دکتر مجتبی قائمی در گفت‌وگو با ایسنا ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: برای پیشگیری از کاهش جمعیت و پیر شدن این مدت زمان زیادی نیست و بسیار کوتاه است. اگر در این فاصله نتوانیم نرخ باروری و زادآوری را به حدی که نیاز داریم برسانیم برای جبرانش حداقل ۱۰۰ سال دیگر نیاز خواهد بود که برگردیم به وضعیتی که الآن داریم. 

وی با بیان اینکه جمعیت ایران به سمت کاهش و پیر شدن است، به وضعیت نرخ باروری کلی که نشان می‌دهد هر خانمی در سن زادآوری چند فرزند به دنیا آورده است اشاره کرد و گفت: بر اساس آمار در اوایل دهه ۶۰ که وضعیت خوبی داشتیم هر خانم در کشور ۶ تا ۷ فرزند می‌آورده ولی این آمار اکنون به ۱.۶ رسیده و کمتر از دو فرزند به دنیا می‌آورد.

این کارشناس حوزه جمعیت و خانواده همچنین در خصوص نرخ جایگزینی جمعیت گفت: اگر هر خانم در سنی که می‌تواند بچه بیاورد بتواند ۲.۵ فرزند به دنیا آورد به اندازه‌ای که نیاز باشد بچه متولد می‌شود و کشور به سمت کاهش جمعیت و پیر شدن نمی‌رود، اما اگر این عدد محقق نشود جمعیت به سمت کاهش و پیری پیش می‌رود.

وی با بیان اینکه طی ۲۰ سال اخیر نرخ باروری در کشور روند کاهشی داشته است، گفت: در میان شهرستان‌های زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد تایباد، خواف، باخرز و سرخس سفید هستند و مشکلی از نظر باروری که بالای ۲.۵ است ندارند ولی هسته مرکزی مشهد که پولدارترین قسمت خراسان رضوی هستند بدترین وضعیت را از نظر زادآوری دارند. 

نمی‌توان اقتصاد را با فرزندآوری مرتبط دانست

قائمی مطرح کرد: هر چند نقش اقتصاد در همه مسائل پررنگ است اما وقتی بررسی می‌کنیم مناطقی که وضعیت اقتصادی بدتری دارند، بچه بیشتری دارند و هسته مرکزی مشهد که وضعیت بهتری دارند کمترین میزان فرزندآوری را در استان دارند؛ پس خیلی نمی‌توان اقتصاد را با فرزندآوری مرتبط دانست. 

وی ادامه داد: باوجود اینکه در سال ۱۳۵۵ میانگین سنی کشور ۲۲.۴ سال بوده اما در سال ۱۳۹۹ به ۳۲ سال رسیده و این نشان می‌دهد طی ۴۵ سال ایران ۱۰ سال پیرتر شده است و این بار برای اینکه دو برابر شویم دیگر به ۴۵ سال نیاز نیست بلکه بعد از ۱۵ سال این نرخ به دو برابر افزایش پیدا می‌کند و سالمندان جمعیتشان دو برابر می‌شود و این زنگ خطری است.

این کارشناس حوزه جمعیت بیان کرد: بسیاری از ما بیمه تأمین اجتماعی هستیم و برای اینکه چرخ آن بچرخد به ازای هر بازنشسته‌ای که حقوق می‌گیرد ۶ نفر باید کار کنند و حق بیمه بدهند تا حقوق یک بازنشسته تأمین شود ولی اکنون که هنوز وضعیت بدی نداریم به ازای هر بازنشسته ۱.۸ کارگر داریم که همین آمار هم روز به روز در حال کمتر شدن است. 

وی در ادامه از روند رو به کاهش ازدواج در خراسان رضوی خبر داد و گفت: یکی از مشکلاتی که در فرزندآوری داریم این است که ازدواج دیر و در سن بالاتری انجام می‌شود؛ از سویی دوران عقد از دو سال به ۶ سال افزایش یافته و حتی همان‌هایی هم که به خانه خودشان می‌روند تمایلی به فرزندآوری ندارند. 

قائمی با اظهار تأسف از اینکه بهترین سن فرزندآوری را داریم از دست می‌دهیم، از روند افزایشی طلاق خبر داد و افزود: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در دو سال اول زندگی طلاق روند افزایشی دارد که این موضوع نشان می‌دهد اگر زوجین تا دو سال بتوانند یکدیگر را تحمل کنند و ما کمکشان کنیم، روند طلاق کم می‌شود،  ولی پس از گذشت ۱۹ تا ۲۰ سال که از ازدواجشان می‌گذرد و فرزندانشان ازدواج می‌کنند چون مجدد تنها می‌شوند اختلافاتشان زیاد می‌شود. 

وی با تأکید بر اینکه باید راهکارهایی پیدا کنیم که دوام ازدواج‌ها بیشتر شود، گفت: پنجره جمعیتی فرصتی است که کشور برای پیشگیری از کاهش جمعیت و پیر شدن جمعیت در اختیار دارد. این پنجره در ایران از سال ۱۳۸۵ شروع شده و در سال ۱۴۳۵ بسته می‌شود و برای استفاده از این فرصت زمان زیادی نداریم و بسیار کوتاه است. 

این کارشناس خانواده بیان کرد: اگر در این فاصله نتوانیم نرخ باروری و زادآوری را به حدی که نیاز است برسانیم برای جبران حداقل به ۱۰۰ سال دیگر زمان نیاز خواهد بود که برگردیم به وضعیتی که الان داریم. 

وی افزود: هرچند اکنون ۱۰ درصد جمعیت کشور پیر هستند، اما این جمعیت در سال ۱۴۳۵ به حدود ۳۵ درصد می‌رسد؛ یعنی از هر سه نفر مرد یک نفرشان پیر است و یک سوم جمعیت بالای ۶۵ سال خواهند بود. 

قائمی با اعلام اینکه در سال ۱۴۳۵ هر نفر جوان باید به۶ سالمند خدمات بدهد و عملاً این شدنی نیست، تصریح کرد: در حال حاضر جمعیت زیر ۱۵ سال کشور حدود ۲۰ درصد هستند که این جمعیت رو به کاهش است. 

وی با بیان اینکه مهمترین جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله‌ها جمعیتی است که در سن زادآوری قرار دارند، عنوان کرد: در حال حاضر ۷۰ درصد جمعیت در این سن قرار دارند، ولی در سال ۱۴۳۵ به حدود ۵۵ درصد می‌رسد و شیب کم شدن این افراد شروع می‌شود اگر از این فرصت استفاده نکنیم گرفتار مصیبتی می‌شویم که جبران آن راحت نخواهد بود. 

این کارشناس حوزه جمعیت و خانواده گفت: در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد جمعیت، بالای ۶۵ سال هستند که بر اساس پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی در ۳۵ سال آینده بیش از ۳۰ درصد سالمندان بالای ۶۵ سال خواهند بود. 

وی با بیان اینکه کشورهای اطراف ما کمتر از ۱۰ درصد سالمند دارند و این از نظر سیاسی هم کمی برای ما نگران‌کننده خواهد بود، افزود: اگر از فرصت باقی مانده برای زادآوری و افزایش جمعیت استفاده نکنیم در ۳۰ سال آینده کشور به معضلاتی مبتلا می‌شود که جبرانش غیر ممکن خواهد بود. 

انتهای پیام