به گزارش ایسنا، طبق تعریف انجمن بین‌المللی اکوتوریسم  (TIES)، می‌توان اکوتوریسم را به عنوان سفری مسئولانه به مناطق طبیعی تعریف کرد که در این سفر محیط زیست و رفاه مردم محلی حفظ می‌شود. چنین سفرهایی را می‌توان به لطف شبکه بین‌المللی موجود میان افراد، مؤسسات و صنعت گردشگری ایجاد کرد که در آن گردشگران و متخصصان گردشگری در مورد مسائل زیست‌محیطی آموزش می‌بینند.

همچنین اکوتوریسم ملی استرالیا، این نوع از گردشگری را به عنوان گردشگری پایدار زیست‌محیطی با تمرکز اولیه بر تجربه مناطق طبیعی تعریف می‌کند که درک، قدردانی و حفاظت از محیط زیست و موضوعات فرهنگی را تقویت می‌کند.

گردشگری اکوتوریسم علاوه بر به حداقل رساندن تأثیرات فیزیکی، اجتماعی، رفتاری و روانی، زمینه ایجاد فرهنگ احترام و حفاظت از محیط زیست و در عین حال ارائه تجربیات مثبت به بازدیدکنندگان و میزبانان را فراهم می‌کند.

در اکوتوریسم، آگاهی بیشتری نسبت به لزوم حفاظت از محیط زیست و تمایل به مشارکت در این امر وجود دارد. اکوتوریسم ممکن است به حفاظت از مکان‌های حساس محیطی و افزایش آگاهی در مورد مسائل حساس محیطی و اجتماعی نیز کمک کند همچنین امکان دارد فرصت‌های درآمدی مناسبی برای مردم محلی ایجاد کند.

پیوستن به اکوتوریسم راهی برای تضمین ادامه رونق صنعت گردشگری، ارائه مزایای اجتماعی و اقتصادی به مقاصد و جوامع در سراسر جهان است. طبیعت‌گردی فرصتی را برای غرق شدن در دنیای طبیعی به شیوه‌ای لذت بخش و مؤثر فراهم می‌کند. اما علی‌رغم هدف حفاظت از محیط زیست، اکوتوریسم می‌تواند حتی ناخواسته آسیب‌های زیست محیطی ایجاد کند چراکه اکوتوریست‌ها اغلب به مناطق و محیطی شکننده می‌روند که در معرض خطر سقوط یا فرسایش قرار دارند. اختلال در زندگی حیات وحش، حذف پوشش گیاهی با جمع‌آوری گیاهان و افزایش تولید زباله به دلیل حضور بازدیدکنندگان در منطقه نیز از پیامدهای احتمالی طبیعت‌گردی است.

برخی از بازدیدها در دوره‌های حساس مانند دوره‌های پرورش یا جوجه‌ریزی انجام می‌شود و اثرات پنهانی مانند مصرف سوخت برای سفرهای هوایی یا جاده‌ای نیز وجود دارد، از این رو خطر تبدیل اکوتوریسم به گردشگری انبوه علاوه بر تأثیرات زیست‌محیطی، تأثیرات عظیم بر سطوح مختلف نیز به دنبال خواهد داشت که از جمله آن‌ها می‌توان به پاکسازی زمین‌ها برای ساخت زیرساخت‌ها مانند جاده‌ها و هتل‌ها اشاره کنیم. به جهت کاهش این اثرات مخرب بر محیط زیست  لازم است سیاستگذاران و مردم با رعایت نکاتی باعث خودداری از آسیب رسیدن به اکوسیستم شوند.

محمد درویش - کارشناس محیط زیست- در گفت‌وگو با ایسنا به ارائه تعریفی از گردشگری پایدار پرداخت و گفت: گردشگری پایدار به ساز و کاری اشاره دارد که می‌تواند به رونق اقتصاد محلی کمک کند، وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک را کم و  خسارت ناشی از فعالیت‌های کاهنده کارایی سرزمین را به کمترین حد خود کاهش دهد. در واقع گردشگری پایدار اگر اتفاق بیفتد، یک معادله برد- برد خواهد بود.

رئیس کمیته‌ محیط‌ زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو به جنبه‌های متفاوت مزایای گردشگری پایدار بر محیط زیست اشاره کرد و توضیح داد: گردشگری پایدار ابتدا باعث ارتقای بنیه‌ مالی جامعه محلی می‌شود و وقتی که جامعه محلی از رفاه بیشتری برخوردار باشند، مجبور به حفر چاه بیشتر، قاچاق چوب و شکار بی‌رویه برای تامین معیشت خود نیستند. فشار بر طبیعت کاهش پیدا می‌کند و این موضوع به کاهش خطرات ناشی از بیابان زایی نیز کمک می‌کند.

وی افزود: مزیت دوم اینکه گردشگری مسئولانه باعث آشنایی گردشگرانی که از فرهنگ‌ها و جوامع مختلف هستند با آیین‌ها و فرهنگ جامعه مقصد می‌شود. تعامل به‌وجود می‌آید، رواداری را افزایش می‌دهد و به این ترتیب کدورت‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند.

درویش خاطرنشان کرد: جامعه‌ای با امنیت بالا در گردشگری و تبادلات فرهنگی، جامعه‌ای تاب‌آورتر است و احتمال نزاع، سقوط ارزش‌های اخلاقی و افزایش تمهیدات امنیتی در آن کاهش پیدا می‌کند.

این فعال محیط زیست در مقابل مفهوم گردشگری پایدار به ارائه تعریفی از گردشگری انبوه پرداخت و گفت: گردشگری انبوه چیزی به عنوان ظرفیت برد را به رسمیت نمی‌شناسد. ما باید بدانیم که هر اکوسیستم از هر سرزمینی توانایی پذیرش حد مشخصی از مردم، مسافران و گردشگران را دارد. در صورت بی‌توجهی به این توانایی تشدید تخریب سرزمین را شاهد هستیم.

درویش به تبعات ناشی از گردشگری انبوه بر محیط زیست اشاره و اظهار کرد: میزان تولید زباله، ورود پساب‌ها، شیرابه‌ها، تخریب‌های غیرعمدی به سامانه‌های طبیعی و آلودگی صوتی در محیط زیست افزایش پیدا می‌کند. به علاوه با سلب آسایش جامعه محلی، فرهنگ جامعه محلی نیز به مخاطره می‌افتد.

وی تغییر ظرفیت تحمل هر اکوسیستم را اقدامی نادرست دانست و افزود: لازم است به سمت گردشگری یا بومگردی مسئولانه سوق پیدا کنیم. اصولا هر سرزمینی ظرفیت تحمل خاصی دارد بنابراین نباید بیش از ظرفیت از آن استفاده کرد.

این کارشناس محیط زیست به مثالی از ساخت تله‌کابین به مقصد دریاچه آب شیرین ولشت - در جنوب غرب شهر چالوس و شمال‌شرق منطقه ییلاقی کلاردشت واقع در استان مازندران - اشاره کرد و توضیح داد: در مقطعی قرار بود تله کابین از ادامه ایستگاه هفت به سمت دریاچه ولشت ساخته شود. با مشورت یک مشاور ژاپنی امکان‌پذیر بودن آن را سنجیدند. مشاور ژاپنی امکان‌پذیر نبودن این پروژه را تایید کرد چراکه به گفته او برای اقتصادی شدن این طرح باتوجه به بودجه هزینه شده برای ساخت آن باید روزانه ۳۷ هزار ۵۰۰ نفر از این تله‌کابین استفاده می‌کردند. با اینکه سرمایه‌گذار گفته بود می‌تواند از راه تبلیغات، روزانه این تعداد نفر را فراهم سازد باز هم مشاور ژاپنی این پروژه را امکان پذیر نداشت چراکه ظرفیت برد مقصد بیشتر از ۵۰۰ نفر نبود و نمی‌توان ۳۷ هزار و ۵۰۰ نفر را دور دریاچه‌ای که تنها ۵۰۰ نفر ظرفیت برد داشت، جمع کرد.

درویش افزود: در صورت اجرای این طرح، دریاچه آرامش و زیبایی موجود را از دست می‌داد، اهداف آن تامین نمی‌شد و در نهایت اکوسیستم نیز آسیب می‌دید. به همین دلایل اجرای این پروژه کنسل شد.

وی آموزش درباره دو مفهوم گردشگری پایدار و انبوه را در جهت حفظ محیط زیست دارای اهمیت دانست و گفت: این دو مفهوم در دروس دانشکده‌های گردشگری  تدریس می‌شوند و حتما باید جزو اصول گردشگری به رسمیت شناخته شوند.

درویش در پایان به ارائه راهکار برای حرکت به سمت گردشگری مسئولانه جهت حفاظت از محیط زیست اشاره و اظهار کرد: گردشگران باید جز رد پا چیزی از خود در طبیعت بر جا نگذارند، پسماندهای انبوه مواد غذایی خود را با خود برگردانند و بهانه برای نبود سطل‌زباله در طبیعت نیاورند، به ۱۰۰ متری رویشگاه‌های حساس و محیط‌های تالابی نزدیک نشوند،آلودگی صوتی ایجاد نکنند، در حد توان برای روشن‌کردن آتش از پیک‌نیک‌های گازی و سفری استفاده کنند و در غیر این صورت به جای استفاده از چوب‌های خشک منطقه  با خود ذغال به همراه داشته باشند و حتما در پایان کار خود آتش را خاموش کنند.

انتهای پیام