هادی مسعودی‌فر، کارشناس حقوق بین‌الملل و مدرس دانشگاه در یادداشتی با موضوع «بررسی حقوق تماشاگران در رقابت‌های جهانی» که در اختیار ایسنا قرار داده، آورده است: «امروزه ورزش و رویدادهای جهانی مرتبط با آن به عنوان یکی از مهم‌ترین بسترهای همگرایی جمعی و کسب تجربیات مشترک انسانی به حساب می‌آید که از یک سو منجر به ایجاد تحرک و شادابی در جامعه می‌شود و از سوی دیگر تحکیم ارزش‌های اخلاقی و جوانمردی را به همراه دارد.
اینکه مردمان جامعه ملی و یا جامعه محلی مستقر در یک شهر می‌توانند در کنار یک‌دیگر به حمایت از تیم ملی یا باشگاه مورد علاقه خود بپردازند تنها یک حمایت ساده یا گذراندن اوقات فراغت نیست بلکه این امر مناسبتی جهت تولید فرهنگ و ارزش‌های مشترکی است که به پاسداشت موفقیت‌های یک تیم ورزشی در سطح ملی یا بین المللی تجلی پیدا می‌کند. بر این اساس باید رقابت‌های ورزشی مانند مسابقات جام جهانی را به جهانی کوچک شده از خرده فرهنگ‌های بومی و یا منطقه‌ای به حساب آورد که جذابیت آن در تضادها و تفاوت‌های آن است.
رنگ و طرح لباس‌های تیم ملی فوتبال یک کشور تا شیوه تشویق یا شعارهای هواداران آن تیم حکایت از تاریخ و سنت‌های آن جامعه ملی دارد. به همین دلیل جام جهانی فوتبال تنها یک رویداد ورزشی جهت سرگرمی افراد نیست بلکه ویترینی از ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و حتی مذهبی ملت‌هایی است که موفق به حضور در این رویداد جهانی شده‌اند. حال بدیهی است که چنین گردهمایی نمی‌تواند بدون اعمال قواعد یا هنجارهایی اثربخش، مدیریت و اجرا شود. زیرا همانطور که یک جامعه پویا به نظم و قانون احتیاج دارد رقابت‌های ورزشی که به میزبانی یک کشور خاص انجام می‌شود نیز به مدیریتی هدفمند و پایدار نیازمند است.
در این راستا امروزه یکی از شعب علم حقوق به حقوق ورزشی اختصاص یافته که منظور از آن مجموعه مقرراتی بوده که بر تمامی امور ورزش اعم از ورزشکاران، مدیران فنی، تماشاگران، مدیریت‌های ستادی ورزش، پزشکان ورزشی، سازندگان لوازم ورزشی و فروشندگان لوازم ورزشی و کارکنان سازمان‌های ورزشی حاکم است. حال به نظر می‌رسد که در بین عناصر نام برده در بالا، حقوق مرتبط با تماشاگران از جایگاهی به مراتب ویژه‌تر از سایر اجزاء موثر در یک رخداد ورزشی برخوردار باشد و دلیل آن نیز این است که هدف از برگزاری رقابت‌های ورزشی بین‌المللی تجهیز روحیه ورزشی، رقابتی سالم و تلاش جهت کسب افتخاری مشترک برای هواداران تیم‌های ملی است.
از این رو آماده‌سازی استادیوم‌های ورزشی مدرن، امکانات و تجهیزات حمل‌ونقل عمومی شهری، توسعه زیرساخت‌های تفریحی و گردشگری برای هواداران تیم‌های ورزشی از اهمیت بالایی برخوردار است. هنگام برگزاری رقابت‌های جام‌جهانی فوتبال این تماشاگران و هواداران تیم‌های ملی هستند که به انتقال ارزش‌ها و رسوم فرهنگی جامعه ملی خود به دیگر هواداران ورزشی مستقر در کشور میزبان مبادرت می‌ورزند. بنابراین تمرکز اصلی قوانین و مقررات ورزشی بر تدوین استانداردهایی است که بتواند امنیت، آرامش و آسایش تماشاگران رقابت‌های ورزشی بین‌المللی در کشور میزبان را فراهم آورد. بدیهی است که نقض این حقوق با مسئولیت‌های جدی از سوی اشخاص، نهادهای دولتی و همچنین فدراسیون فوتبال کشوری روبه‌رو خواهد بود که میزبانی رقابت‌های جام جهانی فوتبال را برعهده دارد. در این میان یکی از مهم‌ترین حقوق مربوط به تماشاگران، دریافت ویزا و دسترسی آسان به اماکن اقامتی، تفریحی و استادیوم‌های ورزشی است. این حق حتی به نحوه تهیه بلیت برای تماشای مسابقات مورد نظر نیز سرایت می‌کند، بر این اساس هیچ نهاد یا گروه ورزشی یا غیر ورزشی نمی‌تواند حق دسترسی به تهیه بلیت مسابقات یا امکان سفر به کشور میزبان را با محدودیت همراه سازد.
حقوق ورزشی با تاکید بر حق‌های موثر تماشاگران در مسابقات ورزشی، به دنبال ایجاد همگرایی و حفظ حقوق بنیادین تماشاگران جهت بهره‌مندی از محیط‌ها و اماکن ورزشی و نیز گردشگری مرتبط با مسابقات مورد نظر تبین می‌شود. علاوه بر مسئولیت‌های مرتبط با حقوق تماشاگران، نقض حقوق ایشان نیز می‌تواند قضاوت منفی افکارعمومی و رسانه‌های بین‌المللی را نیز به همراه داشته و صلاحیت کشور میزبان جهت برگزاری رقابت‌های جام جهانی را به طور جدی با تردید همراه سازد. علاوه بر حق دسترسی به مسابقات، تهیه بلیت و اقامت در طول رقابت‌ها از دیگر حقوق تماشاگران مسابقات بین‌المللی ورزشی، تضمین امنیت آن‌ها بوده که این امر به طور مشخص بر عهده دولت میزبان رقابت‌ها است.
البته در خصوص حقوق تماشاگران در هنگام تماشای رقابت‌های جام جهانی باید متذکر شد که افراد با تهیه بلیت به صورت غیرمستقیم بر شرایط موجود در استادیوم ورزشی اعلام رضایت کرده و وضعیت آن را پذیرفته‌اند، اما با وجود این امر چنانچه حادثه‌ای مانند فروریختن سکوها یا آتش‌سوزی در استادیوم رخ دهد باز هم مسئولیت امر بر عهده برگزارکنندگان رقابت‌ها خواهد بود. البته باید در نظر داشت که حقوق ورزشی تنها ناظر بر حقوق تماشاگران نیست بلکه مسئولیت‌های ایشان در قبال سایر ارکان مرتبط با برگزاری رقابت‌های ورزشی نیز برقرار است.
بنابراین تخلف، فحاشی یا وارد کردن خسارت بر اموال عمومی هنگام برگزاری رقابت‌ها یا پس از خاتمه آن نیز مورد نظارت و اعمال قوانین بین‌المللی ورزش قرار گرفته است. رعایت نظم عمومی و احترام به اخلاق حسنه در کشور میزبان رقابت‌های جهانی از جمله مهم‌ترین وظایف تماشاگران در طول رقابت‌ها است که از سوی نهادهای ورزشی بین‌المللی نیز مورد تاکید قرار می‌گیرد. حق بهره‌مندی از تماشای رقابت‌های ورزشی و حمایت از تیم‌های ملی نباید به صورت مطلق در نظر گرفته شود بلکه این امر باید با رعایت استانداردها و هنجارهای مورد تاکید جامعه و دولت میزبان همراه باشد. معیار «همگرایی» به عنوان یکی از تازه‌ترین استانداردهای موجود در حقوق ورزشی و بهره‌مندی از رقابت‌های جهانی مطرح است و این معیار به این معنی بوده که تمامی طیف‌های اجتماعی باید از محیط و اماکن ورزشی بهره‌مند شده و هیچ‌گونه تمایزی از نظر اقتصادی، نژادی یا مذهبی نباید مانع بهره‌مندی افراد از تماشا یا استفاده از امکانات ورزشی باشد.
معیار همگرایی می‌تواند به ویژه در سطح دولت‌ها به ایجاد حلقه همکاری پایدار جهت توسعه ورزش و روحیه جوانمردی در آن کمک کرده و ورزش را از بعد صرفا تفریحی یا سرگرمی به سبکی پویا و مناسب برای زندگی بهتر و سالم‌تر تبدیل کند. اینکه دولت‌ها بتوانند از ظرفیت‌های مربوط به رقابت‌های ورزشی بین‌المللی در زمینه اقتصاد، فرهنگ، توسعه اجتماعی و مبارزه با فقر و اعتیاد بهره برند؛ بنابراین به ساختاری فرا منطقه‌ای یا فراسیاسی نیاز است که امروزه رقابت‌های جام جهانی فوتبال توانسته است این امر را محقق سازد. به طور مثال می‌توان به تاثیرات برگزاری جام جهانی فوتبال در کشور آفریقای جنوبی اشاره کرد که با انتقال سرمایه اقتصادی حاصل از فروش بلیت، پخش زنده تلوزیونی تبلیغات محیطی، زیرساخت‌های اقتصاد ورزشی در این کشور تقویت شد و این امر زمینه برای توسعه ورزش در این کشور را فراهم کرده است.
بر این اساس امروزه اقتصاد و حقوق ورزشی با رویکردی چند وجهی و به عنوان استوانه‌ای جهت حمایت از تمامی ارکان موثر در برگزاری رقابت‌های ورزشی بین‌المللی تدوین و گسترش یافته‌اند که به مرور زمان می‌توانند به حراست از ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مرتبط با رقابت‌های ورزشی کمک کند. به همین دلیل است که امروزه برای توسعه اقتصاد ورزشی از اصطلاح صنعت ورزش استفاده می‌شود. به این معنی که ورزش تنها یک پدیده جهت بازپروری جسم و روح نیست بلکه چرخه‌ای سودمند جهت ایجاد اشتغال، سرمایه و بهره‌وری از معیارهای اقتصاد بین‌المللی است.»
انتهای پیام
نظرات