دکتر مهدی فرخی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تاریخچه بخش بانک سلولی انستیتو پاستور ایران، گفت: بانک سلولی به منظور تهیه و نگهداری متمرکز رده‌های سلولی انسانی و حیوانی مورد نیاز محققان کشور و گسترش علوم و فنون سلولی ـ مولکولی و بویژه علم بیوتکنولوژی در سال ۱۳۷۳ پایه گذاری شد. این بخش، جهت تأمین نیازهای سلولی مراکز پژوهشی و دانشگاهی کشور تأسیس شده است. بخش بانک سلولی از بخش‌های زیر ساختی و نسبتا جدید انستیتو پاستور ایران است که خدمات منحصر به فردی در زمینه ارائه سلول‌های مختلف به محققان علوم پزشکی و تحقیقاتی کشور انجام می‌دهد.

او با تاکید بر اینکه بالغ بر ۴۰۰ نوع رده سلولی مختلف در بخش بانک سلولی انستیتوپاستور ایران نگهداری می‌شود، بیان کرد: بانک سلولی انستیتو پاستور ایران در سال ۱۳۷۳ با ۱۵ رده سلولی، تاسیس شد. متعاقب آن، تا سال ۱۳۷۷، ۳۵ سلول دیگر خریداری و به این مجموعه اضافه شد. با افزایش رده‌های سلولی، ماموریت‌های بخش نیز بیشتر شد و آزمایشگاه‌هایی نظیر آزمایشگاه‌های مایکوپلاسما، ایزوآنزیم و کاریوتایپینگ که در ارتباط مستقیم با کار کشت و نگهداری سلول‌ها هستند در بانک سلولی تاسیس شد.

این دکتری تخصصی مهندسی بافت، تاکید کرد: در حال حاضر حدود ۴۰۰ نوع رده سلولی و بالغ بر بیست هزار ویال سلولی در بانک سلولی وجود دارد. متاسفانه با اعمال تحریم‌ها علیه کشور، امکان تهیه رده‌های سلولی به طور مستقیم از خارج از کشور وجود ندارد. با اتکا به ظرفیت داخلی بخش و با تکیه بر پرسنل مجرب، به منظور افزایش ذخایر و تنوع سلولی، سلول‌های مختلف از بافت‌های مختلف انسانی و حیوانی جداسازی و پس از ارزیابی‌های لازم، به لیست کلکسیون بانک سلولی انستیتو پاستور ایران اضافه می‌شود. با توجه به ظرفیت بالای بخش بانک سلولی، بسیاری از محققین کشور جهت حفظ و نگهداری سلول‌های حاصل از پروژه‌های تحقیقاتی خود، آنها را به بخش بانک سلولی اهدا کرده که این موضوع نیز باعث افزایش غنای کلکسیون سلولی کشور شده است. رده‌های مختلفی از سلول‌های انسان، خرگوش، موش، رت، گیاهان و حشرات در بانک سلولی وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه بانک سلولی و سلول‌های موجود در آن، به عنوان بازویی ارزشمند برای تحقیقات علوم پایه پزشکی کشور در نظر گرفته می‌شود، ادامه داد: به عنوان مثال، تحقیقات بر روی تولید واکسن‌های انسانی و یا حیوانی، تحقیقات بر روی مدل بیماری‌ها، درمان بیماری‌های مختلف از جمله سرطان و مطالعه بر روی داروهای مختلف، وابسته به استفاده از رده‌های سلولی در شرایط آزمایشگاهی است که این موارد، داشتن ذخایر سلولی را برای کشور برجسته می‌کند. همچنین از نظر اصول اخلاق پزشکی باید در صورت امکان، جایگزینی حیوانات آزمایشگاهی با رده‌های سلولی در تحقیقات صورت بگیرد و این موضوع اهمیت حفظ ، گسترش و نگهداری سلول‌ها را در کشور چندین برابر کرده است.

ارتباطات گسترده علمی با محققان داخل و خارج کشور

فرخی تصریح کرد: بخش بانک سلولی، متشکل از ۵ عضو هیئت علمی و ۱۴ کارشناس است که هر کدام از آنها با توجه به حوزه تخصصی خود، مشغول فعالیت هستند. یکی از فعالیت‌های مهم این بخش، ارائه خدمات مرتبط با کشت سلول است که تعدادی از آزمایشگاه‌های تخصصی به طور مستقیم درگیر آن و تعدادی دیگر نیز، در حوزه مرتبط با تحقیقات سلولی مشغول به فعالیت هستند؛ به عنوان مثال در آزمایشگاه نانو بیوتکنولوژی، نانو ذرات مختلف و داربست‌های مهندسی بافت جهت دارو رسانی و درمان بافت‌های آسیب دیده طراحی و بکار گرفته می‌شوند. علاوه بر این، استفاده از نانوذرات پلیمری به عنوان نانو ادجوانت به منظور ارتقای پاسخ ایمنی واکسن‌ها نیز، در سال‌های اخیر در دستور کار این آزمایشگاه قرار گرفته است.

وی افزود: دو آزمایشگاه دیگر بخش، به طور تخصصی بر روی تمایز سلول‌های بنیادی به سلول‌های دیگر، با استفاده از اعمال نیروهای مکانیکی و همچنین طراحی ساختارهای پرینت شده سه بعدی مشغول به فعالیت هستند. همچنین آزمایشگاه بیومارکرهای سلولی، با هدف طراحی و بیان آنتی بادی‌های منوکلونال در حال فعالیت است.

رئیس بخش بانک سلولی انستیتو پاستور ایران، اظهار کرد: ذکر این نکته ضروری است که با توجه به پتانسیل بالای علمی بخش بانک سلولی، توانسته‌ایم با ایجاد ارتباط با مراکز معتبر دانشگاهی و پژوهشی داخل و خارج از کشور، ارتباط سازنده‌ای را در جهت پیشبرد تحقیقات کشور ایجاد کنیم که حاصل آن، جذب اعتبارات پژوهشی مختلف، جذب دانشجویان کارشناسی ارشد، دکتری و پسا دکتری و چاپ مقاله‌های متعدد ارزشمند علمی در ژورنال‌های معتبر علمی دنیا است.

هزینه‌های تامین سلول در کشور

وی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه هزینه کشت، ذخیره سازی و نگهداری سلول‌ها بسیار بالا است، گفت: همچنین علاوه بر آزمایشگاه‌های مناسب، تجهیزات آزمایشگاهی و کارکنان مجرب، نیازمند مواد مصرفی زیادی است که اکثر آنها وارداتی هستند؛ از این رو هزینه تمام شده سلول را جهت ارائه به محققین کشور، بالا برده است. لازم به ذکر است قیمت واردات یک ویال سلول به کشور (در صورت امکان و عدم وجود تحریم‌ها) بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ دلار است، در صورتی که در حال حاضر قیمت سلول‌های بخش بانک سلولی بطور میانگین حدود ۱۲ میلیون ریال تعیین شده است.

لزوم حمایت از بانک سلولی انستیتو پاستور ایران

او تاکید کرد: با توجه به ظرفیت‌های بالقوه بخش بانک سلولی و با بهره‌گیری از کارکنان مجرب، در صورت حمایت مسئولین، این امکان وجود دارد، بانک سلولی انستیتو پاستور ایران به بانک سلولی پیشرو در منطقه تبدیل شود. همچنین این امکان وجود دارد که در صورت فراهم شدن زیر ساخت‌های لازم، با جداسازی سلول‌های دفاعی از بیماران و کشت آنها در آزمایشگاه‌های استریل، در همکاری با مراکز درمانی، از سلول‌های اشاره شده جهت سلول درمانی بیماران مورد نظر استفاده شود. امیدوارم در آینده‌ای نه چندان دور، با بسترسازی‌های مناسب، جهش‌های بیشتری در ارائه خدمات، هدفمند شدن تحقیقات و همچنین افزایش تنوع سلولی بخش بانک سلولی صورت گیرد.

انتهای پیام