هادی وکیلی در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت سالروز بعثت حضرت محمد(ص) درباره علل انحراف جامعه بعد از رحلت پیامبر(ص) اظهار کرد: پیامبر(ص) در بدترین محیط و شرایط دین خود را عرضه می‌کند و حال سوال این است که آیا او در این راه موفق بوده یا خیر؟ آیا در ارزیابی تاریخی حضرت محمد(ص) شکست خورده یا پیروز شده است؟

وی افزود: ارزیابی بدبینانه می‌گوید او شکست خورده، چراکه پس از رحلت پیامبر(ص) مسیر منحرف شد و خلفای ظالم و فاسد روی کار آمدند و در حال حاضر نیز وضعیت مسلمانان در دنیا خوب نیست. این نوع ارزیابی سلبی و انکاری است و به نظرم این‌گونه نتیجه‌گیری منصفانه نیست.

این پژوهشگر تاریخ با بیان اینکه در مرور کارکرد تاریخی و تعریف مفهوم کامیابی یا ناکامی خطا رخ داده است، عنوان کرد: ارزیابی از کامرانی مبنی بر هدف هر پروژه است. هدف پیامبر(ص) نیز این بوده که پیام هدایت را برساند نه اینکه همه به اجبار مسلمان شوند و بشر به هر اندازه که می‌شود رشد کند. در این مسیر افرادی مانند حضرت علی(ع)، ابوذر، سلمان و... تربیت شده‌اند.

وکیلی تصریح کرد: در صورتی که از این دیدگاه به ماجرا نگاه کنیم ارزیابی تغییر می‌کند. در حال حاضر اسلام در جهان وجود دارد و مسلمانان بسیاری در جهان زندگی می‌کنند. از سویی کل بشر رشد کرده و تغییرات چشمگیری ایجاد شده است.

این پژوهشگر تاریخ با اشاره به اینکه یکی از اندیشمندان خارجی معتقد است انبیا بشر را از عصر خرافه به عصر خرد بردند و عامل رشد بشر شدند، ادامه داد: در واقع انبیا بهترین راهکار را برای زندگی بشریت عرضه کردند و قرار نیست تمام بشر مومن واقعی شوند. خداوند به بشر اختیار داده است و انسان با عقل و آگاهی خویش آموزه‌های الهی را می‌پذیرد. قرار نیست همه هدایت شوند و در مسیر زندگی افراد نفس اماره و شیطان نیز موثر است.

برترین انسان‌ها در تمدن اسلامی پرورش یافتند

وی با تاکید بر اینکه که قرار نبوده است همه بشریت مسلمان شوند، بیان کرد: برترین انسان‌های تاریخ مسلمان هستند و این بزرگان محصول آموزه‌های پیامبر(ص) هستند. پس نمی‌توان گفت ایشان در ماموریتشان ناکام ماندند. در تاریخ، تمدن اسلامی بیشترین دانشمندان را دارد. دین اسلام برای امروز نیز حرف دارد و با فطرت، معنویت و عقل هر دو دنیا را همراه با هم به انسان می‎دهد.

وکیلی گفت: در یک ارزیابی کلی پیامبر(ص) موفق میدان تاریخ است؛ پیامش به بشریت رسیده، قرآن در سراسر دنیا شناخته شده است و پیروان بسیاری دارد. ایشان تمدن بزرگی برپا کرده و مسیر اصلی اسلام که از نظر ما مسیر اهل‌بیت(ع) است در جهان مطرح شده است. امروز شیعیان و جمهوری اسلامی ایران پرچم‌دار اسلام در کره زمین هستند و این نشانه این است که بخش زیادی از اهداف تحقق پیدا کرده است.

همه پیامبران دشمن داشتند

این پژوهشگر تاریخ خاطرنشان کرد: همین‌گونه که خود قرآن در سیره انبیاء پیشین توضیح می‌دهد معمولا مسیر دین و دینداری و پیروان ادیان الهی مواجه با مشکلات و موانع است. قرآن نیز تاکید می‌کند همه انبیاء دشمنانی داشتند و هیچ پیامبری نیست که دشمن نداشته باشد. همین که نبی پیام خود را ابلاغ کند دشمنش نیز می‌آید؛ زیرا انبیاء نقطه مرکزی ظلم و فساد را هدف قرار می‌دهند.

وی اضافه کرد: برای مثال پیامبر(ص) نقطه مرکزی که شرک، کفر و درک غلط از انسان و هستی بود مورد هدف قرار داد. پیامبر(ص) با هدف تعریف دوباره این‌ها مبعوث شد پس دشمنان مقابلش صف کشیدند.

پیامبر(ص) نقطه مرکزی فساد را هدف قرار داد

وکیلی با اشاره به اینکه تاریخ دین اسلام از تاریخ دیگر ادیان جدا نیست، تصریح کرد: اسلام منافع جریان‌های فاسد و ظالم را به خطر می‌اندازد. در نتیجه برای حفظ منافع خود ۲ کار انجام‌ می‌دهد؛ اولین راه مقابله مستقیم است. برای مثال ابوسفیان در زمان جاهلیت از بت‌پرستی نفع می‌برده، در نتیجه مدافع این جریان بوده است و در مرحله اول در جنگ‌های مختلف مقاومت می‌کند. حالا زمانی که مقاومت شکست خورد ابوسفیان راه دیگری را پیش گرفت و مسلمان شد تا اسلام را به نفع خود، خلفا و بنی‌امیه تحریف کند. در نتیجه بعد از پیامبر(ص) این اسلام ایجاد شد.

این پژوهشگر تاریخ اظهار کرد: پیامبر(ص) اسلام ناب را که اسلام اهل‌بیت(ع) است معرفی کرد و انحرافات را نیز بیان کرد. سپس علم خود را به اهل‌بیت(ع) سپرد.

وی عنوان کرد: باید بدانیم تاریخ مسلمانان جدای از تاریخ بشر نیست و بشر در مقابل هر پدیده سراغ منافع خود می‌رود؛ گاهی این منافع با دین‌داری حفاظت می‌شود و گاهی حس می‌کنیم دین‌داری به برخی از منافع ما آسیب می‎زند و بین دین‌داری و منافعمان مردد می‌شویم. بشر راه خود را می‌رود و برای مثال همه انسان‌ها با آدم‌کشی مخالف هستند اما اگر نیاز شود برای کار خود توجیه می‌سازند.

وکیلی بیان کرد: ویل دورانت، متفکر غربی می‌گوید که مردم هم دوست دارند دین داشته باشند و هم می‌خواهند دین کاری به کارشان نداشته باشد؛ هم مسلمانان و هم مسیحیان. برای مثال در آمریکا و اروپا قانون سقط جنین مصوب شده در صورتی که در دین مسیحیت این کار حرام است.

دین‌داری به معنای پیروی از همه باورها نیست

وی افزود: دین‌داری به این معنا نیست که همه باورهای دینی در زندگی روزمره پیاده می‎شود. در ارزیابی تاریخی تمدن مسلمان در قرن سوم و تا هفتم هجری بزرگترین تمدن بشری بوده است و تعداد زیادی دانشمند در این تمدن پرورش یافته‌اند.

این پژوهشگر تاریخ ادامه داد: این‌ها چرا دانشمند شدند؟ چرا در دوره جاهلیت و ایران باستان دانشمند نداریم؟ چون دینی مانند اسلام نبوده است که بگوید کسب علم واجب است. اسلام گفته علم را هر جا و در دست هر که هست باید یاد گرفت. در چنین تمدنی ابوعلی سینا، خوارزمی و مانند آن‌ها پرورش می‌یابند.

وی بیان کرد: بعد از رحلت پیامبر(ص) جریانات انحرافی پیروز شدند؛ زیرا پیامبر(ص) زمان کمی برای تربیت داشتند. تربیت انسان در ۱۰ سال رخ می‌دهد اما تربیت جامعه نیاز به چند نسل دارد.

وکیلی تصریح کرد: پیامبر(ص) خیلی موفق بود اما این مسیر ادامه نداشت. علت ناکامی این مسیر به سرشت بشر برمی‌گردد. بعد از رحلت پیامبر(ص) مسلمانان تحت آموزه‌های نبوی ادامه راه ندادند و خلفای بعد از ایشان به برخی از عقاید جاهلیت بازگشتند.

این پژوهشگر تاریخ اضافه کرد: پس از حضرت محمد(ص) در بخش‌هایی از دین انحراف ایجاد شد. در حالی که همان تمدن هم به بشر بسیار خدمت کرد و نتوانست تمام دین را منحرف کند. با این حال جریان اسلام اهل‌بیت(ع) راهش را ادامه داده و در راه خود موفق بوده است.

انتهای پیام