این بخشی از صحبت‌های مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان در اعتراض به توقف عملیات گمانه زنی باستان شناسی در ایستگاه ابن‌سینا (یکی از ایستگاه‌های خط دو قطار شهری اصفهان) و واکنش به اظهارات اخیر مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در این باره است.
علی شجاعی اصفهانی با انتقاد از اظهارنظر اخیر مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان به ایسنا گفت: از اعضای شورای فنی این اداره به‌غیراز مسئول باستان‌شناسی استان، شخص دیگری تخصص باستان‌شناسی ندارد و طبیعتاً سایر افراد که در حوزه کاری و تخصصی خود خبره هستند به خود اجازه اظهارنظر در رابطه با مسائل مربوط به تخصص مستقل باستان‌شناسی را نمی‌دهند. مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در پوشش شورای فنی این اداره مطالبی را درباره ایستگاه ابن‌سینا عنوان می‌کند که زیبنده این اداره نیست. متأسفانه به برنامه‌هایی که تحت عنوان نظارت یا کاوش توسط بخش باستان‌شناسی اداره کل انجام می‌شود انتقادات جدی وارد است و به‌طور خاص در رابطه با پروژه قطار شهری اصفهان به نظر می‌رسد بخش باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان با رویکردی که در پیش‌گرفته حافظ منافع سازمان قطار شهری است نه حافظ منافع میراث فرهنگی!
ظلم به اصفهان و محو شواهد تاریخی شهر به‌واسطه مترو
این باستان‌شناس افزود: در مورد چهارباغ هم این مسئله وجود داشت که به نظر شورای فنی استناد و گفته می‌شد داده¬های موجود مربوط به دوران قاجار است مهم نیست، پهلوی است مهم نیست، آثار از بین رفته و سنگفرش کنید! طرح چنین دیدگاه‌هایی جای سؤال است؟!
عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر اصفهان تصریح کرد: بیت‌المال از نظر کسی که در حوزه باستان‌شناسی تحصیلات دارد ثروت فرهنگی شهر منحصربه‌فرد اصفهان است. بیت‌المال داشته‌های تاریخی شهر ما است که نه‌تنها برای اصفهان، بلکه برای کل ایران و جهان مهم است، نه ظلمی که به‌واسطه ساخت مترو واردشده و منجر به محو شواهد تاریخی شهر شد.
مگر می‌شود آثار چند صد متری مسجد جامع را این‌گونه تفسیر کنید؟!
شجاعی اصفهانی با بیان اینکه مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان آثار به‌دست‌آمده در محل ایستگاه متروی ابن‌سینا را ضعیف و متعلق به دوره قاجار خوانده است، اضافه کرد: مگر می‌شود در چند صد متری مسجد جامع کار کرده و به این راحتی آثار را این‌گونه تفسیر کنید؟! هرکس فقط در حد چند کتاب معمول درباره اصفهان بخواند و یا اندک شناختی از شهرسازی دوران اسلامی داشته باشد می‌داند که در دوران اسلامی با مجموعه آثار مواجه هستیم و نه یک اثر. مسجد جامع اصفهان تنها بنایی است که در کنار ده‌ها بنای ارزشمند دیگر در هسته مرکزی شهر اصفهان و دورانی که سلجوقیان در اوج قدرت بودند به کمال رسید. محدوده‌ای که در آن باید به دنبال آثار ارزشمند از دورانی باشیم که شهر پایتخت سلجوقیان و رقیب بغداد بود، همین‌طور آثاری از سایر دوره‌های قبل و بعد از حمله مغول که اصفهان همواره به‌عنوان شهر اول و یا شهر دوم کارکرد خود را حفظ کرده بود.
این محدوده، قلب تپنده اصفهان و ایران بوده است
مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان تأکید کرد: این محدوده، قلب تپنده اصفهان و ایران بوده است. ولی حضرات می‌گویند آثار متعلق به دوران قاجار و پهلوی است! همان‌طور که درباره چهارباغ و میدان عتیق هم‌چنین نظراتی داشتند و گفتند آثار به‌دست‌آمده متأخر است و بهانه‌ای شد برای تغییرات گسترده در محوطه‌های ارزشمند شهر.
او ادامه داد: سؤال اینجاست که وقتی با بولدوزر، لودر، کامیون و بیل مکانیکی کار می‌کنند و بازهم آن‌قدر سفال سالم از لایه‌های مختلف میدان عتیق به دست آمد چطور به خودشان اجازه می‌دهند که بگویند ما فقط با یک اثر دوره قاجار طرف هستیم یا فقط کارگاه قند بود و بقیه‌اش مهم نبود و می‌شود چنین اقداماتی انجام داد؟!
آیا باید لوحه داریوش پیدا شود تا بگویید اینجا ارزشمند است؟!
استادیار دانشگاه هنر اصفهان با ابراز تأسف از اینکه اتفاقاتی که تحت عنوان نظارت و یا کاوش در محدوده فعالیت‌های عمرانی مترو توسط بخش باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان انجام‌شده نتوانسته است به سؤالاتی که در رابطه با گذشته شهر مطرح‌شده پاسخ دهد و یا سؤال جدیدی را طرح کند، افزود: کسی باید در نقاط تاریخی کار کند که با وقایع مرتبط با اصفهان آشنا باشد و تاریخ شهر را بشناسد و با چالش-های باستان‌شناسی شهری آشنا باشد، نه اینکه مثلاً صرفاً یک تکنسین متخصص دوران پیش از تاریخ باشد و بگوید این سفال است و این نیست و این معماری است و آن نیست و درنهایت بدون اهمیت است.
شجاعی اصفهانی تصریح کرد: باید سؤال کرد که چه داده‌ای اگر آشکار شود برای بخش باستان‌شناسی اداره کل اهمیت دارد؟! آیا باید لوحه داریوش پیدا شود تا بگویند اینجا ارزشمند است؟! یا کاخ ساسانی با تزئینات و نقاشی؟! درحالی‌که وقتی در یک شهر تاریخی کاوش می‌کنید باید بدانید اینجا بخشی از محدوده زیست آن شهر بوده است آن‌هم در مجاورت مسجد جامع اصفهان یعنی در مرکز اصفهان و طبیعتاً در لایه‌های مختلف آن آثار متنوعی وجود دارد. همین‌الان نیز که در حال انتقال تأسیسات، در زیر زمین در این محدوده هستند متأسفانه بدون هیچ نظارت و مطالعه باستان‌شناسی کار انجام می‌شود و در بازدید اتفاقی که داشتم شواهد سفال از دوران تیموری و صفویه را در بین داده‌های سطحی به‌وفور دیدم.
اصفهان نباید بازیچه افرادی شود که ثروت نهفته شهر را از بین ببرند
سرپرست کاوش باستان‌شناسی ایستگاه مترو امام حسین (ع) با بیان اینکه اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان باید تصمیم قاطعی برای میراث ناپیدا و لایه‌های فرهنگی پنهان شهر اصفهان بگیرد، گفت: اگر اراده‌ای برای شناخت و حیات پایدار اصفهان وجود دارد این شهر نباید بازیچه افرادی شود که تمام ثروت نهفته شهر را به بهانه مترو، به بهانه پاساژ و پارکینگ و به بهانه خانه‌هایی که توسط مردم ساخته می‌شود از بین ببرند و فقط افسوس آن برای ما باقی بماند. داستانی تکراری که در دوره پهلوی نیز با آن مواجه شدیم و در آن موقع به بهانه عبور خودرو و توسعه ظاهری، خیابان‌هایی احداث شد که همچنان درگیر آن هستیم و بافت و آثار موجود را تخریب و شواهد را مدفون کردند و امروز هم با موضوع مترو. اگر افراد بخواهند صرفاً با این پیش‌فرض حرکت کنند که این آثار مهم نیست بنابراین هرچقدر هم ما بگوییم و بنویسیم و نشر دهیم بازهم آن‌ها حرف خودشان را تکرار می‌کنند و اتفاقی نخواهد رخ داد.
شجاعی اصفهانی تأکید کرد: انتظار بود با مدیر جدید اداره کل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان که قاطعانه وارد میدان شده و دغدغه‌های جدی برای اصفهان دارد در حوزه باستان‌شناسی استان اصفهان هم اتفاقات خوبی رخ دهد و ما شاهد یکسری حرکاتی باشیم که به نفع باستان‌شناسی شهر و به نفع باستان‌شناسی حوضه آبریز زاینده‌رود و کل استان باشد ولی دوباره تکرار همان اتفاقات قبلی است که می‌گویند آثار قاجار است مهم نیست، پهلوی است مهم نیست، سفال است ارزشی ندارد، معماری است ضعیف است، خرده سفال است به درد نمی‌خورد، شورای فنی باید نظر بدهد و پنهان شدن در پشت مردم که برای رفاه مردم باید این روند طی شود! حرف‌هایی از این قبیل که ما انتظار داریم حداقل از گوش متولیان میراث شنیده نشود.
مشکل اصلی کجاست؟
او یادآور شد: آنچه از گذشته اصفهان می‌دانیم و در صحبت‌هایی که با افراد دلسوز در میراث و یا قطار شهری انجام می‌شود، روشن است که چه اتفاقات ناگواری توسط قطار شهری برای گذشته شهر رخ‌داده و همچنان با نگرانی علاقه‌مندان به میراث دنبال می‌شود. درحالی‌که ایستگاه‌های میدان شهدا، تختی، دروازه دولت، شریعتی، میدان آزادی، پارک شهید رجایی و ایستگاه‌هایی که خارج از محدوده بافت تاریخی اصفهان هستند می‌توانند شواهدی از اصفهان قبل از اسلام را برای ما آشکار کنند!
این باستان‌شناس بابیان اینکه افرادی که برای شناخت میراث ناپیدای اصفهان دغدغه دارند حداقل دلشان می‌خواهند داده‌های جدید پیدا کنند، گفت: به نظر من مشکل اصلی را باید در ضعف اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان از نظر باستان‌شناسی دانست و همواره تعدد بناها و مسئله مرمت و نگهداری از آن‌ها باعث شده برنامه‌ای برای میراث ناپیدای شهر و استان نداشته باشیم.
نتیجه این عملیات چه شد؟ گزارش آن کجاست؟
شجاعی اصفهانی با اشاره به صحبت‌های مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی مبنی بر اینکه آثار به‌دست‌آمده در ایستگاه متروی ابن‌سینا متعلق به دوره قاجار است، افزود: واقعاً چه کسانی روی این آثار کار می‌کنند؟ بر چه اساسی می‌گویند دوره قاجار است؟ همان روزهای اول که گمانه‌زنی در ایستگاه متروی ابن‌سینا شروع‌شده بود نمونه‌های سفال قبل از قاجار به‌وفور دیده می‌شد و حالا این افراد ادعا می‌کنند آثار متعلق به دوره قاجار است! تصور کنید که دوره قاجار باشد، آیا قاجار بخشی از گذشته این شهر نیست و ما نباید از آن اطلاع داشته باشیم که در دوره قاجار چه اتفاقی در این محدوده رخ‌داده است؟! آیا ناظر این عملیات نباید جوابگو باشد که نتیجه این عملیات چه شد؟ گزارش آن کجاست؟ اطلاعاتش کجاست؟ تا چه اندازه توانسته است سؤالات محققان حوزه اصفهان را پاسخ دهد؟
اگر اقدامی نشود ما همچنان دچار محو آثارمان خواهیم بود
عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر اصفهان گفت: بارها شده دانشجویان به اداره میراث فرهنگی استان اصفهان مراجعه می‌کنند و پیگیر نظارت‌ها و گزارش‌های این‌چنینی می‌شوند اما با دست‌خالی بازمی‌گردند.
او تأکید کرد: متأسفانه بخش باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در یک روزمرگی مخربی به سر می‌برد و مطمئناً اگر اقدامی صورت نگیرد هرجایی آثاری پیدا شود همین روند ادامه خواهد یافت و ما همچنان دچار محو آثارمان خواهیم بود.
مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان ادامه داد: امیدوارم با حضور افرادی که در این دوره در بدنه شهرداری حضور دارند و دغدغه میراث فرهنگی شهر را دارند و حضور مشاور وزیر به‌عنوان مدیرکل اداره میراث فرهنگی استان اصفهان، بنیان‌های جدی برای شناخت میراث ناپیدا در شهر و استان گذاشته شود.
انتهای پیام
نظرات