سنت سوگواری ایام فاطمیه در تاریخ ایران ریشه‌ای طولانی دارد و تا پیش از دوره قاجار، شیعیان به اقامه عزای فاطمی می‌پرداختند.

اما آنچه از اقامه عزای بانوی ۲ عالم در بارگاه منور رضوی به صورت مستند در آرشیو مرکز اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است، اهتمام به برگزاری این آیین را در دوره قاجار عنوان می‌کند.

در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰ سند مکتوب مربوط به عزاداری حضرت زهرا(س) از دوره ناصری به بعد در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. این اسناد با خط سیاق و با دستور متولی‌باشی وقت آستان مقدس رضوی به صاحب‌منصبان و دست‌اندرکاران مختلف مانند تحویلدار کل رئیس کشیک‌خانه، کشیک‌نویس و... به موضوع پذیرایی از سوگواران حضرت صدیقه طاهره(س) در حرم مطهر به بهترین وجه و در نهایت تکریم اشاره دارد.

زهرا فاطمی‌مقدم، مسئول امور ارزشیابی اسناد مرکز اسناد سازمان اسناد آستان قدس رضوی، با اشاره به استناد اسناد تاریخی مکتوب به جای مانده از دوره قاجار عنوان کرد: این مراسم با تامین هزینه آن توسط آستان قدس رضوی، عمدتا در ایوان طلای صحن عتیق (صحن انقلاب)، مقر کشیک‌خانه خدام و یا در رواق دارالضیافه با حضور زوار و مجاوران برگزار می‌شده است.

وی قدیمی‌ترین سند مربوط به عزاداری ایام فاطمیه را متعلق به سال ۱۳۰۹ هجری قمری عنوان کرد و گفت: در این سند به ذکر مراسم روضه‌خوانی و ذکرگویی مصیبت حضرت صدیقه کبری(س) در آن اشاره شده است.

بر اساس گزارش روابط عمومی آستان قدس رضوی، فاطمی‌مقدم ادامه داد: تعطیلی مکتب‌خانه حرم و سایر فعالیت‌های جاری و عادی در روز شهادت، تدارک پذیرایی از سوگواران و پرداخت انعام به روضه‌خوان‌ها از دیگر برنامه‌های آستان قدس رضوی در این مجالس بوده که در اسناد متعدد به آن اشاره شده است.

وی با اشاره به اسناد موجود در آستان قدس رضوی سابقه عزاداری ایام فاطمیه در حرم مطهر رضوی را تا سال ۱۳۱۴ هجری شمسی و دوره پهلوی اول عنوان کرد و گفت: از این تاریخ به بعد به علت تغییر سیاست مذهبی و رویکرد دین‌ستیزی حکومت، عزاداری یگانه بانوی جهان اسلام حضرت زهرا(س) در حرم امام رضا(ع) تعطیل شده و در دوره پهلوی دوم مجددا به صورت محدود و موردی برگزار می‌شود.

انتهای پیام