به گزارش ایسنا به نقل از درمانکده، واقعیت این است که در اطراف مغز هر کدام از ما، فضاهایی وجود دارند که توسط عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و ممکن است دچار مشکل شوند. یکی از این مشکلات که در سونوگرافی‌های پیش از زایمان قابل تشخیص است، هیدروسفالی است که در این مطلب با علائم و روش‌های درمان آن آشنا خواهیم شد.

هیدروسفالی چیست؟

هیدروسفالی یا هیدروسفالوس (Hydrocephalus) بیماری است که در آن، در بطن‌های مغزی مایع مغزی نخاعی (بیش از اندازه) جمع می‎شود. این مایع اضافی، بطن‏‌های مغ ز را باز می‎کند و روی بافت این عضو حیاتی بدن، فشار وارد می‌کند. مایع مغزی نخاعی، یک مایع شفاف و بی‌رنگ است که فضای اطراف نخاع و بافت مغز را نرم می‌کند تا محافظت بشوند. این محافظ، معمولا درون بطن‎ها در جریان است و به نوعی، مغز و نخاع را شستشو می‌‏دهد و دوباره به جریان خون بر می‌گردد. خود بدن در حالت عادی، روزانه میزان مناسبی از مایع مغزی نخاعی را تولید و بعد آن را جذب می‎کند. هر جایی از این فرآیند اگر دچار مشکل شود، باید منتظر یک اختلال یا بیماری مغزی باشیم.

وقتی جریان نرمال مایع یا جذب آن مختل شود، این مایع به میزانی اضافی و زیاد در مغز تجمع پیدا می‎کند. این تجمع به معنای فشار است و وقتی به مغز فشار وارد شود، نمی‌تواند به خوبی عمل کند و حتی ممکن است باعث مرگ فرد شود.

انواع هیدروسفالی چیست؟

• هیدروسفالی ارتباطی: وقتی مایع مغزی نخاعی بعد از خروج از بطن‌ها دچار انسداد می‎شود. در این حالت، مایع بین بطن‌ها در جریان می‎ماند.
• هیدروسفالی غیرارتباطی: این نوع بیماری، وقتی اتفاق می‎افتد که مایع مغزی نخاعی درون یک یا چند مسیر بین خود بطن‌ها گیر می‎افتد.
• هیدروسفالی مادرزادی: نوزادان مبتلا به این نوع بیماری، در هنگام تولد با آن به دنیا می‌آیند. هیدروسفالی مادرزادی ناشی از اتفاقات یا ناهنجاری‌های ژنتیکی در طول دوران رشد جنینی است.
• هیدروسفالی اکتسابی: این نوع بیماری در هنگام تولد یا بعد از آن ایجاد می‎شود، در اثر بیماری‌های مختلف یا آسیب به مغز.

علائم هیدروسفالی را بشناسید

علائم هیدروسفالی فرد به فرد و البته در سنین مختلف، متفاوت هستند. نوزادان و کودکان از علائم افزایش فشار مغزی (مثلا استفراغ) رنج می‎‌برند و در بزرگسالان، عملکرد مختل می‌شود. 

علائم در نوزادان:

• اندازه بزرگ سر
• افزایش دائمی محیط سر
• نرمی ملاج (کلی یا نقطه‌ای)
• برجستگی رگ‌های مغز
• انحراف چشم‌ها به پایین
• استفراغ
• خواب‌آلودگی
• تحریک‌پذیری
• تشنج

با مراجعه به یک متخصص گوش و حلق و بینی، همین الان علائم فرزندتان را بررسی کنید.

علائم در کودکان و نوجوانان:

• تهوع و استفراغ
• ورم چشم
• دید تار یا دوگانه
• مشکل در تعادل و راه رفتن
• کمبود یا فقدان پیشرفت ذهنی
• تغییرات شخصیتی
• نداشتن تمرکز
• تشنج
• بی‌اشتهایی
• اختلال ادرار

علائم در بزرگسالان:

• سر درد
• استفراغ و تهوع
• مشکل در تعادل و راه رفتن
• مشکل در هماهنگی حرکات
• فلج
• مشکلات مثانه
• مشکلات دید
• مشکلات شناختی و رفتاری
• از دست رفتن حافظه (فراموشی خفیف)

چه عواملی ریسک هیدروسفالی را بالا می‌برند؟

هیدروسفالی از تجمع مایعات در بطن‌های مغز به وجود می‎‌آید، اما چه چیزی باعث این تجمع می‎شود؟ معمولا بیماری‌ها یا آسیب‌های شدید به بافت مغز می‌توانند مسیر مایع را مسدود کنند. ریسک فاکتورهای هیدروسفالی عبارت‌اند از:

• رشد ناقص سیستم عصبی مرکزی در نوزادان
• خونریزی درون بطن‎ها (که معمولا در دوران جنینی ایجاد می‌شود)
• عفونت جنین (چیزهایی مثل سفلیس یا سرخچه) در دوران بارداری
• تومور در مغز یا نخاع
• عفونت‌های مختلف سیستم عصبی مرکزی، مثلا مننژیت باکتریایی یا اوریون
• خونریزی ناشی از سکته مغزی
• ترومای مغز

اگر قصد بارداری دارید، همین الان از دکتر مغز و اعصاب نوبت بگیرید و ریسک هیدروسفالی را پایین بیاورید.

پیشگیری و درمان هیدروسفالی

برای پیشگیری از هیدروسفالی، باید ریسک فاکتورها را به حداقل برسانید. هیچ کدام از این روش‌ها احتمال بروز این بیماری را به صفر مطلق نمی‌رسانند، اما آن را خیلی خیلی کم می‌کنند. مثلا مادران باردار باید مطمئن شوند که واکسن سفلیس و سرخچه را تزریق کرده‌اند، در دوران بارداری از خود در برابر آسیب جسمی محافظت کنند و علائم هر چند کوچکِ رشد تومور را جدی بگیرند. 

رایج‎ترین درمان هیدروسفالی جراحی‌ مغز است. در این جراحی‌ها، هدف اصلی پزشک بیرون آوردن مایع است که از طریق ورود لوله (شنت) به مغز یا شکاف بطن انجام می‎شود. در بعضی از بیماران می‎توان از طریق جراحی شنت را وارد مغز و به زیر پوست (در شکم) متصل کرد. 

با این حال بسیاری از بیماران مبتلا به هیدروسفالی می‎توانند با تراپی، بازپروری و آموزش یک زندگی کاملا عادی داشته باشند. مددکاران، متخصصان فیزیوتراپی و کاردرمانی، متخصصان آموزش استثنائی و… در فرایند درمان این افراد نقش خیلی مهمی دارند. درمان‌های حمایتی برای کودکان (بدون جراحی یا بعد از آن) این‌ها هستند:

1. درمان رشدی و کاردرمانی توسط متخصصان، برای یادگیری مهارت‎های زندگی و رفتار اجتماعی
2. آموزش استثنائی توسط مربیان آموزش‎دیده، برای رفع اختلال یادگیری
3. حمایت عاطفی و روحی توسط تراپیست و مددکار

با درمانکده از متخصص مورد نظرتان نوبت بگیرید

درمان و کنترل هیدروسفالی یک کار گروهی است که هم به مشورت پزشکان متخصص نیاز دارد، هم مشاوران و هم متخصصان فیزیوتراپی و کاردرمانی. بسیاری از والدین کودکان مبتلا به این بیماری، و البته زنانی که قصد بارداری دارند به دنبال پزشکانی هستند که در این حوزه تجربه داشته باشند و بتوانند به بهترین شکل بیماری را کنترل کنند. 

انتهای رپرتاژ آگهی