.

در این مواقع، صفی طولانی ایجاد می‌شود و همگی صبر می‌کنند تا نوبت به آن‌ها برسد. ترکمنها عقیده دارند که دست دادن به روحانی‌ها در عیدگاه، باعث قبولی بیشتر طاعات می‌شود.

انتهای پیام