زهرا عباسپور در گفت‌وگو با ایسنا، از "حجاب" و "عفاف" به عنوان مساله‌ای "سیستماتیک" یاد و اظهار کرد: تمام برنامه ریزان حوزه عفاف و حجاب باید بپذیرند حجاب مساله‌ای جزئی و تک بعدی نیست بلکه مساله‌ای کاملا سیستمی و شبکه‌ای است.
وی با بیان اینکه حجاب در عین حالی که امری اجتماعی است اما یک سیستم درگیر آن می‌شود، توضیح داد: همه نظامات فرهنگی، اقتصادی، اخلاقی و... که شاید مستقیما به عفاف و حجاب ربطی نداشته باشند کاملا با این امر مرتبط اند.
این دانش آموخته مطالعات زنان با اشاره به تاثیر مسائل اقتصادی جامعه در تنزل یا ارتقای رعایت عفاف و حجاب در آن جامعه، توضیح داد: حتی مفاسد اقتصادی و کژ کارکردی‌های برخی مسئولین که منجر به افزایش تورم یا سایر مفاسد اقتصادی و نهایتا عدم رعایت عدالت اقتصادی می شود، می‌تواند میل به رعایت عفاف و حجاب را در بین مردم جامعه تنزل دهد.
این دانش آموخته تاریخ تشیع با تاکید بر اینکه تنها با فهم دین می‌توان سختی‌های رعایت پوشش را تحمل کرد، توضیح داد: بر اساس دین اسلام پوشش برای زنان لازم است اما این الزام همانطور که مزیت هایی دارد سختی‌هایی نیز دارد. زنان وقتی به فهمی از دین برسند که آموزه های دینی به باور آنان تبدیل شده باشد سختی‌های پوشش را می‌پذیرند و حجاب را رعایت می‌کنند؛ در غیر این صورت ممکن است برخی زنان در مواجهه با سختی های پوشش، مواجهه با تضادها و دوگانه‌های ارزشی و اخلاقی همچون دوگانگی‌های رفتار برخی مسئولین و کژکارکردهای آنها در جامعه و نیز مواجهه با سبک زندگی غربی و ارزش‌های صادر شده از رسانه‌های غربی، نسبت به رعایت حجاب دچار تردید شوند چراکه مساله حجاب و عفاف امری سیستماتیک است.
فرزندان مسئولین در خارج از کشور و تردید مردم در امور دینی
این پژوهشگر و فعال حوزه زنان و خانواده، افزود: وقتی مردم شاهد ترویج امور دینی از سوی برخی مسئولینی هستند که خود رفتارهای دوگانه دارند نسبت تمام رفتارهای دینی اعم از عفاف و حجاب دچار ترید می‌شوند. از این رو است که می‌گوییم باید نگاه سیستماتیک به حجاب و عفاف داشت. وقتی افراد در جامعه اسلامی شاهد اختلاس برخی مسئولین ، بی‌توجهی مسئولین به نیازمندی های اقتصادی افراد جامعه، پارتی بازی و رفتارهای دوگانه مسئولین هستند وقتی می‌بینند فرزندان برخی مسئولین در شرایط تحریم کشور و بی‌توجه به سختی‌های اقتصادی و اجتماعی و... کشور در خارج از کشور مشغول تحصیل‌اند در امور دینی دچار تردید می‌شوند.
به گفته عباسپور، کژکارکردهای حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... جامعه در رعایت حجاب و عفاف از سوی مردم موثر است.
تصاویر نوع پوشش فرزندان برخی مسئولین در خارج از کشور خلاف توصیه مسئولین به ملت
وی خاطر نشان کرد: سبک زندگی برخی مسئولین و فرزندان آنها که بعضا تصاویر نوع پوششان در شبکه‌های مجازی منتشر می‌شود و مشخص می‌شود بر خلاف توصیه والدین خود به امور دینی، پوشش‌های آنچنانی دارند؛ در باور مردم نسبت به رفتارهای دینی نظیر حجاب و عفاف اثرگذار است.
این دانش آموخته رشته تاریخ تشیع، با بیان اینکه اغلب مردم دین را رها نمی‌کنند اما شکل دین را تغییر می‌دهند، بیان کرد: تغییر حجاب شرعی به سمت حجاب عرفی ناظر به تغییر شکل دادن دین از سوی مردم است. به آن معنا که وقتی زنان تغییرات را در روش و سبک زندگی برخی مسئولین می‌بینند و در عین حال شاهد بی‌توجهی آنها به نیازهای جامعه و تعارض بین حرف و عمل آنها هستند؛ تحت تاثیر فشارهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نیز پمپاژ خبری رسانه‌های معاند به این باور می‌رسند که "من نیز می‌توانم حدودی از حجاب را برای خودم تعیین کنم".
این دانش آموخته رشته مطالعات زنان با اشاره به تاثیر تعارض بین رفتار و عمل مسئولین یک جامعه اسلامی در باورهای دینی مردم، عنوان کرد: در چنین شرایطی زنان با خود فکر می‌کنند اگر خداوند برای چهار تار مو مرا به جهنم می‌اندازد و مسئولین را نیز برای این حجم از اختلاس، فساد، تعارض در رفتار و گفتار به جهنم می‌برد، حتما خداوند عادل از گناه چهار تار موی من می‌گذرد؛ بنابراین امور مربوط به حجاب و عفاف را جدی نگرفته و خودشان برای حجاب و عفاف حدی تعیین می‌کنند که به آن پوشش عرفی می‌گویند. می‌توان گفت بخشی از علت تبدیل شدن "حجابِ شرعی" به سمت "حجابِ عرفی" ناشی از این همین امر است.
جایگاه حجاب را در «منظومه دین» به درستی درک نکردیم
عباسپور با تاکید بر اینکه ما جایگاه و مفهوم حجاب را در منظومه دین به درستی درک نکردیم، اظهار کرد: تا کنون متوجه نبودیم که حجاب در کجای منظومه دین جای دارد. ما متوجه نبودیم اگر باورهای دینی و جهان بینی توحیدی افراد به درستی شکل نگیرد رفتار دینی نظیر حجاب بروز نخواهد کرد. اگر این امر را درک کنیم، متوجه می‌شویم که ساختار آموزش و پرورش، آموزش عالی، رسانه‌ها و تمامی نهادهای فرهنگی و آموزشی ما نیازمند تجدید نظر در روش‌ها و تغییرات اساسی است.
اصول دینی «تحقیقی» است نه «تقلیدی»
این دانش آموخته تاریخ تشیع با بیان اینکه اصول دین تحقیقی و نه تقلیدی است، تصریح کرد: وزارت آموزش و پرورشی که اصول دین رسمی کشورش مبتنی بر تحقیق است آیا دانش آموزان را محقق بار آورده است؟. آیا سوال پرسیدن دانش آموزان درباره دین به ویژه در سن بلوغ ارزش تلقی می‌شود؟، آیا توانسته‌ایم این مدل تحقیقی را در آموزش و پرورش ایجاد کنیم؟. باید از دل تحقیق با زاویه تعقل و از طریق سوال پرسیدن به ویژه در دوران نوجوانی و بلوغ به دین رسید. آموزش و پرورش تا چه اندازه در پرورش مهارت تفکر کردن به دانش آموزان موفق بوده است؟. تا کنون این ساحت مورد غفلت بوده است و دانش آموزان نه پرسشگر و نه محقق پرورش یافته‌اند و با همین روحیه نیز وارد دانشگاه می‌شوند و در آنجا مورد هجمه‌ها پیرامون امور دینی قرار می‌گیرند.
این پژوهشگر و فعال حوزه زنان و خانواده ادامه داد: همین دانش آموزان با ورود به دانشگاه مورد هجمه پیام‌ها و اطلاعاتی قرار می‌گیرند که باورهای تقلیدی آنها را به چالش کشیده و چون این باورها را تقلیدی به دست آورده‌اند نمی‌توانند از آنها دفاع کنند و احساس می‌کنند این باورها بی‌ارزش هستند.
وی معتقد است که اگر افراد از طریق تحقیق به "خیر" بودن حجاب پی ببرند، با انتخاب خود، پوشش اسلامی را برمی‌گزینند.
به گفته عباسپور هیچ علتی برای پذیرفتن حجاب جز اینکه "خداوند حجاب را امر کرده است"؛ وجود ندارد و تبیین اشتباه مزایای حجاب به عنوان علت و دلیل آن، از جمله غفلت‌های فعالین این حوزه جهت تبیین مفهوم حجاب است.
این دانش آموخته رشته مطالعات زنان با یادآوری اینکه تا کنون مسئولین و فعالین حوزه دینی و فرهنگی به اشتباه مزایای حجاب نظیر "داشتن امنیت" و "عدم نگاه ابزاری به زنان" را به عنوان علت حجاب تبیین کرده‌اند، تاکید کرد: این در حالی است که موارد یاد شده مزایای حجاب و نه فلسفه وجودی حجاب اند. الهی بودن امرِ به حجاب و اطاعت از این امر الهی دلیل و فلسفه اصلی رعایت حجاب و عفاف است.
بدون حجاب نمی توان امنیت اجتماعی داشت؟
وی به آثار مخرب تبیین مزایای حجاب به عنوان علت رعایت حجاب اشاره و توضیح داد: در این شرایط وقتی زنان به کشورهای دیگر می‌روند و شاهد این باشند که زنان بدون حجاب دارای امنیت اجتماعی هستند، تصور می‌کنند پس بدون حجاب نیز می‌توانند امنیت اجتماعی داشته باشند. در واقع اینگونه هرجا درباره مزایای حجاب دچار تردید شوند اصل و فلسفه وجودی حجاب را زیر سوال می‌برند. اگر افراد به این باور برسند که حجاب دستور الهی است، حتی اگر با رعایت حجاب ضررهایی نظیر توهین، تحقیر و متلک متوجه آنها شود، آن را رعایت کرده و کنار نمی‌گذارند چراکه حجاب به عنوان یک امر الهی در درونشان نهادینه شده است.
این دانش آموخته تاریخ تشیع تاکید کرد که در ابتدا باید افراد جامعه را دعوت به خیرِ "حجاب و عفاف" کرد تا برای افراد جامعه خیر بودن حجاب و عفاف مسلم شود.
هشدارهای مکرر درخصوص روش نادرست به‌کارگیری گشت ارشاد
این پژوهشگر و فعال حوزه زنان و خانواده با تاکید بر اینکه بارها به مسئولین در خصوص گشت ارشاد و روشهایی که تا کنون برای ترویج عفاف و حجاب در کشور مورد استفاده قرار می‌گرفت هشدار دادیم که این روش‌ها درست نیست و اگر پی گرفته شود می‌تواند جامعه را "گداخته" کند، افزود: پس از آنکه افراد جامعه را دعوت به خیری به نام "حجاب و عفاف" کردیم و خیر بودن حجاب برای افراد مسلم شد، آنگاه برخی آگاهانه از رعایت آن تخطی کردند، می‌توان برای مقابله با این افراد از روش‌های سلبی با حفظ کرامت انسانی استفاده کرد. در حال حاضر ما در خصوص دعوت افراد به خیرِ "حجاب" غفلت کرده‌ایم.
مجازات باید طوری باشد که رشد و صلاح خاطی در آن دیده شود
عباسپور ادامه داد: پس از این دعوت و در شرایطی که برای افکار عمومی خیر بودن حجاب مسلم شود و در عین حال افراد از رعایت آن تخطی کنند می‌توان نگاه جرم انگارانه به این تخطی داشت. البته نباید فراموش کرد مجرم هم حقوقی دارد و ناظر به حقوق وی باید با جرم او برخورد شود. در این برخوردهای سلبی باید کرامت انسانی حفظ شود. حتی در نوع برخورد سلبی نیز باید دغدغه رشد مجرم را داشت. مجازاتی باید در نظر گرفته شود که امید به رشد و صلاح فرد خاطی در آن دیده شود. بنابراین برخوردهای تحقیر آمیز و خشن که در گام نخست کرامت انسانی را زیر سوال می‌برد پذیرفته نیست.
این فعال حوزه زنان و خانواده با بیان اینکه با توجه به تضارب آراء در خصوص مجازات مربوط به خاطیان عفاف و حجاب باید نگاه نخبگانی را در این امر دخیل کنیم، اظهار کرد: اگر در پی این هستیم که اقدامی در حوزه تنبیه افراد تخطی گر عفاف و حجاب انجام دهیم، باید بازگشت فرد به مسیر خیر و نیز صلاح او را مد نظر قرار دهیم. اگر فردی پس از دعوت به خیرِ "حجاب" و مسلم شدن خیر بودن حجاب برای او، از رعایت حجاب و عفاف تخطی کرد، می‌توان به عنوان تنبیه برای او انجام دادن اقداماتی پژوهشی، مطالعه‌ای، مباحثه‌ای و مناظره‌ای را مد نظر قرار داد. در مرحله بعد اگر باز هم تخطی و لجاجت کرد می‌توان جریمه مالی و در سطح بعد محدودیت‌های بیشتر را اعمال کرد. باید نگاه نخبگانی را در این امر دخیل کنیم تا به یک راهکار کامل برسیم و موارد یاد شده تنها پیشنهاداتی برای مجازات خاطیان است که ممکن است نیازمند راهکارهای کامل تری باشند.
عباسپور در پایان سخنان خود با اشاره به اتفاقات اخیر پیرامون عملکرد گشت ارشاد، تاکید کرد: شایسته بود رسانه ملی قبل از اتفاقات اخیر باب تضارب آراء را در این امر مهم باز می‌کرد تا شاید در آن صورت شاهد اتفاقات اخیر و خسارت های مالی، جانی و بین المللی در این حوزه نبودیم. امیدواریم تجربه اتفاقات اخیر درس عبرتی برای همه متولیان امر عفاف و حجاب در کشور بوده باشد.
انتهای پیام
نظرات