مژده ارشادی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه اختلالات پارانوئیدی یک الگوی رفتاری و روانی نسبتا ثابت است که در روابط نزدیک یا حتی روابط اجتماعی و رسمی‌تر نیز مشاهده می‌شود، اظهار کرد: این افراد معمولا دارای افکار عجیب و غریب و نامتعارف هستند، به طوری‌که شک و تردید و عدم اعتماد و امنیت در این افراد بالاست.

عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران با بیان اینکه پارانوئید همان بدگمانی، بدبینی یا شکاکی است، افزود: این دسته از افراد مدام این تصور را دارند که دیگران به آن‌ها دروغ می‌گویند و با سوء‌نیت قصد فریب آن‌ها را دارند، همچنین سریعا خشمگین می‌شوند و دامنه پرخاشگری آن‌ها معمولا غیر قابل تشخیص است، به گونه‌ای که نمی‌توانند خشم خود را کنترل کنند.

ارشادی گفت: اگر شخصی نسبت به این دسته از افراد عمد یا غیر عمد رفتاری انجام دهد هیچ موقع از خاطرشان پاک نمی‌شود، یعنی حافظه این افراد ممکن است از سال‌های گذشته نیز فراخوان شود که همین موضوع موجب حادتر شدن این اختلال خواهد شد.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه توهم در اختلالات شخصیت بسیار زیاد است، تصریح کرد: باتوجه به اینکه فرد پارانویا رفتار معمولی ندارد، مشاهده می‌شود افرادی که با فرد پارانویا در ارتباط هستند ابتدا حالت حفاظتی دارند و به دلیل عدم کنترل هنجار، می‌تواند به راحتی طرف مقابل را به لحاظ جانی تهدید کند.

به گفته وی، دروغگویی، عدم صداقت، کینه ورزی، انتقام جویی و رفتارهای خارج از چارچوب اخلاق، شرع و عرف در این دسته از افراد بسیار زیاد است.

ارشادی تاکید کرد: اختلال پارانوئیدی می‌تواند ناشی از ژنتیک یا حتی مربوط به الگوهای رفتاری  محیطی والدین باشد که فرد را دچار این نوع اختلال می‌کند، یعنی ممکن است فرد در کودکی با ترومای روانی مواجه بوده و بی‌توجهی به آن‌ موجب شدت گرفتن این اختلال در فرد شده است، حتی الگوهای رفتاری والدین در این مساله می‌تواند موثر باشد، یعنی زمانی که والدین بیش از اندازه از فرزند خود حمایت می‌کنند و کنترل‌گر هستند، در حقیقت فضای صمیمی را احساس نمی‌کنند و همواره در فضای ترس و وحشت قرار می‌گیرند که این امر می‌تواند دلیلی بر ایجاد اختلالات شخصیتی در افراد شود.

عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران با تاکید بر اینکه میزان بروز اختلال پارانوئیدی در آقایان بسیار بیش‌تر از خانم‌هاست، تصریح کرد: این اختلال از سن ۱۸ سالگی خود را نشان می‌دهد ولی به دلیل اینکه فرزند وارد تعاملات اجتماعی نشده، شدت این اختلال مشخص نیست، همین که کم کم تعاملات او با دیگران افزایش می‌یابد، این اختلال نمایان‌تر می‌شود، در حقیقت اختلال پارانوئیدی از دهه ۳۰ تا ۴۰ به اوج و شدت خود می‌رسد، به گونه‌ای که عمده این اختلال خود را در چارچوب روابط زوجین نشان می‌دهد و ممکن است فرد با چند اختلال ضد اجتماعی، خلقی، وسواسی و افسردگی مواجه شود.

ارشادی اضافه کرد: باتوجه به اینکه این دسته از افراد که دچار اختلال پارانوئیدی هستند مدام در ذهن خود در مورد شریک زندگی یا حتی آشنایان با مشغولیت ذهنی مواجه‌اند، یعنی همیشه فکر می‌کنند که همسرشان قصد خیانت به او را دارد و  اعتمادی به آن‌ها ندارند، از طرفی اگر نظری خلاف باور فرد پارانویا داده شود، آن را تهدید و تحقیر تلقی می‌کند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد.

وی گفت: اگر احساس کند شخصی به او توهین کرده یا حتی آبروی فرد در معرض خطر باشد به شدت نسبت به این فرد رفتارهای پرخطر و پرخاشگرانه نشان می دهد و نسبت به مشکلات خود بی‌توجه است.

این مدرس دانشگاه توضیح داد: افراد دارای اختلال پارانوئیدی برخلاف شخصیت آرام و آسوده‌خاطر بودن، بسیار استرسی، مضطرب با عزت نفس پایین هستند و با توجه به عقده روانی درونی، طرف مقابل را به شدت تحقیر می‌کنند، تاب شنیدن هیچ اتفاقی را ندارند، یعنی سریعا از اتفاقات بیرونی نتیجه‌گیری و قضاوت می‌کنند و نظر خود را نیز تغییر نمی‌دهند.

وی در پاسخ به اینکه درمان این افراد برچه اساسی انجام می‌شود؟، بیان کرد: این افراد مقاوم‌ترین افراد به درمان هستند، زیرا شخص اعتقاد و بینشی نسبت به بیمار بودن خود ندارد، البته ممکن است در محیط ناایمن به دلیل الگوی پرخاشگری غیر قابل کنترل شدت آن بیش‌تر شود که این مساله می‌تواند برای همسر نیز ضرر حیثیتی به همراه داشته باشد.

ارشادی تاکید کرد: بسیاری تصور می کنند این اختلال با دارو یا روان درمانی قابل درمان است، اما باید پذیرفت که قابلیت درمان زیادی برای اختلالات شخصیتی وجود ندارد، بلکه قابلیت کنترل دارند و داروهایی که استفاده می‌کنند معمولا برای کنترل استرس، افسردگی و خشم است، البته داروهای ضدجنون به این افراد داده می‌شود تا توهمات آن‌ها از بین برود.

این روانشناس خانواده ادامه داد: از طریق درمان هیجان مدار سعی می‌شود این بیماری درمان و ترمیم شود، اما باید این نکته را درنظر گرفت که دیگر به راحتی امکان ادامه زندگی با این فرد وجود ندارد، یعنی به دلیل رفتارهای غیرمعمول، همسر و والدین این افراد به شدت در معرض آسیب هستند.

وی افزود: افراد دارای این اختلال، زمانی‌که می‌خواهند همسری برای خود انتخاب کنند به سختی این کار را انجام می‌دهند، البته ابتدای کار خود را افراد منعطف نشان داده، در حالی‌که این‌گونه نیست و فرد خشک و غیر قابل انعطاف‌پذیری هستند که این مساله می‌تواند به طرف مقابل آسیب وارد کند.

ارشادی تاکید کرد: لازم است ریشه‌های این اختلال در افراد پیدا شود، زیرا امنیت به معنای جست‌وجوی جزئیات و پاسخ‌گویی به آن‌ها نیست، شریک زندگی این افراد سعی کنند متوجه این مساله شوند، خود را سریعا نبازند و در مقابل هذیان‌های اشتباه آن‌ها کاملا ایستادگی کنند.

عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران گفت: انزوا موجب تشدید این اختلال می‌شود، بنابراین لازم است در جمع‌های خانوادگی حضور پیدا کنند، آن‌ها را در محیط‌های قضاوتی قرار ندهند زیرا وقتی این افراد در جایگاه‌های قضاوتی قرار می‌گیرند به شدت واکنش‌های تدافعی یا حمله‌گرانه دارند، البته این موضوع را باید در نظر گرفت که ایجاد روابط صمیمانه یا پایدار عاطفی با این دسته از افراد بسیار دشوار است.

ارشادی خاطرنشان کرد: به هر نوع محتوای رفتاری اختلال پارانویا گفته نمی‌شود و نباید هر رفتار پرخشونت به صرف اینکه یک رفتار فرهنگی یا قومیتی است مورد پذیرش قرار گیرد، زیرا این اختلال جزو اختلالات آسیب‌زا به چارچوب خانواده‌هاست.

وی بر تشخیص و درمان اختلال پارانوئید که گاهی تا پایان عمر است تاکید کرد و گفت: باید پیش از ازدواج چشم‌ها را باز کرد، زیرا بعد از ازدواج زندگی کردن با این دسته از افراد تبعات روانی، اجتماعی، قانونی و آبرویی بسیار زیادی به همراه دارد.

انتهای پیام