به گزارش ایسنا، جهاد دانشگاهی علم و صنعت بدون شک، یکی از نهادهای موفق در برقراری پیوند میان علم و صنعت در کشور محسوب می‌شود و تاکنون دستاوردهای چشمگیری در حوزه‌های مختلف به‌ویژه برق و مکانیک داشته است. 

در آستانه چهل و دومین سالگرد تأسیس جهاد دانشگاهی، مهندس منصور عارفیان، مدیر مرکز ترانس رکتیفایرهای صنعتی در جهاد دانشگاهی علم و صنعت، در گفت‌وگو با ایسنا یکی از دستاوردهای مهم این واحد در زمینه تولید رکتیفایرهای صنعتی را تشریح کرد. 

مهندس عارفیان درباره عملکرد این تجهیزات الکترونیک قدرت گفت: این تجهیزات به عنوان مبدل‌های الکتریکی در صنعت استفاده می‌شوند. این دستگاه، یکسوکننده ولتاژ یا رکتیفایر (rectifier) است که ولتاژ متناوب شبکه برق (AC) را به ولتاژ یکسوشده مشابه ولتاژ خروجی باطری‌ها (DC) تبدیل می‌کند. تمام فلزات رنگین مانند آلومینیوم، روی، مس و برخی فلزات نادر مانند آنتیموان، به روش الکتریکی جداسازی می‌شوند و رکتیفایرها، ابزار اصلی این جداسازی هستند.

مدیر مرکز ترانس رکتیفایرهای صنعتی در جهاد دانشگاهی علم و صنعت، با بیان اینکه رکتیفایرها بر اساس مشخصات الکتریکی، نوع کنترل، نحوه خنک‌سازی، نوع کاربرد و استاندارد بهره‌برداری در صنایع مختلف کاربرد دارند، گفت: بر اساس استاندارد جهانی، دو سطح ولتاژ ۷۵۰ و ۱۵۰۰ ولت برای متروهای درون شهری وجود دارد که هر دو در ایران استفاده می‌شود که به طور مثال، در متروی شهرهای اصفهان و شیراز از رکتیفایرهای ۱۵۰۰ ولت و در شهرهای تهران، مشهد، کرج و قم از رکتیفایرهای ۷۵۰ ولت استفاده می‌شود.

مهندس عارفیان ادامه داد: واضح و روشن است که ایران به این تجهیزات نیاز ضروری دارد. اوایل دهه ۹۰، ساخت این تجهیزات را بر اساس نیاز داخلی در دستور کار قرار دادیم. موفق به ساخت این دستگاه شدیم و پس از انجام آزمایش‌های مربوطه مطابق با استانداردهای بین‌المللی، تأییدیه فنی از بازرسی شخص ثالث را اخذ کردیم. اولین دستگاه تولید شده را در پست پایانه «فتح‌آباد» نصب کردیم؛ پس از مدتی، نمونه‌ای دیگری از این دستگاه، ساخته و در ایستگاه پر ترافیک خزانه با بار الکتریکی بالا نصب شد. در حال حاضر کلیه رکتیفایرهای مورد استفاده در خط ۸ متروی تهران، و خط A متروی قم ساخت جهاد دانشگاهی است. همچنین تأمین بخشی از رکتیفایرهای خطوط ۷ متروی تهران، خط ۲ متروی مشهد توسط این مجموعه دانش‌بنیان انجام شده است.

وی درباره پیشینه ساخت این دستگاه‌ها در ایران تصریح کرد: کار طراحی و ساخت رکتیفایرها از دهه ۷۰ در جهاد دانشگاهی علم و صنعت با ساخت ترانس رکتیفایرهای حفاظت کاتدی آغاز شد که در مقیاس صنعتی، قدرت و توان بسیار پایین و در حدود ۱۰ کیلووات بود. پیش از اینکه وارد عرصه ساخت آن بشویم، این تجهیزات از انگلستان وارد می‌شد. حدود ۱۵ سال این تجهیزات را ساختیم و به تدریج این تکنولوژی در کشور توسعه یافت؛ بنابراین ساخت آن را از اواسط دهه ۸۰ متوقف کردیم. بزرگترین نمونه‌های رکتیفایرها در کارخانه‌های تولید آلومینیوم کشور از جمله در هرمزال و المهدی در بندرعباس مورد استفاده قرار می‌گیرند که از لحاظ سطح جریان تا ۲۰۰ کیلوآمپر جریان خروجی دارند و به دلیل مصرف بسیار بالای برق، هر کارخانه تولید آلومینیوم یک نیروگاه مستقل داشته و همچنین تأمین برق آن از شبکه سراسری در سطوح ولتاژ ۱۳۲ یا ۲۳۰ کیلوولت انجام می‌شود تا بتواند برق مورد نیاز کارخانه را با ضریب اطمینان بالا تامین کند.

مهندس عارفیان افزود: دانش فنی ساخت رکتیفایرهای صنعتی عمدتاً در اختیار کشورهای اروپایی، آمریکایی و اخیرا چین است. پیش از ساخت این محصول، ابتدا آن را از کشور سوئیس وارد می‌کردیم. پس از اینکه چینی‌ها برخی از پروژه‌های عمرانی را در دست گرفتند، تجهیزات چینی را به صورت پکیج وارد کردند. به دلیل اینکه این محصول وارداتی بود، قیمت ثابت و مشخصی نداشت و در بازه‌های زمانی مختلف تغییر می‌کرد. اینطور باید گفت که خارجی‌ها تعیین‌کننده قیمت محصول وارداتی بودند. هنگامی که موفق به ساخت نمونه داخلی شدیم، حدود قیمت‌ها ثبات پیدا کرد.

مدیر مرکز ترانس رکتیفایرهای صنعتی در جهاد دانشگاهی علم و صنعت در ارتباط با پتانسیل این محصول برای صادرات گفت: توانایی صادرات رکتیفایر را داریم، اما لازمه اصلی این موضوع، ارتباطات بین‌المللی است. اگر شرایط شرکت در مناقصه‌های بین‌المللی وجود داشته باشد، می‌توانیم در جذب پروژه‌ها موفق شویم. اینطور نباید تصور کرد که یک شرکت به تنهایی می‌تواند صفر تا صد یک پروژه را انجام دهد. شرکت‌هایی که در مناقصه‌های بین‌المللی شرکت می‌کنند، به صورت مشترک اجرای یک پروژه را برعهده می‌گیرند.

تلاش برای خط‌شکنی در تولید فناوری‌های مورد نیاز کشور 

مهندس عارفیان تصریح کرد: به طور قطع، بسیاری از پروژه‌هایی که از سوی پژوهشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، مجتمع‌های تحقیقاتی و واحدهای تابعه ارائه می‌شود، برای نخستین بار در ایران اتفاق می‌افتد. هنگامی که پروژه‌ای را آغاز می‌کنیم، همه باور دارند که آن را با موفقیت به پایان می‌رسانیم. تلاش می‌کنیم در فناوری‌های مورد نیاز کشور، همواره خط‌شکن باشیم. ما با بهره‌گیری از نیروهای متخصص داخلی به فناوری‌های روز و مورد نیاز کشور دست پیدا می‌کنیم.

وی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی برای بومی‌سازی دانش‌ فنی به ظرفیت نخبگان ایرانی توجه می‌کند و از آن بهره می‌برد، اظهار کرد: رویکرد و رسالت این نهاد انقلابی، توجه به ظرفیت‌های نخبگان داخلی است. آنچه که مشخص است، تنها نهادی در کشور هستیم که در این راه گام برمی‌داریم. گواه این ادعا، تولید رکتیفایرهای مترو از سوی مرکز ترانس رکتیفایرهای صنعتی در جهاد دانشگاهی علم و صنعت است. حدود ۱۰ سال از عمر ساخت این تجهیزات در ایران می‌گذرد، اما هیچ شرکتی به این موضوع ورود نکرده است.

عنصر خودباوری و اعتماد به توان داخلی در جهاد دانشگاهی 

مهندس عارفیان با بیان اینکه الگوی مدیریت و عملکرد جهادیِ جهاد دانشگاهی می‌تواند یک الگوی مناسب برای اجرای امور کشور باشد، اظهار کرد: خودباوری، عنصر بسیار مهمی در اجرای امور است. پیش از اینکه دست به آغاز یک پروژه بزنیم، در بسیاری پروژه‌ها که به سختی توانستیم قرارداد ببندیم، کارفرمایان معتقد بودند که انجام آن کار نشدنی است؛ ولی تجربه نشان می‌دهد، جهاد دانشگاهی با استفاده از توانایی داخلی توانسته است بر دیدگاه آنها خط بطلان بکشد. ۲۸ سال است که در این نهاد خدمت‌رسانی می‌کنم و به یاد ندارم که مسئولیت اجرای یک پروژه را قبول کنیم و در مسیرش ناکام شویم.

وی افزود: اگر بخواهیم در حوزه‌های علم و فناوری، تولید دانش فنی و بومی‌سازی همچنان خط‌شکن باقی بمانیم، باید ساختار تجاری‌سازی و واگذاری فعالیت‌های به بلوغ رسیده را ایجاد کنیم که با شتاب و توان بیشتری بتوانیم در زمینه ارائه فناوری نوین گام برداریم. اگر نتوانیم فناوری بدست آمده را واگذار کنیم، حرکت در مسیر ارائه فناوری‌های نوین، کندتر و کندتر می‌شود. باید سازوکاری تعریف شود که دانشمندان و نخبگان کشور در واگذاری و تجاری‌سازی فناوری‌های تولیدشده و به بلوغ‌رسیده، به نحوی سهیم شوند.

انتهای پیام