هر ساله هزاران نفر در سراسر جهان جان خون را به واسطه تنفس گاز مونوکسید کربن از دست می‌دهند. مونوکسید کربن به واسطه سوختن گاز، چوب، پروپان، زغال چوب یا دیگر انواع سوخت از طریق پیشرانه‌های احتراقی، لوازم خانگی یا سیستم‌های گرمایشی تولید می‌شود.

در شرایطی که این منابع به طور معمول یک نگرانی محسوب نمی‌شوند، اما هنگامی که بدن بیش از اندازه مونوکسید کربن تنفس کند، این گاز در خون جایگزین اکسیژن می‌شود. بدون اکسیژن، سلول‌ها در سراسر بدن می‌میرند و فعالیت اندام‌ها متوقف می‌شود.

ضعف عضلانی و سرگیجه

با جایگزینی مونوکسید کربن به جای اکسیژن در خون، که مرگ سلول‌ها را به همراه دارد، ضعف عضلانی می‌تواند شکل بگیرد. این شرایط ممکن است انجام فعالیت های روزانه مانند پیاده روی را چالش برانگیزتر کند. سرگیجه یکی دیگر از نشانه های هشدار دهنده اولیه مسمویت با مونوکسید کربن است. در موارد شدید، اگر مونوکسید کربن به میزان کافی تنفس شده باشد ممکن است به از دست دادن هوشیاری، از جمله غش کردن منجر شود.

حالت تهوع و استفراغ

نشانه‌های اولیه مسمومیت خفیف با گاز مونوکسید کربن اغلب شبیه به علائم مرتبط با آنفلوآنزا، مانند حالت تهوع، استفراغ و خستگی، به نظر می‌رسند.

تنگی نفس

با تجمع مونوکسید کربن در خون، نشانه هایی ممکن است به طور قابل توجهی تشدید شوند. تنگی نفس یا تنفس سریع یکی از این نشانگرها است. به همراه تنگی نفس، فردی با مسمومیت مونوکسید کربن ممکن است احساس فشار یا درد در ناحیه سینه را تجربه کند. این درد در ناحیه سینه ممکن است با تندتپشی، تعداد بیش از ۱۰۰ تپش قلب در دقیقه، همراه باشد.

گیجی و خواب آلودگی

توانایی فرد برای تفکر روشن ممکن است تحت تاثیر تجمع مونوکسید کربن در خون قرار بگیرد، که به سردرگمی، اختلال در قضاوت،مشکلات حافظه و در برخی موارد، توهم منجر می‌شود.

همچنین، مسمومیت با مونوکسید کربن ممکن است موجب احساس خواب آلودگی در فرد شود. افراد اغلب این نشانه را به عنوان عاملی نگران کننده در نظر نمی‌گیرند، که موجب به خواب رفتن و تداوم نفس مونوکسید کربن تا زمان تشدید مسمومیت یا مرگ منجر می‌شود.

تاری دید

مغز تحت تاثیر کمبود اکسیژن قرار می‌گیرد و تاری دید یکی دیگر از نشانه هایی است که باید در زمینه مسمومیت با گاز مونوکسید کربن مورد توجه قرار داد. این نشانه کمتر شایع است و به طور معمول تنها در موارد شدید با تجمع مونوکسید کربن در خون شکل می‌گیرد.

تشنج و سردرد 

در موارد شدید، مسمومیت با مونوکسید کربن ممکن است موجب تشنج شود، که به عنوان یک انفجار غیر قابل کنترل فعالیت های الکتریکی در مغز که اسپاسم‌های عضلانی را به همراه دارد، تعریف شده است. از آنجایی که تشنج‌ها به طور معمول در شرایط نزدیک به مرگ رخ می دهند، کمک پزشکی باید به سرعت در اختیار فرد قرار بگیرد، اما متاسفانه ممکن است مسمومیت از مرز نقطه احیا عبور کرده باشد.

شایع‌ترین نشانه هشداردهنده اولیه مسمومیت خفیف با مونوکسید کربن یک نوع سردرد تنشی است. افرادی که مسمومیت با مونوکسید کربن را تجربه کرده‌اند، آن را به عنوان سردردی مداوم که در قسمت جلو سر احساس می‌شود و دردی مبهم را ایجاد می‌کند، توصیف می‌کنند.

سردردها به راحتی نادیده گرفته می‌شوند، از این رو هنگام مواجهه مداوم با آنها در یک محیط ثابت مانند خانه، محل کار، یا خودرو بهتر است این شرایط جدی گرفته شود. ممکن است با تغییر مکانی که نشت مونوکسید کربن در آن رخ داده است، احساس سردرد نیز به سرعت از بین برود.

توجه به نشانه‌های ایمنی

علی حیاتی، رییس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بیرجند به ایسنا گفت: هرگونه سوخت فسیلی مثل گاز، نفت، گاز شهری، گاز مایع و زغال اگر درست نسوزد و بدسوزی اتفاق افتد محصول آن  احتراق و متساعد شدن گاز مونوکسید کربن خواهد بود؛ یعنی اکسیژن کم بوده و به جای co۲ ، co حجم بالایی را تشکیل خواهد داد.

وی ادامه داد: اگر co تولید شده ناشی از احتراق ناقص یا بدسوزی به محیط باز منتقل نشود باعث مسمومیت خواهد شد و اگر غلظت و شدت و زمان آن زیاد باشد می‌تواند در عرض چند دقیقه حتی انسان را به نقطه مرگ برساند؛ ایجاد گاز مونوکسید کربن به قاتل خاموش یا مرگ خاموش معروف شده است.

حیاتی اظهار کرد: متأسفانه عامل بیش از ۸۰ درصد علت حادثه گازگرفتگی یعنی مسمومیت با گاز مونوکسید کربن دودکش‌های ناایمن، وسایل گرمایشی اعم از آبگرمکن، بخاری، پکیج و حتی موتورخانه است که باعث می‌شود گاز مونوکسید کربن از محیط با دودکشی که باید ایمن و استاندارد باشد به محیط بیرون هدایت نشود؛ این عوامل ممکن است در اثر مسدود شدن دودکش‌ها یا جدا شدن اتصالات دودکش‌ها باشد.

وی با اشاره به فصل سرما، افزود: در این فصل، طبیعتاً ۶۰ تا ۷۰ درصد جامعه که وسیله گرمایشی آنان بخاری است و در صورت عدم بررسی دودکش‌ها دچار گازگرفتگی می‌شوند که اولین موج افزایش حوادث گازگرفتگی اواخر مهرماه و آبان‌ماه است.

رییس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بیرجند بیان کرد: دستگاه‌هایی که متولی آموزش و فرهنگ سازی هستند آن گونه که شایسته است همکاری ندارند؛ اگر آموزش‌ها به صورت اصولی و دائمی بوده و تکرار شود و مردم با محیط گازگرفتگی آشنا باشند قطعاً این امر  می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش حوادث داشته باشد.

حیاتی در خصوص دلایل گازگرفتگی، افزود: اگرچه در بسیاری مناطق هنوز از نفت و سوخت‌های هیزمی و زغال استفاده می‌کنند، اما ۸۰ درصد افراد در کشور از بخاری گازی استفاده می‌کنند، اما باور بسیار اشتباهی که وجود دارد این است که شوفاژ خطرآفرین نیست؛ در حالی که منازلی که از موتورخانه مرکزی یا همان سیستم حرارت مرکزی استفاده می‌کنند احتمال انتشار گاز مونوکسید کربن و تولید گاز مونوکسید کربن در داخل موتورخانه بسیار زیاد است.

وی با تأکید بر بررسی موتورخانه‌ها در آغاز فصل سرما توسط افراد متخصص و حرفه‌ای، ادامه داد: بحث دیگر بحث آبگرمکن‌ها و بخاری‌ها است و وقتی یک پکیج تمام شعله‌هایش روشن است به اندازه مصرف اکسیژن حدود ۵۰ نفر انسان اکسیژن مصرف می‌کند و مهم‌ترین نکته این است که زمانی که از وسایل شعله دار استفاده می‌کنیم باید مسیری را برای ورود هوای دائمی و تازه به داخل منزل باز بگذاریم.

رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بیرجند تصریح کرد: اگر قرار باشد تمام درب‌ها و پنجره‌ها را ببندیم و هیچ مسیری برای ورود هوا وجود نداشته باشد اکسیژن محیط دائم کاهش پیدا می‌کند و متعاقب آن گاز مونوکسید کربن منتشر خواهد شد.

حیاتی با بیان اینکه نکته کلیدی این است که زمانی که از وسایل شعله دار در داخل خانه استفاده می‌کنیم یک مقدار باید فضای خروجی هوا وجود داشته تا ضریب خطر کمتر شود، افزود: رمز نجات در برابر گازگرفتگی، دودکش و تهویه هوا است، اما متأسفانه در بسیاری از ساختمان‌های  غیراستاندارد دودکش را از داخل درب دیوار عبور دادند و این امر حوادث را افزایش می‌دهد.

وی با بیان اینکه حوادث گازگرفتگی نیز صرفاً برای خانه نبوده و در هر محیط بسته‌ای که گاز استفاده می‌شود احتمال انتشار گاز وجود دارد، تصریح کرد: توجه به فناوری در ساخت پکیج‌ها مهم است و اگر بتوانیم سیستم گرمایشی را تبدیل به سیستم پکیج با رادیاتور کنیم لوله کشی داخل خانه کم شده و در نتیجه حوادث آتش سوزی نیز کاهش می‌یابد.

حیاتی با اشاره به مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمان و لوله کشی طبیعی، یادآور شد: برابر آخرین ویرایش مبحث ۱۷، استفاده از بخاری در ساختمان‌های بیش از یک سقف ممنوع است.

مسمومیت ۴۵ نفر با گاز مونوکسید کربن در خراسان جنوبی

علیرضا عباسی، معاون اورژانس خراسان جنوبی نیز در جمع خبرنگاران گفت: ۴۵ نفر طی پائیز امسال با گاز مونوکسید کربن مسموم شدند.

وی افزود: از ابتدای پائیز، کارکنان اورژانس به ۱۹ مأموریت ناشی از مسمومیت افراد با گاز مونوکسید کربن اعزام شدند که طی آن ۴۵ نفر بر اثر استنشاق این گاز دچار مسمومیت شده‌اند.

عباسی با بیان اینکه از این تعداد ۲۸ نفر به بیمارستان‌های استان اعزام شده‌اند، تصریح کرد: در این مدت ۷ نفر بر اثر استنشاق گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست داده‌اند.

وی با بیان اینکه علائم گازگرفتگی شامل مسمومیت، سردرد و سرگیجه، تصریح کرد: اگر با اینگونه بیماران مواجه شدیم باید بلافاصله با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیریم.

معاون اورژانس خراسان جنوبی ادامه داد: باید بیمار را از محیط خارج و درب و پنجره‌ها را باز کنیم؛ سپس لباس‌های او را از تنش خارج کرده و یا حداقل دکمه زیر یقه را باز کنیم و اگر کاهش هوشیاری رخ داد هیچ خوراکی به او ندهیم تا همکاران اورژانس به محل حادثه برسند.

انتهای پیام