مهدی خورسند در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به سیاست گسترش روابط با همسایگان در دولت سیزدهم در خصوص روابط ایران و جمهوری آذربایجان طی سال‌های اخیر اظهار کرد: روابط ۲ کشور ایران و آذربایجان در ۲ سال اخیر تحت تاثیر جنگ ۴۴ روزه قره‌باغ ۲۰۲۰ قرار گرفته است. در این میان دولت سیزدهم در شرایطی روی کار آمد که در معادلات روند آتش‌بس و صلح میان آذربایجان و ارمنستان بودیم و با عدم شکل‌گیری تحرکات لازم از سوی دولت قبلی، وقوع اتفاقاتی مانند شکل‌گیری جنگ و باز کردن پای تکفیری‌ها به منطقه از سوی ترکیه برای حمایت از جمهوری آذربایجان عواقب خوبی برای کشور ما به همراه نداشت.
وی با اشاره به تغییر معادلات پس از روی کار آمدن دولت جدید در ایران افزود: رزمایش‌هایی که ارتش و سپاه پاسداران در مناطق شمال غربی کشور انجام دادند، پیام مخالفت ایران با تغییرات ژئوپلوتیکی در قفقاز جنوبی را مخابره کرد و نشان داد ایران اجازه ایجاد تغییرات ژئوپلیتیکی در این منطقه را به هیچ کشوری نخواهد داد.
این تحلیلگر مسائل اورآسیا ادامه داد: اخیرا سپاه پاسداران در حال برگزاری رزمایش در محدوده رود ارس است و حتی وزیر امور خارجه روز گذشته برای افتتاح کنسولگری ما در شهر کاپان ارمنستان به این کشور سفر کرد. این‌ها نشان می‌دهد ایران بر اصول به حق خود ایستاده است. البته ما بر اساس تمام قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص اختلافات جمهوری آذربایجان و ارمنستان، حامی باکو در این جنگ بودیم.
خورسند اضافه کرد: همسو با شورای امنیت، ایران معتقد است ارمنستان اشغالگر است و باید دست از اشغال جغرافیای جمهوری آذربایجان بردارد. حتی پس از آزاد شدن مناطقی از جنگ ۴۴ روزه ۲۰۲۰ جمهوری اسلامی ایران به باکو تبریک خود را اعلام کرد اما باید در نظر داشت هرگاه قرار باشد معادلات ژئوپلیتیکی منطقه دستخوش تغییرات شود، قاعدتا جمهوری اسلامی هر جایی که منافعش تحت تاثیر قرار بگیرد، ایستادگی خواهد کرد.
وی با اشاره به علاقه‌مندی ایران به روابط منطقی با همسایگان و پیروی از راهبرد حسن همجواری خاطرنشان کرد: در طول یک سال گذشته علی‌رغم تمام زیاده‌گویی‌ها و گاها سخنانی که منجر به کاهش منافع استراتژیک ما شده، جمهوری اسلامی ایران تمام تلاش خود را به کار گرفت تا روابط دیپلماتیک خود را با مقامات باکو افزایش دهد. نشانه بارز آن سفر وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان به تهران، سفر مقامات امنیتی ایران از جمله سرلشکر باقری به آذربایجان و همکاری‌های مشترک ماست.
این تحلیلگر مسائل اورآسیا با اشاره به برخی سنگ‌اندازی‌های بازیگران فرامنطقه‌ای در روابط ایران و همسایگان اظهار کرد: تلاش‌های بازیگران فرامنطقه‌ای باعث می‌شود منافع ما تحت تاثیر قرار گیرد و مطمئنا ما در مقابل چنین تلاش‌هایی خواهیم ایستاد چراکه در جنگ قره‌باغ هیچگاه باکو شروع‌کننده جنگ نبود. آذربایجان تحت تاثیر مستقیم ترکیه و رژیم صهیونیستی واکنش نشان داد و تلاش کرد در راستای ایجاد دالان تورانی و دسترسی مستقیم ترکیه به دریای خزر، انرژی و مسیرهای ترانزیتی دست به اقدام بزند.
خورسند افزود: ترکیه برای به خطر انداختن منافع ایران در منطقه تلاش‌های بسیاری کرد. اخیرا ترکیه و جمهوری آذربایجان دنبال این بوده‌اند که به ارمنستان مفاد صلحی به نام صلح دائم در قفقاز جنوبی را تحمیل کنند که حداقل با تکیه بر آن به اهداف خود نائل شوند.
وی راه تامین منافع کشورها در منطقه قفقاز را همان ابتکار صلح ۳+۳ دانست و ادامه داد: در یک طرف ایران، ترکیه و روسیه و در طرف دیگر این معادله جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان قرار دارند که باید منافع تمام این بازیگران تامین شود. طرحی که منافع هر کدام از این بازیگران را تامین نکند، صلحی پایدار نخواهد بود و چنانچه چنین صلحی انجام شود هم آتش زیر خاکستر است.
این تحلیلگر مسائل اورآسیا با اشاره به اینکه آذربایجان هیچگاه بازیگر مستقلی نبوده، در خصوص موضع این کشور در قبال تحریم‌های وضع شده علیه ایران گفت: جمهوری آذربایجان همواره روابط، قراردادها و همکاری دیرینه‌ای با رژیم صهیونیستی داشته است. در واقع بسیاری از نقشه‌ها و تحرک‌های رژیم صهیونیستی علیه برنامه هسته‌ای ما و ترور دانشمندان‌مان از سوی جغرافیای آذربایجان بوده و همین عامل سبب شده در دوران تحریم از سوی جمهوری آذربایجان آسیب ببینیم.
خورسند اضافه کرد: علاوه بر اسرائیل، همواره آذربایجان تحت تاثیر اقدامات و طرح‌های ترکیه نیز بوده است. ترکیه به عنوان رقیب منطقه‌ای ایران در تلاش است منافع ما را در منطقه در حداکثر ممکن به خطر بیندازد و جمهوری آذربایجان یکی از راه‌های دستیابی این کشور به مقاصدش بود. بنابراین علی‌رغم تمام مشابهت‌ها و نقاط اشتراک ایران و آذربایجان در دوران تحریم، چندان دوستی، برادری و همکاری از سوی آذربایجان دیده نشد و بالعکس مرز ارمنستان و ایران نقطه تنفس جمهوری اسلامی در دوران تحریم‌ها بوده است.
وی در خصوص پروژه‌های نیمه‌تمام مشترک ترانزیتی، نفتی و تجاری ایران و آذربایجان بیان کرد: در دولت دوازدهم ما توانستیم رژیم حقوقی دریای خزر را به تصویب برسانیم و پس از سال‌ها بن‌بست، بسیاری از همکاری‌ها در حوزه خزر شکوفا شد.
این تحلیلگر مسائل اورآسیا با اشاره به برداشته شدن بسیاری مشکلات قراردادهای سوآپ گازی پس از امضاء رژیم حقوقی دریای خزر در ۲۰۱۸ ادامه داد: با برداشته شدن موانع دولت سیزدهم توانسته قراردادهای خوبی با دیگر کشورها منعقد کند. یکی از این قراردادها، قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان، ایران و جمهوری آذربایجان است که اخیرا در خط موازی با این قرارداد، قرارداد سوآپ گازی ترکمنستان به ارمنستان و گرجستان نیز در یک ماه آینده عملیاتی خواهد شد.
خورسند خاطرنشان کرد: طبق قراردادی که در سازمان همکاری‌های شانگهای بین کشورها به امضا رسید، انتقال گاز ترکمنستان به آذربایجان از طریق ایران صورت می‌گیرد و حال به موازات این قرارداد، انتقال گاز از طریق ایران از ترکمنستان به ارمنستان و گرجستان امضا و عملیاتی می‌شود.
وی با اشاره به همکاری‌های ایران و آذربایجان در حوزه اقتصاد نیز عنوان کرد: پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی با جمهوری آذربایجان روابط حسنه‌ای داشتیم اما با گذشت زمان و به دلیل مشکلات داخلی کشور مانند جنگ تحمیلی، روابطمان با این کشور تنش‌زا شد ولی امروز با این اراده جدی دولت برای گسترش همکاری‌ها با همسایگان و باز بودن فضا، آذربایجان می‌تواند از این ظرفیت همسایگی با همسایه بزرگتر خود یعنی ایران بهره لازم را ببرد.
انتهای پیام
نظرات