به گزارش ایسنا، اندیشکده شورای آتلانتیک در گزارش خود از نظرات چند کارشناس مختلف درباره توافق ایران و عربستان برای عادی‌سازی روابط که با میانجی‌گری چین انجام شد، استفاده و این رویداد مهم را از جنبه‌های مختلف بررسی کرده است.
دانیل شاپیرو، سفیر آمریکا در سرزمین‌های اشغالی در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ و کارشناس اندیشکده شورای آتلانتیک در یادداشت خود درباره توافق عادی‌سازی روابط تهران و ریاض به بررسی تاثیر آن بر سیاست‌های منطقه‌ای ایران پرداخت و تاکید کرد که این رویداد موجب تغییر استراتژی اصلی جمهوری اسلامی ایران در منطقه که به ادعای او تلاش برای تسلط بر خاورمیانه است، نخواهد شد.
دیپلمات سابق آمریکایی نوشت: واشنگتن در مواجهه با این توافق که با میانجی‌گری چین انجام شد، می‌تواند نیمه پر لیوان و نیمه خالی آن را ببیند. نیمه پر این است که کاهش تنش‌های ایران و عربستان همان هدفی است که ایالات متحده پیشتر نیز با حمایت از دورهای قبلی چنین مذاکراتی در عراق و عمان از آن حمایت کرده بود. این توافق در صورت اجرا می‌تواند به پایان جنگ در یمن، همان‌طور که ایالات متحده به دنبال آن بوده است، کمک کند و تنش‌ها در عراق را نیز کاهش دهد. اما نیمه خالی لیوان، مشاهده افزایش نفوذ چین از طریق نشان دادن توانایی این کشور در اعمال اهرم روابط سازنده خود با هر دو طرف رقیب در خاورمیانه است که ناراحت کننده بوده و گواه دیگری از تردیدها در منطقه، حتی در میان شرکای ایالات متحده درخصوص قدرت ایستادگی ایالات متحده است.
این کارشناس که به نظر می‌آید چندان از حصول توافق میان ایران و عربستان خرسند نیست در ادامه با تکیه بر ادعاهای خود خاطرنشان کرد که هم چین و هم سعودی‌ها در اینجا قمار بزرگی را انجام می‌دهند و اگرچه تهران در مقاطع مختلف تنش‌ها را با همسایگان خود کاهش داده است، هیچ نشانه‌ای از تغییر در اهداف استراتژیک ایران که شامل تسلط بر منطقه و خصومت آشکار با اسرائیل می‌شود، وجود ندارد.
ویلیام وکسلر، معاون دستیار وزیر دفاع سابق آمریکا و مدیر ارشد مرکز رفیق حریری و برنامه‌های خاورمیانه در اندیشکده شورای آتلانتیک نیز در یادداشتی برای این اندیشکده آمریکایی به بررسی نقش پکن در توافق عادی‌سازی روابط تهران و ریاض اشاره و تاکید کرد که باتوجه به تاثیر سیاست‌های چین در خاورمیانه طی دو دهه گذشته بعید نیست که خبر بعدی، از سرگیری مذاکرات احیای برجام باشد.
این کارشناس در یادداشت خود با بیان اینکه «توافق ایران و عربستان با میانجی‌گری چین با دو اخطار جدی برای واشنگتن همراه است» نوشت: بدیهی‌ترین و مورد اول این است که چین با اعلامی که همزمان با آغاز سومین دوره ریاست جمهوری شی جین پینگ بود، طرفین را گرد هم آورد. پس از سال‌ها اعلامیه‌های پکن مبنی بر اینکه این کشور صرفاً می‌خواهد روابط اقتصادی در خاورمیانه ایجاد کند و به دنبال هیچ گونه نفوذ سیاسی نیست، به وضوح می‌توان دریافت که چنین اظهاراتی نادرست بوده است. در واقع، چین به مدت دو دهه به‌طور پیوسته در حال افزایش نفوذ سیاسی منطقه‌ای خود بوده است که اخیراً با سفر شی جین‌پینگ به ریاض در ماه دسامبر و سفر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به پکن در ماه گذشته برجسته شد.
وی ادامه داد: دیروز چین وعده داد که منافعش در منطقه فقط اقتصادی است و نمی‌خواهد بازیگر اصلی سیاسی باشد اما امروز چین قول خواهد داد که فقط خواهان نفوذ دیپلماتیک است، نه حضور نظامی منطقه‌ای. جهان هرگز نباید وعده‌های دیروز را باور می‌کرد و قطعا نباید وعده‌های امروز را هم باور کند.
این مقام سابق آمریکایی همچنین نوشت: دوم، این اعلامیه در حالی منتشر شده است که ایالات متحده و اسرائیل از نزدیک در مورد پاسخ‌های احتمالی به برنامه هسته‌ای در حال توسعه ایران با مانورهای نظامی مشترک و در جریان سفر مشاور امنیت ملی اسرائیل به واشنگتن، پیش از سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به اروپا هماهنگ می‌شوند. در حالی که کاخ سفید ممکن است از تنش‌زدایی استقبال کند، دولت اسرائیل از این کار استقبال نخواهد کرد، زیرا این تحول را به عنوان اقدامی برای کاهش تهدید گزینه نظامی علیه ایران تفسیر می‌کند.
ویلیام وکسلر با تاکید بر نقش چین در حصول این توافق افزود: تعجب آور نیست اگر اعلام بعدی از سرگیری گفت‌وگوهای ایران و آمریکا در مورد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) باشد که بار دیگر با میانجی‌گری چین انجام خواهد شد. در حالی که من در مورد احتمال (یا حتی توصیه) چنین توافقی در شرایط کنونی تردید دارم، ممکن است چنین اعلامیه‌ای در واشنگتن مورد استقبال قرار گیرد، اما قطعاً (در قدس اشغالی) به عنوان کاهش بازدارندگی آمریکا و اسرائیل علیه ایران تلقی می‌شود.
همچنین جاناتان پانیکوف، معاون سابق افسر اطلاعات ملی برای خاور نزدیک در شورای اطلاعات ملی ایالات متحده در یادداشت خود برای شورای آتلانتیک نوشت: تصمیم ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری روابط دیپلماتیک و تبادل سفیران بر اساس یک تعامل آرام و تدریجی صورت گرفته که برای مدت‌ها ادامه داشته است اما بیش از هر چیز نشان دهنده تمایل سعودی‌ها برای کاهش تنش با ایران است. علی‌رغم تمامی گزارش‌ها در مورد افزایش روابط امنیتی و تجاری و عادی‌سازی احتمالی بین عربستان سعودی و اسرائیل، تمرکز اساسی و استراتژیک ریاض، تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور از هیدروکربن‌ها است. برای دستیابی به این هدف، ریاض امنیت خود را برای اطمینان از اینکه حفاری، حمل و نقل و فروش نفت مختل نمی‌شود و اینکه این کشور به عنوان مکانی امن برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بلندمدت در نظر گرفته می‌شود، دارای اهمیت می‌بیند. همه این‌ها می توانند به راحتی توسط ایران تضعیف شوند که احتمال آن با این توافق کاهش می‌یابد.
این کارشناس در ادامه تصریح کرد: در عین حال، این بهبود روابط در زمانی صورت می‌گیرد که وضعیت ایران برای آمریکا و اسرائیل بیش از پیش حساس می‌شود. غنی‌سازی ذرات اورانیوم ایران تا ۸۳.۷ درصد باعث نگرانی شدید سیاستگذاران اسرائیلی و آمریکایی شده است. تهران، اکنون با انجام این توافق با عربستان سعودی، آن را فرصتی برای کند کردن روابط رو به رشد بین عربستان سعودی و اسرائیل می‌داند.
وی علاوه‌براین با اشاره به اهمیت نقش چین در توافق ایران و عربستان نوشت: جالب‌ترین بخش این تحول، ممکن است نقشی باشد که چین در کمک به میانجی‌گری حصول این توافق ایفا کرد. بحث گسترده در خاورمیانه و بسیاری در ایالات متحده این است که چین فقط به دنبال یک منفعت اقتصادی منفعل در منطقه بودن و راضی است که تنها از تضمین‌های امنیتی ایالات متحده در منطقه استفاده کند. اما روابط اقتصادی و تجاری اغلب جای خود را به تعامل سیاسی می‌دهد که در نهایت می‌تواند به همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی منجر شود. ممکن است اکنون شاهد ظهور نقش سیاسی چین در منطقه باشیم و این باید هشداری برای سیاستگذاران ایالات متحده باشد؛ خاورمیانه تحت سلطه چین اساساً امنیت تجاری، انرژی و ملی ایالات متحده را تضعیف خواهد کرد.
به گزارش ایسنا، در پی سفر بهمن‌ماه سید ابراهیم رئیسی به پکن و گفت‌وگوهای انجام شده میان رییس جمهور چین با رییس جمهور کشورمان، دریابان شمخانی از روز دوشنبه ۱۵ اسفندماه در شهر پکن با هدف پیگیری توافقات سفر رییس جمهور، مذاکرات فشرده‌ای را به منظور حل‌وفصل نهایی موضوعات فیمابین تهران-ریاض با همتای سعودی خود آغاز کرد.
در پایان این مذاکرات، روز ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱ خورشیدی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۳ میلادی، بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای «علی شمخانی» نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رییس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد.
در بخشی از این بیانیه آمده است که در نتیجه گفت‌وگوهای انجام شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند.
انتهای پیام
نظرات