به گزارش ایسنا، مخالفان قیس سعید، رئیس‌جمهوری تونس نگران این هستند که این تغییرات آسیب شدیدی به دموکراسی تونس بزند، کشوری که بسیاری آن را تنها نمونه موفق خیزشی علیه حکومت خودکامه و بهار عربی می‌دانند که در دیگر کشورهای جهان عرب صرفا به سرکوب جدید و جنگ‌های داخلی ختم شده است.

در اینجا خلاصه‌ای از ثمره بهار عربی در کشورهایی آمده است که از آن تاثیر پذیرفتند:

• تونس

محمد بوعزیزی، یک میوه‌فروش تونسی بود که در پی توقیف چرخ‌دستی‌اش توسط مقامات دولتی، در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۰ خود را به آتش کشید.

اعتراضات از شهر او آغاز شده و به گسترش به سرتاسر تونس، به تظاهراتی مرگبار بدل شد. تقریبا یک ماه بعد یعنی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱، زین‌العابدین بن علی، رئیس‌جمهوری وقت تونس از کشور فرار کرد و انگیزه‌ای شد برای طغیان در دیگر کشورها.

تونس در ماه اکتبر همان سال انتخاباتی برگزار کرد که پیروز آن حزب اسلام‌گرای میانه‌روی «النهضه» بود، حزبی که در دوران حکومت بن علی اجازه فعالیت نداشت.

یک قانون اساسی جدید نوشته شد و در سال ۲۰۱۴ یک نظام پارلمانی به تصویب رسید. حدود پنج سال بعد در ۲۰۱۹ مردم تونس در انتخاباتی آزاد و عادلانه رئیس‌جمهوری و قانون‌گذاران کشور خود را انتخاب کردند.

اما مشکلات اقتصادی مردم را به دشواری انداخته و موجب دلسردی آن‌ها شد. اقتصاد این کشور که وابستگی شدیدی به توریسم داشت، در دوران کرونا آسیب سختی دید و مهاجرت غیرقانونی به اروپا افزایش یافت.

در ژوئیه ۲۰۲۱، قیس سعید پارلمان و دولت این کشور را منحل کرد، اقدامی که منتقدانش آن را کودتا خواندند اما مورد استقبال آن دسته از تونسی‌ها قرار گرفت که از رخوت، ناکارآمدی و مشاجرات سیاسی خسته شده بودند.

سعید روز دوشنبه برای تصویب یک قانون اساسی جدید که قدرت رئیس‌جمهوری را افزایش می‌دهد، رفراندوم برگزار کرد، اقدامی که منتقدانش آن را گامی به سوی حکومت یک نفره می‌دانند، اما سعید گفته است که از آزادی و حقوق شهروندان محافظت خواهد شد.

• مصر

حسنی مبارک، رئیس‌جمهوری مصر از ۱۹۸۱ روی کار بود، اما در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ تظاهراتی گسترده علیه دولتش آغاز شد. فعالان مصر با الهام از انقلاب تونس، خواستار «یک روز خشم» شدند. سه روز بعد که صدها هزار معترض بعد از نماز جمعه اقدام به برگزاری تظاهرات کردند، حسنی مبارک ارتش را به میدان آورد.

اما تظاهرات شدیدتر شد، ارتش عقب کشید و مبارک کناره‌گیری کرد. او در ماه اوت همان سال در دادگاه به جرم سوءاستفاده از قدرت و کشتار تظاهرکنندگان محاکمه شد.

اخوان‌المسلمین که در دوران مبارک اجازه فعالیت نداشت، در سال ۲۰۱۲ پیروز انتخابات شد، اما یک سال بعد ارتش با حمایت تظاهرکنندگانی که با اخوان‌المسلمین مخالف بودند محمد مرسی، رئیس‌جمهوری وقت را به زیر کشده و به زندان انداخت. مرسی در سال ۲۰۱۹ در زندان از دنیا رفت.

عبدالفتاح السیسی، رئیس ارتش مصر جایگزین مرسی شد. گروه‌های حقوق بشری از نقض حقوق بشر در سرکوب‌ مخالفان خبر دادند و ارتش با شورش‌های طولانی مدت شبه‌نظامیان در شبه‌جزیره سینا مواجهه شد.

مبارک در سال ۲۰۲۰ و در حالی در ۹۱ سالگی از دنیا رفت که پرونده‌هایش در سال ۲۰۱۴ مختومه اعلام شده و آزاد بود.

• یمن

در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۱ مردم یمن به خیابان‌ها آمده و علیه دولت علی عبدالله صالح، رئیس‌جمهوری وقت تظاهرات کردند، اعتراضی که تنش‌ها در ارتش و بلوک‌های سیاسی را تشدید کرد. صالح در ژوئن ۲۰۱۱ مورد سوءقصد قرار گرفت و برای مداوا به بیمارستانی نظامی در عربستان منتقل شد.

کشورهای خلیج فارسی یک توافق انتقال قدرت تدوین کردند که شامل «گفت‌وگوی ملی» با هدف حل‌وفصل مشکلات یمن می‌شد و قرار شد عبدربه منصور هادی، معاون سابق صالح به عنوان رئیس‌جمهوری موقت یمن انتخاب شود.

صنعا می‌خواست با جنبش انصارالله در شرق این کشور مقابله کند. علاوه بر این، یک جنبش تجزیه‌طلب در جنوب یمن به تازگی جانی دوباره گرفته بود.

در سال ۲۰۱۵، پس از آن که انصارالله صنعا را در اختیار خود گرفت، عربستان سعودی و متحدانش از منصور هادی حمایت نظامی کردند تا در قدرت بماند، جنگی که به سرعت به بن‌بستی خونبار تبدیل شد و موجب کمبود مواد غذایی و گسترش وبا در یمن شد.

خودروی حامل صالح در سال ۲۰۱۷ هدف حمله قرار گرفت و این رئیس‌جمهوری سابق یمن کشته شد.

در آوریل ۲۰۲۲ یک آتش‌بس با میانجی‌گری سازمان ملل برقرار شد و یک شورای ریاستی، جانشین منصور هادی که چندین سال در عربستان در تبعید به سر می‌برد، شد.

• لیبی

ابتدا بنغازی و سپس مصراته، تظاهرات لیبی از فوریه ۲۰۱۱ آغاز شد و به‌سرعت به یک خیزش مسلحانه علیه حکومت ۴۲ ساله معمر قذافی تبدیل شد.

در ماه مارس، شورای امنیت سازمان ملل متحد منطقه پرواز ممنوع اعلام کرد تا غیرنظامیان را از گزند نیروهای قذافی در امان نگاه دارد. ناتو نیز برای جلوگیری از پیشروی نیروهای قذافی به شهر بنغازی، حملات هوایی خود را آغاز کرد.

در ماه اوت، شورشی‌ها توانستند طرابلس را تحت کنترل خود درآورند و قذاقی در اکتبر همان سال در حوالی شهر محل تولدش (سرت) دستگیر و کشته شد.

شبه‌نظامیان محلی کنترل آن منطقه را به دست گرفتند و لیبی در سال ۲۰۱۴ به دو دسته شرقی و غربی تقسیم شد. به کمک سازمان ملل، در سال ۲۰۱۵ یک توافق سیاسی امضا شد اما در عمل دودستگی از بین نرفت و داعش بیش از یک سال کنترل سرت را در دست داشت.

خلیفه حفتر، فرمانده بخش شرقی در سال ۲۰۱۹ جنگ جدیدی را آغاز کرد و ۱۴ ماه به طرابلس حمله کرد. امروز این مناقشه بین‌المللی شده و روسیه، امارات و مصر از حفتر حمایت می‌کنند و ترکیه از دولت طرابلس.

انتخاباتی که قرار بود با حمایت سازمان ملل برگزار شود، در دسامبر ۲۰۲۱ به دلیل اختلاف بر سر قوانین، لغو شد.

در مارس ۲۰۲۲ پارلمان سرت یک نخست‌وزیر جدید انتخاب کرد اما دولت طرابلس کناره‌گیری نکرد و لیبی حالا میان دو دولت تقسیم شده است، دولت‌هایی که یکدیگر را دشمن می‌دانند.

• بحرین

در فوریه ۲۰۱۱ بزرگ‌ترین تظاهرات بحرین در سال‌های اخیر در گرفت و تظاهرکنندگان با الهام از «روز خشم» مصر، از نظام پادشاهی حاکم خواستار دموکراسی شدند.

در هفته‌های بعدی، تظاهرکنندگان و پلیس بحرین درگیر شدند.

در ۱۴ مارس، عربستان سعودی تانک‌های خود را به گذرگاهی که این کشور را به بحرین متصل می‌کرد فرستاد تا از تاسیسات مهم حفاظت کند. مقامات اعلام حکومت نظامی کردند و تظاهرکنندگان را متفرق کردند.

اما اعتراضات چهار ماه ادامه یافت و ۳۵ کشته به دنبال داشت، با این حال، در نهایت سلطنت حاکم توانست اعتراضات را سرکوب کرده و قدرت را مجددا به‌دست بگیرد.

انتهای پیام