محمدمهدی سیار در نشست رونمایی از کتاب هشت‌رود محمدکاظم کاظمی که شامگاه گذشته، ۷ اردیبهشت در حسینیه هنر مشهد برگزار شد، در رابطه با نگارش این کتاب که به نقد آثار ۸ شاعر جریان شعر انقلاب اسلامی می‌پردازد، اظهار کرد: سطر سطر این کتاب، هم برای کسانی که تازه شعر را آغاز کرده‌اند و هم کسانی که در جریان شعر معاصر هستند، مطالبی برای آموختن دارد که در جای دیگری پیدا نمی‌شود. 

وی افزود: محمدکاظم کاظمی نماد طبع سلیم روزگار در نقد است، یعنی اگر بخواهیم کسی را به عنوان شاخص طبع سلیم در ارزیابی اشعار معرفی کنیم، محمدکاظم کاظمی است. معمولا نظر او صائب است، به خطا نمی‌رود و اینگونه نیست که از دور یا با ابزارهای کهنه‌شده نقد به سراغ نقد شعر امروز برود. کاظمی شعر امروز را به صورت دقیق و گام به گام شناخته و اگر هم از یک جریان ادبی یا شعر یک شاعر عقب بماند، به راحتی می‌تواند خود را به آن برساند. به عنوان مثال به یاد دارم که قضاوت محمدکاظم کاظمی پیش و پس از نگارش کتاب هشت رود از علیرضا قزوه تفاوت‌های ظریفی پیدا کرد؛ چراکه ایشان بخشی از اشعار دهه هشتاد علیرضا قزوه را پیش از نگارش کتاب ندیده بودند.

این شاعر با بیان شعری از نیما که می‌گوید «آنکه غربال به دست دارد، از عقب کاروان می‌آید»، خاطرنشان کرد: استاد کاظمی جلودار کاروان است اما غربال نیز به دست دارد. او جریان شعر انقلاب اسلامی را مانند بسیاری از روشنفکران و منتقدان نادیده نمی‌گیرد و می‌داند که این جریان، یک جریان ریشه‌دار و قدرتمندی است که بخش مهمی از شعر امروز را شکل داده است و نمی‌شود شعر امروز را فارغ از شعر انقلاب اسلامی خواند و قضاوت کرد. در عین حال قوت و کیفیت نقد او به گونه‌ای اثبات‌کننده جریان شعر انقلاب نیز هست. وقتی یک جریان ادبی چنین منتقدی را دارد نشان می‌دهد که آن جریان چه جریان ریشه‌دار و ماندگاری است و امتداد طبیعی و درست میراث شعر فارسی محسوب می‌شود.

سیار تصریح کرد: اگر محمدکاظم کاظمی را به عنوان یک شاعر از جریان شعر انقلاب نادیده بگیریم، به شعر انقلاب و شعر امروز ضربه می‌خورد، اما اگر او را به عنوان یک منتقد نادیده بگیریم و آثارش را حذف کنیم، ضربه بسیار بزرگتری به این جریان می‌خورد. به عنوان مثال شهدای بسیاری در دفاع مقدس نقش‌ داشتند اما شهید آوینی و آثارش متفاوت بود. شعرهای محمدکاظم کاظمی جایگاه ممتاز و برجسته‌ای در شعر امروز دارد و نقدهایش معنابخش باقی آثار ادبی شده است؛ چراکه بی‌تعارف می‌نویسد.

وی بیان کرد: قلم محمدکاظم کاظمی علاوه بر عالمانه بودن، رندانه هم هست و طنز همیشگی مانند لبخند بر روی لبش در سطر به سطر نوشته‌هایش در نقد وجود دارد و این موضوع خواندن کتاب را شیرین‌تر می‌کند. شاعرانی که در کتاب هشت‌ رود نقد شده‌اند از دوستان قدیمی و صمیمی محمدکاظم کاظمی هستند اما این دوستی موجب حجاب برای دیدن نقاط ضعف آثار آن‌ها نشده و حجاب برای دیدن نقاط قوت آثار آن‌ها نیز نشده و کاظمی بی‌تعارف به نقد پرداخته است.

این شاعر افزود: با خواندن این کتاب تقریبا حیات ادبی یک شاعر را در طول زمان می‌بینیم و از این جهت قابل اهمیت است؛ چراکه بسیاری از شاعران حتی کتاب‌های خود را نمی‌توانند به ترتیب زمان مرتب کنند؛ چون کتاب‌ها به صورت متعدد گزیده و بسیاری از شعرها بدون تاریخ منتشر شده‌اند. بر این اساس مسیر زمانی شاعرانگی این شاعرها را خود شاعرها هم شاید نتوانند به این خوبی توصیف کنند و شرح دهند. ما در این کتاب به سیر ۴۰ ساله‌ای از شعر امروز نیز می‌رسیم و مقایسه میان شاعران و در کنار هم قرار گرفتن مسیرهای زمانی یک نقشه از جغرافیای شعر امروز در حوزه‌های مختلف مضمونی، زمانی و تصویری وام می‌دهد.

سیار با اشاره به شیوه نقد متفات محمدکاظم کاظمی اظهار کرد: شیوه نقد استاد کاظمی همواره با یک تضاد پیش می‌رود. یعنی نقطه قوت شاعر در متن کشف و توصیف می‌شود، اما استاد کاظمی به راحتی نشان می‌دهد که چگونه آن نقطه قوت به نقطه ضعف شاعر تبدیل می‌شود. این حرکت همزمان با تضاد تنوع خاصی به نقدهای این کتاب بخشیده و به ما به عنوان شاعر نشان می‌دهد که چگونه تاکید بیش از حد یا ضربه انحرافی بر یک نقطه قوت و کشف هنرمندانه، می‌تواند همان را به نقطه ضعف آثار ما تبدیل کند.

وی اضافه کرد: کتاب «هشت رود» در کنار آثار دیگر محمدکاظم کاظمی مانند «ده شاعر انقلاب» و «رصد صبح» تصویری از شعر امروز به مخاطب می‌دهد که شاید در جای دیگر به این راحتی پیدا نشود.

انتهای پیام