به گزارش ایسنا، یک روزنامه‌نگار ترکیه‌ای در تحلیلی در خبرگزاری آناتولی برای توجیه دلیل مخالفت کشورش با عضویت فنلاند و سوئد در ناتو نوشته است: "در جلسه چهاردهم ژوئن سال گذشته ناتو یک گزارش جدید به بحث گذاشته شد. گزارشی با عنوان «ناتو ۲۰۳۰: اتحاد برای عصری جدید» که از یک مفهوم جدید در دستور کار این اتحاد خبر می‌داد. دبیرکل ناتو تصمیم‌گیری‌هایی مشخص و دقیق را در هشت حوزه کلیدی اعلام کرد.
یکی از این تصمیمات «افزایش تلاش‌های ناتو برای حفاظت از نظم بین‌المللی مبتنی بر قانون و - در همین راستا - تقویت همکاری با استرالیا، ژاپن، نیوزیلند و کره جنوبی در آسیا-اقیانوسیه» بود.
این بیانیه این ایده که گسترش ناتو در شرق تا روسیه و حتی چین ادامه خواهد داشت را برجسته‌تر کرد. همزمان با نزدیک شدن به نشست ناتو در مادرید - که انتظار می‌رود به این سوالات پاسخ دهد - تحولات جنگ اوکراین نشان داد که ناتو در شرف یک تغییر در پارادایم و الگو است. ناتو دارد برای عضویت اعضای جدید در بدنه خود آماده شده و سلطه خود در جهان را با اتحادهای جدید به کمک آمریکا و انگلیس افزایش می‌دهد. ناتو دارد به سازمانی تبدیل می‌شود که در آن خورشید هرگز غروب نمی‌کند، چیزی مشابه آنچه سابقا امپراتوری بریتانیا نام داشت.
چرا ناتو ماموریت خود را پس از جنگ سرد پایان نداد؟
اتحاد آتلانتیک شمالی در ۱۹۴۹ و با هدف حفاظت پیوسته از اروپای غربی در برابر خطرات نیروهای تمامیت‌خواهی مانند آلمان شکل گرفت. اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی دلیل اصلی وجود این اتحاد در دوره اول جنگ سرد بود. «اگر دیگر خطر کمونیسم وجود ندارد، پس چه نیازی به ناتو وجود دارد؟»؛ این سوالی بود که با فروپاشی شوروی و پس از آنکه پیمان ورشو دیگر موثر واقع نشد، حتی در جهان غرب نیز مطرح شد. «شش مفهوم راهبردی» که در ۱۹۹۹ در واشنگتن تصویب شد، سنگ بنای نقطه عطفی را تشکیل داد که ناتو امروز به آن رسیده است. با اتخاذ این مفاهیم جدید، ناتو تصمیم گرفته بود که به جای پیش گرفتن ساختاری با محوریت اروپا، به «تامین‌کننده امنیت جهانی» تبدیل شود. نخستین اقدام برای گسترش ناتو «به سوی جهانی‌سازی» - علیرغم اعتراض‌های روسیه - با عضویت جمهوری چک، مجارستان و لهستان در این اتحاد انجام شد. حملات تروریستی القاعده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در خاک آمریکا آغازگر یک روند جدید برای دولت واشنگتن و اتحاد ناتو بود که به سمت جهانی شدن گام بر می‌داشت.
علیرغم اینکه آنکارا - که از دهه ۸۰ میلادی با تروریسم پ‌ک‌ک در نبرد است - درخواست کرد تا این ماده قانونی در مورد ترکیه نیز اجرایی شود [و ناتو با پ‌ک‌ک مقابله کند]- اما اعضای ناتو از جمله فرانسه، ایتالیا، یونان، بلژیک، هلند، آلمان و دانمارک از چندین سال قبل با آغوش باز پذیرای سازمان تروریستی پ‌ک‌ک بوده‌اند. اقدامات این سازمان علیه ترکیه با برچسب «اعتراضات مسالمت‌آمیز» توجیه شده و تامین بودجه اردوگاه‌های پ‌ک‌ک در عراق که از هدایای جمع‌آوری‌شده در این کشورها تامین شده بود، عملی قابل پذیرش به حساب آمد. این اتفاقی نبود که وقتی عبدالله اوجالان، رهبر پ‌ک‌ک در ۱۹۹۸ مجبور به خروج از سوریه شد، به سراغ ایتالیا و یونان (اعضای ناتو) رفت. نشست لیسبون در ۲۰۱۰ آغاز یک عصر جدید بود که در آن تا ۲۰۲۱ بر نقش جهانی ناتو تاکید شد. ناتو همچنین در این ۱۱ سال به دلیل از دست دادن قدرت نظامی خود مورد انتقاد قرار گرفت.
روندی که به جهانی‌سازی ناتو منجر شد
گرچه این اتحاد تصمیم گرفت در ۱۹۹۹ به یک سازمان امنیت جهانی تبدیل شود، اما تا خروج انگلیس از اتحادیه اروپا در ۲۰۱۶، هیچ اقدامی در این راستا انجام نشد. یک اقدام کلیدی دیگر تغییر نام مرکز فرماندهی آمریکا در اقیانوس آرام از «فرماندهی اقیانوس آرام» به «فرماندهی اقیانوس هند-آرام» بود. علاوه بر این، امضای پیمان آکوس میان استرالیا، انگلیس و آمریکا در سپتامبر ۲۰۲۱ مهم‌ترین ستون ساختار امنیت جهانی به رهبری ناتو در خارج از اروپا بود. در آوریل ۲۰۲۲ ژاپن نیز به این اتحاد دعوت شد. از طرف دیگر، آمریکا روندی را آغاز کرد تا روابط راهبردی میان هند و روسیه را از طریق ایجاد «گفت‌وگوی چهارجانبه امنیتی» از بین ببرد؛ گفت‌وگویی موسوم به «کوآد» با حضور آمریکا، هند، ژاپن و استرالیا.
آمریکا و انگلیس با تلاش برای جذب هند در پیمان آکوس می‌خواستند وابستگی هند به صنایع دفاعی روسیه را در کوتاه‌مدت از بین ببرند. تلاش آمریکا برای فراهم کردن ۵۰۰ میلیون دلار کمک نظامی به هند - که ۶۰ درصد آن سامانه‌های تسلیحاتی‌اش را از روسیه تامین می‌کند - به عنوان یکی از مهم‌ترین تحولاتی شناخته خواهد شد که تعادل ژئوپلتیک را در ۲۰۲۲ تغییر می‌دهد. اگر این هدف آمریکا تحقق یابد، هند که سامانه‌های اس-۴۰۰ روسیه را نیز در اختیار دارد، پس از اسرائیل و مصر به طرفی تبدیل خواهد شد که بیشترین کمک‌های نظامی را از آمریکا دریافت کرده است.
«مجمع انرژی مدیترانه شرقی» که ابتدا به عنوان یک پروژه همکاری انرژی آغاز شد و سپس ماهیتی نظامی به خود گرفت، در کنار توافق‌های امنیتی انگلیس با لهستان و اوکراین در ۱۷ فوریه و با سوئد و فنلاند در ۱۱ ماه مه، مثال‌هایی از اقدامات اتحاد منطقه‌ای ناتو برای گسترش حوزه نفوذ خود با کمک آمریکا و انگلیس است.
وقتی از این منظر گسترده و کلی به تحولات ناتو نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که این اتحاد در نشست ۲۰۲۲ در مادرید دستخوش یک تغییر اساسی در پارادایم خواهد شد. اینجاست که ترکیه به ما یادآوری می‌کند که پارادایم جدید باید بر اساس نیاز تمامی این اتحاد باشد، نه تنها دوگانه آمریکا و انگلیس.
خواست ترکیه بسیار مشخص است
درخواست ترکیه در ازای موافقت با عضویت فنلاند و سوئد در ناتو کاملا مشخص است. آنکارا می‌خواهد که این اتحاد موضعی مشترک علیه تروریسمی که ترکیه را تهدید می‌کند بگیرد، درست مانند زمانی که با حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا، ماده ۵ به اجرا درآمد.
ترکیه ۴۰ سال تلاش کرده تا این اتحاد را زنده نگاه دارد، اما «متحدانش» میزبان سازمان‌های تروریستی «ارتش سری ارامنه برای آزادی ارمنستان»، «پ‌ک‌ک»، «جبهه آزادی‌بخش انقلابی خلق» و «فتح‌الله گولن» بوده و نه تنها آن‌ها را محاکمه نکرده‌اند، بلکه سلاح در اختیارشان گذاشته و به آن‌ها مشروعیت سیاسی بخشیده‌اند. با این حال، با چنین تغییر جامعی در پارادایم دستور کار ناتو، این رابطه نابرابر در درون ناتو دیگر نمی‌تواند ادامه داشته باشد.
پوشش رسانه‌ای ملاقات‌های نمایندگان نظامی و سیاسی پ‌ک‌ک و ی‌پ‌گ با وزیر امورخارجه و و زیر دفاع سوئد در ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ و میزبانی از آنان در پارلمان سوئد در آرشیوها قابل دسترسی است. همزمان که ترکیه هدف تحریم تسلیحاتی این کشورها قرار گرفته، جعبه‌های تسلیحات سوئدی در زرادخانه‌ها و انبارهای این سازمان تروریستی باز می‌شوند. پس از بیانیه‌های ترکیه از جمله هشدار نسبت به وتو کردن درخواست سوئد و فنلاند برای عضویت در ناتو، وزیر امور خارجه سوئد، آنکارا را تهدید کرد و گفت «اعضای قدرتمند این اتحاد» پشت سوئد هستند و پس از آنکه ترکیه موضعی مصمم اتخاذ کرد، او از خود دفاع کرد و گفت: جملات من بد فهم شده‌اند.
از طرف دیگر، وزیر دفاع سوئد گفت که هیئتی به آنکارا اعزام می‌کنند تا ببیند مشکل چیست. پ‌ک‌ک و متعلقات آن، که یک روز پس از انتشار این بیانیه بنرها و پوسترهای این سازمان را برافراشته و در مرکز استکهلم مشعل روشن کردند، جواب مناسبی به وزیر دفاع سوئد دادند. چیزی که این وزیر و دیگر سیاستمداران در سوئد، آمریکا و فرانسه باید بفهمند، این است که برای فهمیدن اینکه «مشکل چیست» نباید به آنکارا بروند، بلکه باید به کنگره آمریکا بروند که مدت‌هاست زندانی لابی‌های یونان و ارمنستان شده است؛ باید به پارلمان سوئد بروند که گروه‌های متعددی در آن تلاش می‌کنند تا این ادعا که ارمنی‌ها، آشوری‌ها، کلدانی‌ها و پونتی‌ها مورد نسل‌کشی امپراتوری عثمانی قرار گرفتند را تصویب کنند.
سوئد که از دهه هفتاد میلادی دست رد به سینه هیچ سازمان تروریستی ضد ترکیه‌ای نزده، پیشگام و مجری تمامی سیاست‌های ضدترکیه در اروپا بوده و دیگر کشورها را نیز به این سو تشویق کرده است. همانطور که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در نشست گروه پارلمانی حزب عدالت و توسعه ترکیه در ۱۸ ماه مه در آنکارا گفت، منطقی نیست که سوئد و فنلاند همه نوع حمایتی از تروریست‌های پ‌ک‌ک‌و ی‌پ‌گ به عمل می‌آورند، نمی‌توانند انتظار داشته باشند که ترکیه در روند عضویت آن‌ها در ناتو همکاری کند. با توجه به سیاست‌های نامنسجم سوئد، به نظر می‌رسد که هیئت‌های سوئد و فنلاند از سفر روز دوشنبه خود به آنکارا و دیدار با مقامات ترکیه، چندان دست پر بازنگردند.
ناتو نباید عجولانه تصمیم بگیرد: درس عبرت یونان
تایید بازگشت ترکیه به شاخه نظامی ناتو و اجرایی کردن این تصمیم توسط اتحاد ناتو تنها ۴۵ روز پس از کودتای نظامی ۱۲ سپتامبر در این کشور اتفاق افتاد. اما حالا که با اطلاعات امروز خود به گذشته نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که ریشه‌های این مشکل به انتخاب جیمی کارتر به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا در ۱۹۷۷ و انتخاب «کنان اورن» به عنوان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه در ۱۹۷۸ باز می‌گردد. درست قبل از کودتای نظامی در یونان، نمونه‌هایی به چشم می‌خورد که اورن در آن‌ها سلیمان دمیرل، نخست‌وزیر و مقام سیاسی ترکیه را در تصمیمات مربوط به یونان دور می‌زد.
این تصمیم که به عنوان یک مشکل فنی نظامی معرفی شد، با جدا کردن آن از سیاست و دیپلماسی و بدون امضای توافقنامه‌ای کتبی اتخاذ شد که آسیب‌های جبران‌ناپذیری به ترکیه زد. یکی از اولین کارهای حزب «جنبش سوسیالیستی پان‌هلنی» در یونان به رهبری «آندرئاس پاپاندرئو» که در ۱۹۸۱ به قدرت رسید، زیر پا گذاشتن تعهداتی بود که یونان در هنگام بازگشت به شاخه نظامی ناتو به ترکیه داده بود. آنکارا نمی‌تواند دوباره مرتکب اشتباهی مشابه شود، آن هم وقتی که با تغییر پارادایم در ناتو روبروست.
به تعویق انداختن این روند تا مشخص شدن نتیجه انتخابات پارلمانی ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲ در سوئد که به احتمال زیاد شاهد کسب اکثریت کرسی‌ها توسط حزب محافظه‌کار لیبرال میانه‌رو است، منطقی‌ترین تصمیم برای ترکیه است. اولف کریستشون، سیاستمدار میانه‌رو سوئدی که از زمان ریاست این حزب در ۲۰۱۷ رویکرد منطقی‌تری در روابط با ترکیه در پیش گرفته، یکی از حامیان سرسخت عضویت در ناتو است. همانطور که بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس گفت، از آنجا که ممکن است جنگ روسیه و اوکراین تا ۲۰۲۳ طول بکشد، برای بررسی عضویت فنلاند و سوئد در ناتو هنوز فرصت زیادی باقی مانده است. "
انتهای پیام
نظرات