صدرالدین طاهری در گفت‌وگو با ایسنا و با بیان اینکه شب یلدا در دانش کهن اخترشناسی ایرانیان باستان ریشه دارد، اظهار کرد: این شبِ طولانی در انقلاب زمستانی واقع‌شده و طولانی‌ترین شب سال است. آگاهی از این مسئله موجب شد که شب یلدا در نظر ایرانیان به شبی تبدیل شود که به تعبیری بلندترین نبرد نور و ظلمت در آن انجام می‌شود و چون از روز اول دی به تدریج روزها بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر می‌شوند، آن را به پیروزی نور در صبح اولین روز ماه دی تعبیر کرده‌اند.

او ادامه داد: ایرانیان از این واقعه تقویمی، به نام  انقلاب زمستانی یادکرده و برای شکل دادن به اسطوره استفاده می‌کنند و صبح روز بعد یعنی روز اول دی را نیز به نام جشن زایش خورشید نام‌گذاری کردند که با جدال نور و روشنی در ایران باستان مرتبط است.

این اسطوره‌شناس گفت: میترا یا مهر یکی از ایزدان کهن ایران باستان است که هرروز صبح خورشید را بر ارابه‌ای  با ۴ اسب در آسمان حرکت می‌دهد، همچنین این ایزد ناظر به  پیمان، درستی و راست‌گویی است که این شب را متعلق به او دانسته‌اند؛ بنابراین مردم شب‌ چله را تا پاسی از شب به گفتگو کردن و خواندن اوستا می‌گذراند و لحظه برآمدن خورشید در صبح روز بعد، برای آن‌ها بسیار زیبا و باشکوه بود و نوید پیروزی نور و روشنایی بر ظلم و تیرگی را می‌داد و این باور را تقویت می‌کرد که زمستان هر چقدر طولانی باشد، نور بر آن غلبه خواهد کرد.

استادیار گروه پژوهش هنر دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه نام یلدا در زبان سریانی به معنای زایش و تولد است، ادامه داد: این شب، آغاز چله بزرگ زمستان بود که ۴۰ روز طول می‌کشد و به جشن سده منتهی می‌شد. ایرانیان برای به دنیا آوردن نوزاد، از جمله در روزهای سوم و هفتم تولد نیز جشن می‌گرفتند، اما مهم‌ترین آن‌ها جشن چهلم بود که نوزاد از آب و گل درآمده و زنده می‌ماند زیرا در آن زمان بسیاری از نوزادان پیش از چهل‌روزگی از بیماری‎‌های مختلف از دنیا می‌رفتند. این جشنِ چهل‌روزگی را نیز سده می‌گفتند و به همین ترتیب ایرانیان چهل روز بعد از شب یلدا یعنی دهم بهمن، برای تولد خورشید جشن می‌گرفتند که به آن جشن سده یا چله بزرگ زمستان می‌گفتند و کلمه «چله» نیز از این عقیده می‌آید.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه آیین‎‌ها و مناسک، به یک ملت هویت‌بخش بخشیده، باعث ایجاد همبستگی شده و زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا مردم ریشه‌های فرهنگی و باورهای نیاکانی خود را فراموش نکنند، گفت: واژه «جشن» با واژه «یسن» نیز به معنای پرستش و روشی برای ستایش پروردگار بوده است. در واقع نیاکان ما با اعتقاد به مهربانی خدا، اعتقاد داشتند که با این جشن‌ها خداوند را نیایش می‌کنند.

او تاکید کرد: کارکرد این آیین‌ها در دنیای مدرن نیز اگر بیش از پیش نباشد، کمتر نیست. ما در دنیای مدرن تحت‌تأثیر باورهای مختلف در جهانی بی حدومرز هستیم و این باعث فراموشی ریشه‌های فرهنگی و ملی شده است. اگر ملتی بیش از حد در این مسیر پیش رفته و از سنت‌های نیاکانی و باورهای ملی و فرهنگ خود تهی شود، در روند جهانی‌سازی، محوشده و ویژگی‌های ملی، فرهنگ، هویت و به‌تبع آن استقلال خود را از دست می‌دهد؛ بنابراین باید با بازخوانی آیین‌ها و سنت‌ها، آن‌ها را به دیگران به ویژه نسل‌های بعد انتقال دهیم تا به بی‌هویتی و از دست دادن ریشه‌های فرهنگی و ملی مبتلا نشویم.

انتهای پیام