شاید از زمانی که پای شیشه‌ها به زندگی باز شد، روزها و قرن‌ها گذشته باشد. اما بی‌شک شیشه جزو بهترین ابداعات زندگی بشر است که روز به‌روز کارایی آن بیشتر می‌شود.
به گزارش ایسنا، شاید در زمان‌های ابتدایی ابداع شیشه، کسی به ذهنش نمی‌رسید که به‌مرور زمان این شیشه‌ی محکم، شکننده‌ی شفاف جزو عناصر مهم و نمادین شود و از دل آن شغل‌های بسیاری بروید.
هنر شیشه‌گری، به معنی پرداخت شیشه و آماده‌سازی آن برای کاربردهای مختلف ازجمله شغل‌هایی بوده که در ادوار مختلف باعث برجسته‌سازی شده به‌طوری‌که بسیاری از پژوهشگران، اوج هنر شیشه‌گری سنتی در ایران را مربوط به عصر سلجوقیان می‌دانند. نقش شیشه و شیشه‌گری سنتی در ایجاد انواع ظروف متنوع از این دوره تاریخی بسیار پررنگ شد. اما از دوره قاجار هنر شیشه‌گری دچار تحولات چشمگیری شد و کم‌کم روش‌های صنعتی ساخت شیشه و واردات شیشه‌های خارجی جایگزین شیشه‌گری سنتی شد.
در قزوین نیز که مهد هنرهای گوناگون ازجمله هنر شیشه‌گری بوده است، کم‌کم کارگاه‌های شیشه‌گری سنتی جمع و کارخانه جات بزرگ روی کارآمدند.
اما آنچه امروز در قزوین اتفاق افتاده، احیای شیشه‌گری سنتی توسط جوان هنرمندی به نام محسن رضایی است.
کارگاه شیشه‌گری سنتی که این روزها تحت عنوان «خانه خلاقیت شیشه و آبگینه» راه‌اندازی شده، پروژه مشترک اداره کل میراث فرهنگی شهر قزوین و این هنرمند قزوینی است که در ادامه با محسن رضایی، هنرمند و مدرس دانشگاه در رشته مهندسی شیشه به گفت‌وگو نشستیم.
شیشه‌گری سنتی قدمتی به بلندای تاریخ
وی بابیان اینکه، هنر شیشه‌گری سنتی قدمتی به بلندای تاریخ در کشور عزیزمان ایران دارد، اظهار می‌کند: درگذشته کارگاه‌ها و استادکاران نامداری در این عرصه فعالیت داشتند که نشان از کارایی شیشه و هنر شیشه‌گری در زندگی مردم بوده است. از طرفی ایرانیان اقبال و استقبال بسیاری از هنر صنایع‌دستی داشتند.
رضایی ادامه می‌دهد: هنر شیشه‌گری در برهه‌ای از زمان که هنوز کارخانه‌های صنعتی پا به میدان نگذاشته بودند، بسیار خوش درخشید اما باروی کار آمدن کارخانه‌های صنعتی و ارائه انواع کالاهای شیشه‌ای ارزان به نسبت صنایع‌دستی کم‌کم کارگاه‌های شیشه‌گری بسته شدند و به زمانی رسیدیم که کمتر فردی در این عرصه پا به فعالیت دارد.
وی می‌گوید: تا جایی که به‌خاطر دارم، پیش از ورود من به عرصه شیشه‌گری سنتی در قزوین، کارگاه فعالی در این زمینه وجود نداشت، درحالی‌که درگذشته کارگاه‌های شیشه‌گری ممتازی در قزوین فعالیت داشتند.
این هنرمند قزوینی بیان می‌کند: با توجه به اینکه قزوین، شهر فرهنگ و هنر است، این شهر به شهر اول شیشه ایران شناخته‌شده و وجود کارخانه‌های بزرگ شیشه در آن گواه این سخن است. بنابراین تصمیم گرفتم کارگاه احیای شیشه‌گری سنتی را در این شهر که زادگاهم است، راه‌اندازی کنم.
ضرورت ایجاد یک کارگاه با عنوان احیای شیشه‌گری سنتی در شهر سیلیس
وی ادامه می‌دهد: وجود معادن سیلیس در شهر قزوین، سبب شده تا از دیرباز تولید شیشه و شیشه‌گری در این شهر رواج داشته باشد و قطعاً درگذشته نیز استادکارهای نامداری در این شهر پای‌کار شیشه بوده‌اند.
رضایی در پاسخ به این سؤال که برای احیای شیشه‌گری نیاز به تجربه است یا تحصیلات دانشگاهی بیان می‌کند: بنده در فضای دانشگاهی و علمی با این شغل آشنا شدم اما ازآنجایی‌که برای موفقیت در یک‌رشته کاری تنها تحصیلات کافی نیست و به تجربه نیز نیاز است، دوره‌های مختلف مربوط به شیشه‌گری را به‌صورت تجربی نیز طی کردم تا تجربه عملی لازم را کسب نمایم.
وی عنوان می‌کند: پس از کسب تجربه، دغدغه احیای شیشه‌گری سنتی اولویت اول زندگی شخصی‌ام قرار گرفت و متوجه شدم این دغدغه در اداره کل میراث فرهنگی نیز وجود دارد. بنابراین ضرورت ایجاد یک کارگاه با عنوان احیای شیشه‌گری سنتی مطرح شد که در حال حاضر در مراحل ایجاد و واگذاری آن به این اداره کل هستیم.
این هنرمند قزوینی ادامه می‌دهد: آنچه در این کارگاه مدنظر است، احیای شیشه‌گری دمیدنی است و پس‌ازآن نقاشی روی شیشه، تراش شیشه، معرق شیشه، تکنیک‌های حرارت مستقیم روی شیشه و کلیه روش‌های پرداخت روی شیشه از دیگر اهداف من در این کارگاه است.
وی بیان می‌کند: در حال حاضر مهندس ناظر مرکز خلاق شیشه آبگینه قزوین هستم و سعی دارم این مرکز را به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قزوین واگذار کنم.
رضایی در خصوص علاقه‌اش به این تخصص هنری می‌گوید: کار با شیشه را از دوران متوسطه و به‌صورت کاملآ اتفاقی شروع کردم. در آن زمان سازمان فنی و حرفه‌ای رشته‌ای تحت عنوان تراش شیشه و کریستال را آموزش می‌داد که بنده از معدود افرادی بودم که پا به این عرصه و شاگردی کردن در آن گذاشتم و به تحصیلات دانشگاهی آن پرداختم.
وی ادامه می‌دهد: تحصیلات تخصصی بنده، نسبت به رشته‌ای که شاید در زمان خود با موانع و مخالفت‌های اطرافیانم همراه بود، من را به‌جایی رساند که علاوه بر آنکه یک مهندس شیشه باشم، یک استاد دانشگاه نیز باشم و از همین رو ۲ رسالت پرورش شاگردان و احیای کارگاه‌های شیشه‌گری سنتی بر دوشم نهادینه‌شده است. رضایی بیان می‌کند: در این مسیر با موانع زیادی روبه‌رو بودم اما با صبوری و پشتکار توانستم تا حدودی به موفقیت برسم هرچند که هنوز به آن نقطه که باید نرسیده‌ام. از همین رو به جوانانی که جویای کار هستند، توصیه می‌کنم استعداد خود را پیدا کنند و سپس در ادامه راه برای رسیدن به هدف خود پشتکار داشته باشند.
ایجاد بستری برای اشتغال‌زایی
این هنرمند و پژوهشگر صنایع‌دستی بابیان اینکه، برای ۱۰ نفر به‌صورت مستقیم و برای ۱۵ نفر به‌صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی کرده است، عنوان می‌کند: متأسفانه صنایع‌دستی در کشور مهجور مانده، بسیاری از افراد هستند که بااستعداد و توانایی‌های خود می‌توانند، هنر و صنایع‌دستی خود را گسترش دهند اما چون آن‌طور که باید از صنایع‌دستی حمایت نمی‌شود، انگیزه‌ای برای این عزیزان باقی نمانده است.
وی ادامه می‌دهد: حمایت مسئولان تنها نباید در قالب تسهیلات‌دهی و معاف از مالیات باشد. سود در صنایع‌دستی بسیار پایین است و قیمت متریال و مواد اولیه آن مدام در حال نوسان است و این موضوع گاهی منجر به ضرر هنرمند می‌شود از طرفی هزینه‌های حق‌البیمه تأمین اجتماعی نیروهای انسانی و هزینه‌های جاری مانند آب، برق و گاز برای کارگاه‌ها بالا است و انتظار می‌رود این موارد برای فعالان صنایع‌دستی در بسته حمایتی مسئولان قرار گیرد.
رضایی می‌گوید: شیشه‌گری سنتی ازجمله مشاغلی است که ظریف‌کاری‌های خاص خود را دارد و ورود بانوان به این عرصه می‌تواند جایگاه این رشته تخصصی و هنری را در سطح کشور ارتقاء دهد و بنده باروی باز پذیرای آموزش علاقه‌مندان به هنر شیشه‌گری هستم.
وی عنوان می‌کند: گسترش این شغل، تولید و صادرات کلان آن از دیگر اهدافی است که به جد دنبال آن هستم. در بسیاری از کارگاه‌های شیشه‌گری سنتی در کشورهای مختلف استودیویی وجود دارد که گردشگران با حضور در این استودیو از نزدیک شیشه‌گری سنتی را می‌بینند و بیشتر با این هنر آشنا می‌شوند که قصد دارم در آینده این ایده را هم پیاده کنم.
انتهای پیام
نظرات