دکتر رضا سعیدی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به فواید شیر مادر اظهار کرد: یک دسته از فواید شیر مادر به نوزاد و یک دسته از فواید آن به خود مادر می‌رسد. از مزایای شیر مادر برای نوزاد می‌توان به احساس آرامش بیشتر نوزاد، کمتر دچار شدن به کولیک و کاهش مرگ ناگهانی نوزادان اشاره کرد. همچنین این نوزادان در آینده کمتر دچار سرطان می‌شوند. در مطالعه‌ای مشخص شد ضریب هوشی نوزادان تغذیه شده با شیر مادر نسبت به نوزادان شیر خشکی هشت واحد بیشتر است. همچنین برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های بدخیم، آلرژی، آسم و بیماری‌هایی که عمدتا با سیستم ایمنی بدن در ارتباطند، در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه شدند، در بزرگسالی کمتر مشاهده می‌شود.  

وی با اشاره به فواید روانی و عاطفی استفاده از شیر مادر برای نوزاد ادامه داد: این نوزادان از نظر عاطفی باثبات‌تر بوده و آرام‌ترند. شیر مادر آنتی‌بادی را به صورت تازه با هر بار شیردهی از طریق بدن مادر به نوزاد منتقل می‌کند، در حالی که هیچ شیر خشکی آنتی‌بادی و فاکتورهای سلول‌های زنده ایمنی بدن را ندارد. در یک جمع‌بندی باید گفت ۲ موضوع یعنی «شیر مادر» و «مهر مادر» جایگزین ندارد.

سعیدی با بیان اینکه تغذیه با شیر مادر برای خود مادر نیز فواید قابل تاملی دارد، بیان کرد: این مادران کمتر دچار کم‌خونی و فقر آهن شده و ابتلا به سرطان‌هایی مانند سرطان پستان یا سرطان رحم در این مادران کمتر است. اضافه‌وزن مادران در دوران شیردهی از بین رفته و ذخایر چربی ایام بارداری مصرف می‌شود و علاوه‌ بر این مادران شیرده از نظر عاطفی، احساس رضایتمندی بهتری دارند؛ لذا اگر مادری می‌تواند نوزاد خود را شیر دهد، توصیه می‌کنیم حتما نوزاد از شیر مادر تغذیه کند اما اگر به هر دلیلی مادر مشکل داشت و امکان شیردهی وجود نداشت، می‌تواند به شیر کمکی روی بیاورد.  

شیری که مادران تولید می‌کنند، ترکیب ثابتی دارد 

وی در خصوص تغذیه مادران شیرده افزود: تقریبا همه مادران شیری مشابه با یکدیگر تولید می‌کنند؛ مگر مادرانی که سوءتغذیه شدید دارند که روی شیر مادر تاثیر می‌گذارد و کیفیت و کمیت آن را کاهش می‌دهد. تفاوت‌های تغذیه‌ای و جسمی مختصری که بین افراد وجود دارد، تاثیر چندانی بر ترکیب شیر ندارد. به عبارت دیگر شیری که مادران تولید می‌کنند، ترکیب ثابتی دارد؛ با این حال بدن مادر هر کمبودی داشته باشد، بدن برای تولید شیر از ذخائر بدن برداشت می‌کند و این اتفاق در آینده مشکلاتی برای مادر ایجاد می‌کند؛ بنابراین مادران باید تغذیه مناسبی در دوران شیردهی داشته باشند. مادران باید در دوران شیردهی حدود ۳۰۰ کالری بیشتر از زمان‌های دیگر به بدن خود برسانند؛ مکمل‌ها و داروهای تقویتی استفاده کنند و روزانه چهار تا هشت لیوان شیر و لبنیات مصرف کنند.

این متخصص نوزادان با بیان اینکه شیر مادر از نظر تقسیم‌بندی به آغوز یا کلستروم، شیر انتقالی و رسیده تقسیم می‌شود، گفت: آغوز شیری است که در سه تا پنج روز اول تولد نوزاد در شیر مادر ترشح می‌شود و ترکیب این شیر متفاوت است. این شیر حجم پروتئین و آنتی‌بادی بالا و آب و کالری کمتری دارد. سپس از پنج تا ۱۵ روزگی ترکیب آغوز تغییر می‌کند و به شیر رسیده تبدیل می‌شود. این فاز پنج تا ۱۵ روزگی را به اصلاح شیر انتقالی می‌گویند که شیر از مرحله آغوز به شیر رسیده تبدیل می‌شود.  

وی افزود: دوران شیر انتقالی کوتاه است. در این دوران پروئین کاهش، چربی، کالری و حجم شیر افزایش پیدا می‌کند. مادری که ۲ هفته از زایمانش گذشته، شیر رسیده ترشح می‌کند. شیر رسیده در هر ۱۰۰ سی‌سی ۷۰ کیلوکالری انرژی، هفت گرم قند، چهار گرم چربی و ۱.۲ گرم پروتئین دارد. این ترکیب تا پایان یک سالگی ترشح می‌شود. مادران ۶ ماه بعد از زایمان روزانه یک لیتر تا ۱.۵ لیتر شیر بسته به نیاز روزانه نوزاد شیر تولید می‌کنند.  

این متخصص نوزادان ادامه داد: بهترین زمان برای مصرف شیر مادر را می‌توان به ۲ صورت بیان کرد. بهترین زمان آغاز شیردهی ۱۵ تا ۳۰ دقیقه اول تولد است که به محض تولد نوزاد زمانی که شرایط تنفسی قلبی و معاینه اولیه نرمال بود، باید نوزاد را تحویل مادر داد تا شروع به شیر خوردن کند. این موضوع باعث می‌شود ارتباط بهتری بین مادر و نوزاد برقرار شود و شیردهی مادر موفق‌تر باشد.  

وی با اشاره به لزوم تداوم شیردهی به مدت حداقل ۱.۵ تا ۲ سال گفت: در ۶ ماه اول نوزاد باید از شیر مادر استفاده کند و قطره مولتی‌ ویتامین و قطره AD به نوزاد خورانده شود. بعد از ۶ ماهگی می‌توان در کنار شیر مادر از غذای کمکی استفاده کرد و بعد از یک سال کودک از غذای سفره می‌تواند تغدیه کند. مادران در ماه‌های آخر لازم است شیردهی را کاهش دهند و ظرف یک ماه به تدریج کودک را از شیر بگیرند که ابتدا در روز و سپس در شب پروسه جداسازی انجام شود.  

در چه شرایطی می‌توان به نوزاد شیرخشک داد 

سعیدی با اشاره به اینکه برخی نوزادان نمی‌توانند شیر مادر استفاده کنند، بنابراین باید از شیر جایگزین استفاده شود و یکی از این شیرها شیر خشک است، تاکید کرد: اگر شیر خشک در دسترس نبود، می‌توان از شیر پاستوریزه نیز استفاده کرد. خانواده‌ها باید شیر خشکی را انتخاب کنند که سازگاری بیشتری با بدن نوزاد داشته باشد. از دیگر مواردی که توصیه می‌شود نوزاد از شیر خشک استفاده کند، زمانی است که مادر بیماری شدیدی داشته باشد. به عنوان مثال مادرانی که مبتلا به HIV فعال هستند، سینه‌شان تبخال زده یا ویروس هرپس دارند و مادرانی که داروهای خاص شیمی‌درمانی و برخی داروهای خاص برای درمان بیماری روماتولوژی استفاده می‌کنند، می‌توانند از شیر خشک استفاده کنند.  

وی ادامه داد: نوزادانی که شیر خشک استفاده می‌کنند، حدود ۱۸ برابر بیشتر دچار بیماری‌های اسهالی و پنج تا ۶ برابر بیشتر دچار بیماری‌های تنفسی می‌شوند. مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها نیز چند برابر است. سلول‌های ایمنی، آنتی‌بادی‌ها و پروتئین‌های ایمنی در شیر مادر وجود دارد که تاکنون دانشمندان نتوانسته‌اند فاکتوری از این موارد را به شیر خشک اضافه کنند.  

مصرف صحیح شیر پاستوریزه برای نوزادان 

این متخصص نوزادان خاطرنشان کرد: اگر به هر دلیلی مادر نتواند به نوزاد خود شیر دهد یا مادر فوت شده و امکان تهیه شیر خشک وجود ندارد، می‌توان از شیرهای پاستوریزه استفاده کرد. مصرف این نوع شیر به این صورت است که سه استکان شیر پاستوریزه را با یک لیوان آب مخلوط و یک پیمانه شکر به آن اضافه کنند و آن را بجوشانند.  

وی اضافه کرد: شیر گاو قند کمی دارد؛ قند این نوع شیر تقریبا چهار گرم در هر ۱۰۰ سی‌سی است؛ در صورتی که هر هفت گرم از هر ۱۰۰ سی‌سی شیر مادر قند دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود یک پیمانه شکر به شیر اضافه شود. جوشیدن شیر مهم است زیرا کلسیم، فسفر، سدیم، املاح و پروتئین بالایی دارد که فشار زیادی روی کلیه ایجاد می‌کند؛ به همین دلیل جوشاندن شیر مهم است و با اضافه کردن آب شیر رقیق می‌شود تا هضم آن برای نوزاد راحت باشد.  

انتهای پیام