به گزارش ایسنا، ۲۳ سپتامبر به عنوان بخشی از هفته بین‌المللی ناشنوایان به عنوان روز جهانی زبان اشاره برای کمک به تقویت گنجایش، برابری و دسترسی بیشتر افراد ناشنوا و کم شنوا در سراسر جهان به این زبان، گرامی داشته می‌شود؛ زبانی که برقراری ارتباط ناشنوایان با دنیای اطراف را تسهیل می‌کند و بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی آنهاست.

براساس آنچه گفته شده بیش از ۱۵۰ زبان اشاره زنده در جهان ثبت است. در ایران نیز زبان اشاره ایرانی برای ناشنوایان ایرانی علاوه بر تفاوت‌های فردی، دارای گویش‌های منطقه نیز است که به نظر پرکاربردترین گونه زبان اشاره ایرانی، گونه تهرانی آن باشد؛ به طوریکه حدود ۴۵ هزار نفر از این گونه زبان اشاره استفاده می‌کنند.

در این راستا علیرضا نجف‌پور- رئیس منتخب هیئت مدیره انجمن خانواده ناشنوایان ایران با اشاره به اینکه زبان اشاره ایرانی زبان کامل و طبیعی و داری ویژگی‌های زبانی مشابه زبان‌های گفتاری است، اما دستور زبان آن با زبان‌های گفتاری مثل فارسی متفاوت است، به ایسنا گفت: زبان اشاره ایرانی با حرکات دست و صورت بیان می‌شود. این زبان اصلی بسیاری از ایرانی‌های افراد دارای ناشنوایی و کم‌شنوایی است.

وی ادامه داد: زبان اشاره ایرانی علاوه بر تفاوت‌های فردی دارای گویش‌های منطقه نیز است؛ همانطور که برخی از کلمات فارسی در نقاط مختلف شهرها و کشور متفاوت است، بستگی به عوامل جامعه‌شناختی، فرهنگ، سن و جنسیت نیز می‌توانند بر استفاده از زبان اشاره تاثیر بگذارند.

چالش ناشنوایان در جهان

رئیس منتخب هیئت مدیره انجمن خانواده ناشنوایان ایران با بیان اینکه متاسفانه در حال حاضر جایگاه زبان اشاره در کشور ما بسیار عقب‌تر است، می‌افزاید: گفته شده که امروزه بیش از ۱۵۰ زبان اشاره زنده در جهان ثبت شده است. جامعه ناشنوایان در سراسر جهان با چالش‌های فراوانی روبرو هستند، اغلب از نظر سیاسی و اجتماعی منزوی هستند، از فرصت‌های شغلی و آموزشی کمتری برخوردارند و همچنین دسترسی محدودی به اطلاعات و خدمات عمومی دارند.

زبان اشاره مورد استفاده در صدا و سیما برای همه ناشنوایان قابل فهم نیست

نجف­‌پور در پاسخ به این سوال که باوجود مشکلات و چالش‌های ناشنوایی، سازمان صدا و سیما چقدر به جایگاه زبان اشاره در برنامه‌های خود توجه دارد؟ بیان کرد: زبان اشاره مورد استفاده در صدا و سیما برای همه ناشنوایان قابل فهم نیست؛ هر چند انتظار داریم که همه ناشنوایان زبان اشاره را متوجه شوند و اگر میزان ۶۰ تا ۷۰ درصد باشد، قابل قبول است؛ اما اگر این میزان درصد پایینی داشته باشد باید برنامه‌هایی در نظر گرفته شود. صدا و سیما در این زمینه می‌تواند از گروه‌های مختلف NGOها که در زمینه ناشنوایان فعالیت می‌کنند کمک بگیرند و NGOها که مترجمان قوی دارند به صدا و سیما معرفی شوند.

وی در پاسخ به سوال دیگری درخصوص جایگاه زبان اشاره در پلتفرم‌های دیگر برنامه‌ها اظهار کرد: برخی پلتفرم‌ها اکثرا مترجمانی دارند که زبان اشاره ایرانی به کار می‌برند و این موضوع برای افراد ناشنوا قابل فهم است اما متاسفانه شبکه‌های صدا و سیما مثل شبکه یک تا شش مترجمانی دارند که از زبان اشاره غیر ایرانی استفاده می‌کنند و این موضوع برای جامعه ناشنوایان قابل فهم نبوده و انجمن بارها و بارها در این زمینه انتقاد کرده است.

همچنین دکتر مریم مسگرخویی - دکترای زبان‌شناسی و پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز با بیان اینکه زبان‌های اشاره از نظر زبان‌شناختی زبان‌های کامل، تمام‌عیار و دارای الگوها و ساختاری همانند زبان‌های گفتاری هستند نیز به ایسنا گفت: زبان‌های اشاره هیچ گونه وابستگی به زبان‌های گفتاری ندارند، بلکه مثل همه زبان‌های دنیا که در صورت همجواری با یکدیگر ممکن است از یکدیگر وام‌گیری داشته باشند، زبان اشاره نیز ممکن است در شرایط خاصی از زبان گفتاری همجوارش وام‌گیری داشته باشد.

مسگرخویی اظهار کرد: زبان اشاره نیز مانند زبان گفتاری با توجه به موقعیت جغرافیایی که استفاده می‌شود ممکن است گویش‌های گوناگونی داشته باشد. برای نمونه گویش تبریزی زبان اشاره ایرانی یا گونه مشهدی زبان اشاره ایرانی یا گونه خوزستانی زبان اشاره ایرانی را داریم که البته هر یک از این گونه‌ها تنها از لحاظ واژگانی با یکدیگر متفاوت هستند اما در حالت کلی گویشوران هر یک به راحتی می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. باتوجه به آمار ناشنوایان و کم‌شنوایان به نظر می‌رسد پرکاربردترین گونه زبان اشاره ایرانی گونه تهرانی باشد که حدود ۴۵ هزار نفر از این گونه استفاده می‌کنند.

جایگاه زبان اشاره ایرانی در کشور

این پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه نسبت به جایگاه زبان اشاره ایرانی در کشور توضیح داد و گفت: متاسفانه زبان اشاره ایرانی به‌عنوان زبان اکثریت جامعه ناشنوا و کم‌شنوای ایران در این کشور به رسمیت شناخته نمی‌شود و این زبان به‌ لحاظ حقوقی و قانونی جایگاهی در دستگاه‌های دولتی و خصوصی ندارد. این شرایط مشکلات عدیده‌ای را برای این جامعه به وجود آورده و عملا استفاده ناشنوایان و کم‌شنوایان را از هر گونه امکاناتی محدود کرده است.

وی با تاکید بر اینکه متاسفانه استفاده از مترجمان زبان اشاره در صداوسیما و پلتفرم‌های این‌چنینی بسیار محدود است و حتی در برنامه‌هایی که مختص و با موضوع ناشنوایان و کم‌شنوایان است، از مترجمان به‌ندرت استفاده می‌شود، تصریح کرد: لازم است راهکارها و برنامه‌های کلانی برای این امر در قوانین پیش‌بینی و اجرا شود.

مسگرخویی در پاسخ به سوالی درخصوص برخی اظهارات مبنی بر اینکه زبان اشاره مورد استفاده در سیما برای همه ناشنوایان قابل فهم نیست، نیز اینگونه توضیح داد: متاسفانه گونه‌ای از زبان اشاره که در برنامه‌های صداوسیما استفاده می‌شود برای جامعه ناشنوایان مناسب و قابل فهم نیست و از این‌رو این جامعه عملا نمی‌تواند از برنامه‌های صداوسیما که باید برای عموم مردم قابل استفاده باشد، بهره‌ای ببرد. راهکار این مسئله این است که زبان اشاره ایرانی که به‌طور طبیعی توسط ناشنوایان و کم‌شنوایان ایرانی مورداستفاده قرار می‌گیرد در صدا و سیما مورد توجه واقع شود.

از سویی دیگر نیز کیخسرو رنگرز حق- گوینده اخبار ناشنوایان و عضو کمیته پژوهش و توسعه زبان اشاره ایرانی شبکه ملی تشکل‌های مردم‌نهاد افراد دارای معلولیت شنوایی نیز با اشاره به جایگاه استفاده از زبان اشاره در کشور نیز به ایسنا می‌گوید: زبان اشاره در ایران جایگاهی ندارد و اکثرا افراد شنوا برای ناشنوایان تصمیم می‌گیرند که آنها به چه صورت صحبت و به چه صورت اشاره کنند؟. پدیده اودیسم (شنواگرایی) در اینجا بیشتر مشاهده می‌شود و هر زمان که به نماینده یا متخصصان ناشنوایان در راس کار و تصمیم‌های آنها احترام گذاشته شود، آن زمان می‌توان گفت که به زبان اشاره توجه می‌شود؛ اما فعلا هیچ توجهی در این زمینه وجود ندارد.

وی در پاسخ به سوالی درخصوص رایزنی انجمن‌ها و تشکل‌ها با صدا و سیما درخصوص حضور مترجمان زبان اشاره در برنامه‌ها بیان کرد: بیش از اندازه در این زمینه رایزنی شده است، اما تصمیم نهایی خودشان را می‌گیرند و به نیازهای افراد ناشنوا احترام گذاشته نمی‌شود. نمی‌دانیم اجرای این برنامه‌ها چه سودی دارد زمانی که مخاطبان راضی نیستند. امید است جلساتی برگزار شود و براساس تحقیقات انجام شده این موارد را اعمال کنند.

بهترین گزینه برای ترجمه؛ زیرنویس به زبان ساده

رنگرزحق همچنین ضمن انتقاد از عدم توجه صدا و سیما به ناشنوایان تصریح می‌کند: هر استانی برای خود دارای شبکه مخصوصی است و به نیاز آن استان احترام گذاشته می‌شود. حال لازم است برای جامعه ناشنوایان نیز شبکه‌ای در اختیار قرار داده شود؛ به طور مثال درخصوص یک فیلم یک مترجم نمی‌تواند تمامی شخصیت‌های آن را به زبان اشاره برگرداند. بهترین گزینه زیرنویس به زبان ساده است؛ این درحالیست که بارها برای یک فیلم، یک یا چند مترجم از ابتدا تا انتهای فیلم را ترجمه می‌کند اما باز هم نمی‌توانند آن را پوشش دهند و دوبله به معنای واقعی انجام نشده است.

انتهای پیام